Tác động nổi bật của Covid-19 đối với nền kinh tế kỹ thuật số của Đông Nam Á

Kể từ khi đại dịch bắt đầu, 60 triệu người Đông Nam Á đã trở thành người tiêu dùng kỹ thuật số trong đó sử dụng ít nhất một dịch vụ trực tuyến từ giao hàng ăn, tạp hóa đến tài chính. Hiện khu vực có tổng cộng 350 triệu người tiêu dùng số hóa trải khắp Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.

Đây không phải phát hiện duy nhất được công bố từ báo cáo Đông Nam Á e-Conomy hàng năm số mới nhất do Google, Temasek và Bain & Co thực hiện. Năm nay, báo cáo đưa ra dự báo nền kinh tế số của khu vực có thể đạt 1 nghìn tỷ USD vào cuối thập kỷ này, sau khi chạm mốc 360 tỷ USD vào năm 2025. Tốc độ tăng trưởng nước đại sẽ biến Đông Nam Á trở thành một "gã khổng lồ" về công nghệ có giá trị và vai trò to lớn đối với nền kinh tế kỹ thuật số toàn cầu rộng lớn hơn.

Thứ nhất, sự trỗi dậy của Đông Nam Á sẽ làm đa dạng hóa dân số trực tuyến toàn cầu, ảnh hưởng đến cách thức phát triển của công nghệ. Gần đây, một tỷ lệ lớn người dùng Internet trong khu vực đã chuyển sang hoạt động trực tuyến, tổng dân số thường xuyên online ở sáu quốc gia trong năm  2015 là 260 triệu người, so với 440 triệu người hiện nay. Mạng lưới người dùng tăng mạnh trở thành động lực đánh giá, kiểm tra cách đổi mới công nghệ.

Hầu hết tất cả người dùng mới đều kết nối trên điện thoại. Họ thích tương tác với internet bằng giọng nói nhưng đồng thời đối mặt với một số vấn đề như thiếu quyền riêng tư trên các thiết bị dùng chung, ảnh hưởng đến phụ nữ nói riêng. Bằng cách định hình công nghệ để đáp ứng nhu cầu của nhóm người mới sử dụng Internet, Đông Nam Á có thể giúp tạo ra các công cụ kỹ thuật số tốt hơn cho mọi người ở khắp mọi nơi.

Thứ hai, thập kỷ kỹ thuật số của Đông Nam Á sẽ mang đến sự cạnh tranh diện rộng cho  ngành công nghệ toàn cầu vốn cần đổi mới nguồn lực bên ngoài California. Đầu tư vào nền kinh tế kỹ thuật số trong khu vực đạt mức cao nhất mọi thời đại trong năm nay với 11,5 tỷ USD vốn tài trợ tính riêng nửa đầu năm 2021 và đang trên đà vượt tổng tài trợ năm ngoái. Số lượng kỳ lân công nghệ gần như tăng gấp đôi từ con số 12 lên 23 doanh nghiệp. Một điểm tích cực khác là kinh phí được phân bổ đều hơn từ giai đoạn hạt giống cho đến cuối đợt đầu tư. Phân bổ vốn giữa các công ty kỳ lân và nhóm startup chưa đạt định giá 1 tỷ USD hiện không còn quá chênh lệch.

Thành công của các nền tảng giao hàng như Sea Group, chủ sở hữu Shopee thu hút mạnh mẽ nhà đầu tư. Các nhà sáng lập tương lai có thể tập trung vào lĩnh vực giáo dục, nơi các công ty khởi nghiệp như ErudiFi của Indonesia đang mở rộng khả năng tiếp cận; hoặc thị trường chăm sóc sức khỏe đã chứng kiến ​​nguồn vốn đầu tư mạo hiểm đạt mức cao kỷ lục trong nửa đầu năm. Trong một thế giới công nghệ tiên tiến sẽ không chỉ có duy nhất một thung lũng Silicon mà còn sản sinh ra nhiều phiên bản khác, Đông Nam Á có tiềm năng lớn trở thành một trong số đó.

Lĩnh vực thứ ba mà Đông Nam Á có thể dẫn đầu là hợp tác công nghệ chặt chẽ hơn giữa các quốc gia. Brunei đã dẫn đầu ASEAN thông qua Lộ trình Bandar Seri Begawan vào tháng 9 năm nay, một kế hoạch lấy công nghệ và thương mại kỹ thuật số làm trọng tâm, phục vụ phục hồi kinh tế và các tham vọng dài hạn khác. 

Công ty Bain ước tính tích hợp kỹ thuật số ở Đông Nam Á có thể tăng thêm 1 nghìn tỷ USD vào tổng sản phẩm quốc nội của khu vực năm 2025. Những lợi ích nêu trên sẽ mở rộng hơn nữa khi Singapore thiết lập các thỏa thuận đối tác kỹ thuật số với Australia, New Zealand và Chile, đặt ra các quy tắc về con đường cho thương mại kỹ thuật số, cung cấp khuôn mẫu cho các thỏa thuận trong tương lai.

Tất nhiên, vẫn còn rất nhiều việc phải làm để hiện thực hóa tiềm năng kỹ thuật số của Đông Nam Á và đảm bảo khu vực đóng vai trò ảnh hưởng trên toàn cầu. Báo cáo của Google, Temasek, Bain nêu ra một loạt các yếu tố thúc đẩy gồm chính sách ưu tiên của chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và tổ chức phi lợi nhuận. 

Đầu tiên là làm thế nào để thu hẹp khoảng cách kỹ năng kỹ thuật số. Đây đã là một thách thức lâu dài trong khu vực, nhưng đại dịch đã mang lại những mối quan hệ đối tác công tư mới giúp mở rộng khả năng tiếp cận với giáo dục công nghệ. Chương trình đào tạo Đánh giá kỹ năng của Singapore, cung cấp chứng chỉ và việc làm là một ví dụ về cách tiếp cận mới tập trung hơn. Một ưu tiên khác là cơ sở hạ tầng và chính sách kỹ thuật số. Đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng như cáp ngầm Echo giữa Hoa Kỳ và Singapore sẽ giúp mở rộng khả năng tiếp cận công nghệ, đặc biệt là các công cụ dựa trên đám mây vốn rất quan trọng đối với công việc và giáo dục trong thời kỳ đại dịch.

Bên cạnh đó, các khuôn khổ quản trị dữ liệu được thiết kế tốt sẽ hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, xuất khẩu và phát triển giống như các điều khoản hợp đồng mẫu cho luồng dữ liệu xuyên biên giới được Hiệp hội 10 thành viên của các quốc gia Đông Nam Á thông qua vào tháng 1 năm nay. Cuối cùng, tất cả các nền kinh tế đều chia sẻ trách nhiệm và niềm tin nhằm giữ vững tăng trưởng bằng cách chống lại thông tin sai lệch trên mạng và nâng cao các tiêu chuẩn về hiểu biết trên phương tiện truyền thông, tương tự sáng kiến ​​mới của Tổ chức ASEAN do Google.org hỗ trợ thực hiện. Với nỗ lực phối hợp và bền vững, các quốc gia có thể đảm bảo lợi ích có được từ nền kinh tế kỹ thuật số trong tương lai của Đông Nam Á được chia sẻ rộng rãi và bình đẳng khi khu vực này phát triển trên sân khấu công nghệ toàn cầu.

Thục Anh