Sẽ ra sao nếu Big Tech thống trị Metaverse?

Hãy tưởng tượng về một thế giới ảo nơi bạn có thể giao lưu, chơi game, khoác lên mình những bộ trang phục thời thượng nhất mà không cần rời khỏi nhà, không cần tiền mặt thông qua sự hỗ trợ của mã thông báo không thể thay thế (NFT) hoặc các tài sản kỹ thuật số khác. Đây chính là tương lai mới đang chờ đợi chúng ta. Được coi là giai đoạn phát triển tiếp theo của internet, Metaverse xuất hiện lần đầu tiên trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng Snow Crash năm 1992 chỉ một thế giới kỹ thuật số trong tương lai gần như không thể phân biệt với thực tế.

Với Metaverse, bạn có thể mua NFT của một số mẫu giày Nike phiên bản giới hạn hoặc đổi lấy một đôi giày thật từ cửa hàng vật lý của công ty. Theo Bloomberg Intelligence, thị trường Metaverse ước tính giá trị đạt 800 tỷ đô la Mỹ vào năm 2024. Trong The Sandbox - một thế giới ảo nơi người chơi có thể xây dựng nhà ở, sở hữu và kiếm tiền nhờ chơi game, một người dùng gần đây đã mua NFT của một du thuyền siêu sang trọng có hai sân bay trực thăng và một bồn tắm nước nóng với giá khoảng 650.000 đô la. Trong khi đó, ngôi sao nhạc Pop người Singapore, JJ Lin đã mạnh tay chi khoảng 90.000 đô la Mỹ vào tháng trước cho ba mảnh đất ảo trên thế giới trực tuyến Decentraland.

Trong bối cảnh nhà nhà người người tiếp cận Metaverse, chắc chắn không thể vắng bóng các "gã khổng lồ" công nghệ đang tích cực kêu gọi xây dựng thế giới ảo của riêng họ. Các nhà phân tích tỏ ra thận trọng hơn về "biên giới" mới nhất của Internet và nói rằng ngày Metaverse thống trị tất cả mặt trận là câu chuyện của nhiều năm nữa. Will Duckworth, nhà lãnh đạo kỹ thuật số khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại EY, cho biết: "Các công ty công nghệ lớn đang chiến đấu để đạt được vị trí dẫn đầu, quyền kiểm soát đối với xu hướng công nghệ tiếp theo".

Phần lớn sự quan tâm gần đây đối với Metaverse bắt nguồn từ sự kiện Facebook đổi tên công ty là Meta hồi tháng 10. Khi công bố đổi mới thương hiệu, CEO Mark Zuckerberg đã mô tả Metaverse là "chương tiếp theo của Internet" mang đặc trưng xã hội. Ngay sau đó, Microsoft nhập cuộc và thông báo sẽ đưa thực tế ảo vào không gian làm việc, Nvidia cũng giới thiệu nền tảng mô phỏng Omniverse 3D để tiến gần hơn với Metaverse. Các công ty công nghệ Trung Quốc cũng không nằm ngoài xu hướng này. Có thể kể đến những cái tên đình đám như Tencent, Baidu, NetEase đều đang gấp rút đăng ký các nhãn hiệu liên quan đến metaverse. 

Những mặt trái tiềm ẩn của Metaverse bao gồm các vấn đề về quyền riêng tư dữ liệu, hoạt động tội phạm và khả năng các khu vực trên thế giới có ít khả năng tiếp cận với công nghệ và internet sẽ bị bỏ lại phía sau. Tuy nhiên câu hỏi lớn đặt ra là sẽ ra sao nếu Big Tech tiếp tục thống trị công nghệ mới như đã làm với truyền thông xã hội trước đây. 

Trước đó, Facebook và Youtube là một trong số các nền tảng bị cáo buộc lạm dụng thuật toán dẫn đến các vấn đề nổi cộm như tin giả, nội dung không phù hợp,... Theo nhà nghiên cứu Duckworth: "Các mô hình quản trị trên nền tảng xã hội ngày nay không bền vững. Vị thế của các công ty công nghệ phụ thuộc vào các thuật toán và ho cần phải chịu trách nhiệm về các hành vi có trên nền tảng". Tiến sĩ Chen tại Đại học Công nghệ Nanyang lên tiếng cảnh báo còn nặng nề hơn về sự trỗi dậy của Big Tech: "Tôi không biết các chính phủ sẽ giải quyết ra sao nếu các tập đoàn đa quốc gia trở nên hùng mạnh với Metaverse". 

Đổi lại, các "gã khổng lồ" công nghệ như Meta lên tiếng trấn an dư luận rằng đây vẫn là thời điểm thách thức đối với cả chính phủ và người dùng công nghệ khi đối mặt với các vấn đề lớn như quyền riêng tư, bảo mật và khả năng truy cập. Bất chấp nhiều phát ngôn tích cực từ các công ty công nghệ, ông Duckworth kiên định rằng "Metaverse cần phải được xây dựng theo hướng đi của người dùng. Để làm được điều này, người sử dụng công nghệ phải có quyền kiểm soát. Nhưng sẽ ra sao nếu Big Tech nắm trong tay lượng thông tin khổng lồ, lúc đó chắc chắn rằng không chỉ quy mô toàn ngành thay đổi mà tương lai internet cũng được tái định hình".

TL