Quảng Yên (Quảng Ninh): Giữ lửa làng nghề truyền thống

DNHN - Quảng Ninh được mọi người biết đến về những cảnh quan văn hóa, lưu giữ nhiều nghề truyền thống mang đậm bản sắc vùng miền. Cùng với nỗ lực của chính quyền, tại nhiều gia đình, dòng họ, địa phương, việc giữ nghề như một kế sinh nhai, vừa góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa cốt lõi.

Khi nhắc đến Quảng Yên thì người ta nhớ ngay đến làng nghề truyền thống từ những làng nghề gắn bó với chài lưới đặc thù địa phương như làng nghề ngư cụ Hưng Học, làng nghề đóng thuyền vỏ gỗ... đến những nghề làm bánh gio, bánh mật, bánh đa, làm bún... 

Về làng Yên Trì, khu vực đảo Hà Nam (TX Quảng Yên) vào những ngày thời tiết hanh khô, nắng ráo, không khó để bắt gặp những khoảng sân rộng, đặt các phên tre phơi bánh đa và được hít hà hương thơm của những chiếc bánh đa rắc vừng nướng thơm nức mũi. Nghề làm bánh đa đã gắn bó với người dân Yên Trì từ lâu đời, tuy nhiên ngày nay đã dần mai một, chỉ một vài gia đình còn lưu giữ. Cách làm bánh đa thoạt nhìn có vẻ đơn giản, nhưng thực tế đòi hỏi nhiều sự công phu, khéo léo.  

  Các công đoạn làm bánh đa Yên Trì (TX Quảng Yên).

Ông Vũ Khắc Lợi tại Quảng Yên cho biết: Ở đây chúng tôi phần lớn làm thủ công, từ khâu xay bột đến khi tráng bánh. Người thợ luôn phải làm việc trong không khí nóng nực của bếp, hoạt động liên tục, thuần thục. Trước kia, nếu gặp trời mưa, bánh đa không phơi được, để bánh không bị hỏng, phải hong khô bằng hơi nóng từ việc đốt than, sẽ khiến bánh không nở, chai bánh và đương nhiên bánh sẽ không đảm bảo chất lượng, không ngon. Vì thế, ngày nay, nhiều gia đình đã đầu tư máy sấy, nhưng theo đánh gia của người dùng, bánh sấy bằng máy vẫn kém độ thơm, ngon so với bánh phơi truyền thống.

Chất lượng gạo sẽ quyết định độ thơm ngon, dẻo của bánh. Sau công đoạn vo, gạo sẽ được ngâm từ 6-7 tiếng trước khi đem xay. Trước kia, người ta thường ngâm gạo trong những chiếc chum to, giờ đây có thể ngâm bằng chậu, xô. Khi gạo ngậm đủ nước, đạt đến độ căng mọng thì cho vào xay, nếu ngâm quá giờ, gạo sẽ bị chua, cả mẻ bánh coi như hỏng. 

Người ta biết đến gia đình ông Vũ Khắc Lợi là một trong số ít những gia đình còn lưu giữ nghề làm bánh đa Yên Trì vốn nổi tiếng xưa kia. Cũng giống như Yên Trì, các làng nghề ở TX Quảng Yên nói riêng và trên địa bàn tỉnh nói chung hầu hết đều có quy mô sản xuất nhỏ lẻ, chủ yếu theo hộ gia đình; còn thiếu sự liên kết giữa các nhóm hộ với nhau, nên rất ít nghề, làng nghề đạt tiêu chí công nhận nghề, làng nghề truyền thống.

Vũ Văn Tiến