Quảng Trị: Nghề quạt giấy Phương Ngạn Bình dị và độc đáo

Khi nhắc đến Phương Ngạn thì người ta biết đến một ngôi làng cổ của huyện Triệu Phong. Làm quạt giấy là một nghề thủ công gắn bó với người dân nơi đây từ thế hệ này qua thế hệ khác. Vùng quê Phương Ngạn trở nên nhộn nhịp bởi những đơn đặt hàng mua quạt giấy dồn về; những chiếc quạt giấy được đổi lấy bát cơm tấm áo, mang lại cuộc sống giản dị nhưng đủ đầy cho người làm ra nó. Các sản phẩm nơi đây đc biết đến với chất liệu bền, đẹp, khi quạt có nhiều gió. Muốn sản xuất được chiếc quạt giấy phải hội đủ các nguyên liệu chủ yếu như: tre làm xương quạt, rễ cây sim làm hồ dán và giấy bổi dán lên xương tra tạo thành chiếc quạt.

Theo bà Trần Thị Thảo cho biết: Người dân trong làng cho hay, nghĩ đến làng nghề đang dần mai một, bà tiếc và buồn lắm. Gia đình bà có truyền thống gắn bó với nghề làm quạt giấy bao đời. Đến nay, do sự phát triển của thị trường nên quạt điện đang dần thay thế, bà cũng xếp dụng cụ vào kho và cất đi. Ngày trước, cứ mỗi nhân công trong gia đình có thể làm được 20 chiếc quạt/ngày, mỗi chiếc bán được từ 1.000-2.000 đồng. Làm quạt giấy, dân Phương Ngạn dù không giàu có thì cũng đủ ăn đủ mặc.

Sản phẩm quạt giấy đẹp, bền, có hồn... đòi hỏi rất nhiều yếu tố.

Nhớ lại trước kia làm quạt phải có một cái nan mẫu làm khuôn, ở đầu khuôn phải đóng sẵn một cái đinh con. Rồi khi làm theo, tất cả các nan đều phải đặt lên khuôn và làm đúng như vậy. Việc khoan lỗ cũng phải khoan riêng, mà lại xiên lỗ hai, ba nan một, sau mới chắp vào thành một cái quạt. Cách này rất đơn giản nhưng năng suất lại thấp. Tiêu chuẩn để có một chiếc quạt đẹp, bền, có hồn... đòi hỏi rất nhiều yếu tố, trong đó, yếu tố đầu tiên chính là nguyên liệu đặc trưng cần và đủ cho một chiếc quạt. Đó là những thanh tre tạo dáng cho chiếc quạt phải ít bị mối mọt; giấy phải là giấy có độ bền cao và dai. Quạt giấy tiện lợi ở chỗ có thể xếp gọn, mang đi dễ dàng, không kềnh càng so với quạt mo, quạt nan.

Vũ Văn Tiến