Rủi ro và hy vọng ngành du lịch châu Á khi mở cửa trở lại

Thái Lan là một trong số các nền kinh tế châu Á từ bỏ chiến lược Zero Covid để học cách sống chung với dịch bệnh. Thủ tướng Prayuth Chan-ocha tuyên bố đất nước sẽ mở cửa từ ngày 1 tháng 11 cho khách đến từ các khu vực "có nguy cơ thấp" bao gồm Anh, Đức, Singapore, Trung Quốc và Hoa Kỳ mà không cần kiểm dịch. Trên thực tế, Thái Lan đã đi trước xu hướng trong nhiều tháng. Tháng 7, Phuket, đảo ngọc trên biển Andaman đã khởi động một chương trình Sandbox trong đó khách du lịch đã được tiêm phòng có thể lưu trú trong các khách sạn đã đăng ký mà không cần kiểm dịch.

Kể từ đó, các nền kinh tế khác trong khu vực nối gót tái khởi động ngành du lịch. Từ ngày 19 tháng 10, Singapore sẽ cho phép khách du lịch đã tiêm phòng từ 10 quốc gia bao gồm Mỹ, Anh và Pháp, đồng thời mở rộng đặc quyền cho người Hàn Quốc từ ngày 15 tháng 11. Indonesia mở cửa trở lại các sân bay quốc tế phục vụ nhóm đảo du lịch như Bali, Bintan và Batam cho những du khách đã tiêm vắc xin từ 19 quốc gia, yêu cầu cách ly 5 ngày. Vào tháng tới, Malaysia sẽ mở cửa Langkawi cho du khách đã tiêm phòng.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đây chỉ là những “bước ban đầu” và vẫn còn rất xa để phục hồi. Selena Ling, trưởng bộ phận nghiên cứu và chiến lược ngân quỹ tại ngân hàng OCBC, mô tả những nỗ lực này như một "phép thử" đối với các quốc gia có nền kinh tế dựa vào du lịch. Tính đến nay, chương trình Sandbox của Phuket đã thu hút 42.000 du khách cho đến nay nhưng phần lớn là người nước ngoài hoặc cư dân trở về nhiều hơn là khách du lịch.

Wong King Yin, chuyên gia du lịch tại Đại học Công nghệ Nanyang, cho biết mọi người ngại đi du lịch vì quy trình phức tạp và chi phí tăng. Trước đây, di chuyển nhàn hạ và thuận tiện, hiện, các chuyến bay bán vé đắt hơn trước, cộng với phí xét nghiệm PCR ít nhất hai lần.  Wong nói rằng kế hoạch mở cửa trở lại của hầu hết các quốc gia hiện nay quá hạn chế để tạo ra khác biệt cho tổng sản phẩm quốc nội nhưng các nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch không còn lựa chọn nào khác. Cô cho hay: "Những nơi như Bali và Phuket thực sự muốn mở cửa trở lại vì rất khó để phát triển hướng khác phục hồi kinh tế".

Tại Phuket, thu nhập hàng nghìn người lao động phụ thuộc vào khách du lịch từ người bán hàng lưu niệm, tài xế taxi, các nhà hàng,... Bon, 37 tuổi, bồi bàn, vừa trở lại làm việc tại quán bar ngoài trời chia sẻ trải nghiệm này "giống như được tái sinh". Trong bài phát biểu khai mạc của mình, Thủ tướng Prayuth đã nói rằng nhiều triệu người Thái phụ thuộc vào các ngành công nghiệp du lịch, giải trí và không thể chịu được đòn tàn phá của Covid-19. Anan Nuisuchon, 51 tuổi, một người lái thuyền cho hay thu nhập của anh giảm xuống còn 150 đô la Mỹ một tháng từ 1.000 đô la Mỹ vì không có khách du lịch đi phà. Thay vào đó anh phải tự kiếm sống bằng những công việc lặt vặt.

Tuy nhiên, Thái Lan không đơn độc trên con đường du lịch. Năm 2018, doanh thu từ du lịch chiếm 5,5% GDP của Singapore, 5,8% của Malaysia và hơn 11% của Việt Nam và Thái Lan. Ở Campuchia, con số này là 17,8% GDP, trong khi ở một số vùng, chẳng hạn như đảo Bali của Indonesia có tới 70% người dân sống phụ thuộc vào du khách. Thái Lan đạt kỷ lục 40 triệu du khách vào năm 2019 nhưng chỉ có hơn 70.000 lượt đi và đến trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay.

Ling tại OCBC cho biết đối với các nền kinh tế châu Á như Thái Lan, Indonesia và Singapore "mở cửa trở lại du lịch quốc tế là một phần quan trọng trong nỗ lực tái tạo năng lượng nền kinh tế và bình thường hóa triển vọng tăng trưởng". Mấu chốt nằm ở các khách du lịch Trung Quốc từng là động lực lớn nhất của ngành trước đại dịch. Năm 2019, khách Trung chiếm 1/5 lượng khách đến Singapore và hơn 1/4 lượng khách đến Thái Lan. Năm 2018, 27 triệu khách du lịch Trung Quốc đã đến thăm các nước ASEAN, tăng gần 10 lần so với năm 2003. Thật không may, nhóm du khách tiềm năng dường như khó có thể quay trở lại do Bắc Kinh theo đuổi chiến lược Zero Covid.

Từ Bangkok đến Bali, Chiang Mai và Langkawi, các điểm đến du lịch hàng đầu của châu Á đang theo dõi chặt chẽ chương trình Sandbox để xem có thể rút ra bài học gì. Thủ tướng Prayuth đã lên tiếng lo ngại rằng Thái Lan có thể mở cửa biên giới quá sớm và nước này có nguy cơ bị các biến thể mới xâm nhập. Nikhom Jensiriratanakorn, giám đốc của công ty tư vấn khách sạn Horwath HTL, cho hay: "Tầm nhìn và thông điệp mở cửa trở lại là điều tốt nhưng bạn đã tự hỏi liệu chúng ta đã thực sự sẵn sàng chưa?".

Theo Wong, sẽ mất vài tuần hoặc vài tháng để điều chỉnh các góc chính sách tìm ra chiến lược hoạt động trên quy mô lớn, tuy nhiên do nhiều quốc gia sử dụng các biện pháp và xét nghiệm khác nhau nên sẽ mất thời gian xem cách tiếp cận của ai hiệu quả nhất. Các chuyên gia cho biết sự thành công của những thỏa thuận du lịch này phụ thuộc phần lớn vào tỷ lệ tiêm chủng của cả du khách và người dân. Nuno Guerreiro, giám đốc khu vực Nam Á - Thái Bình Dương tại Booking.com, cho biết vắc xin là "công cụ thiết yếu" mở đường cho ngành công nghiệp này. Ông trích dẫn một cuộc khảo sát của Booking.com cho thấy 67% du khách sẽ chỉ đi du lịch đến các quốc gia đã thực hiện các chương trình tiêm chủng.

Singapore là một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất trên thế giới, với 84% trong tổng số 5,5 triệu dân số được tiêm chủng đầy đủ. Phuket đã tiêm chủng cho 7/10 cư dân, cao hơn gấp đôi so với tỷ lệ tiêm chủng chung của Thái Lan là 35%. Khoảng 98% dân số 4,4 triệu người của Bali đã được tiêm ít nhất một liều vắc xin Covid-19, trong khi hơn 80% đã được tiêm chủng đầy đủ. Tại quần đảo Riau của Indonesia, 83% dân số đã được tiêm mũi đầu tiên, trong khi 58% đã được tiêm chủng đầy đủ. 

TL