Những điều ký thú về Tết Nguyên đán ở Trung Quốc

1. Tết Nguyên Đán còn được gọi là Lễ hội mùa xuân

Ở Trung Quốc, bạn sẽ nghe nó được gọi là chunjie, hay Lễ hội mùa xuân. Trời vẫn còn rất lạnh, nhưng ngày lễ đánh dấu sự kết thúc của những ngày lạnh giá nhất. Mọi người chào đón mùa xuân và những gì nó mang lại: trồng trọt và thu hoạch, những khởi đầu mới và những khởi đầu mới.

Bạn cũng có thể gọi nó là Tết Nguyên đán, bởi vì các nước như Bắc, Nam Triều Tiên và Việt Nam cũng ăn mừng ngày này. Và vì Lễ hội mùa xuân diễn ra theo âm lịch. 

2. Không có ngày cố định cho Tết Nguyên đán

Theo âm lịch, lễ hội mùa xuân diễn ra vào ngày 1 tháng Giêng và kéo dài đến ngày 15 (rằm). Không giống như các ngày lễ phương Tây như Lễ tạ ơn hay Giáng sinh, khi bạn cố gắng tính toán nó bằng lịch mặt trời (Gregorian).

Tết Nguyên Đán diễn ra từ ngày 21 tháng 1 đến ngày 20 tháng 2. Năm 2024, nó diễn ra vào ngày 10 tháng 2. 

Lịch âm vẫn thực sự quan trọng ở Trung Quốc, mặc dù nó đã chính thức chuyển sang lịch Gregory như phần còn lại của thế giới. Tất cả các ngày lễ và ngày truyền thống như Đông chí đều được tổ chức. Một số người vẫn tính ngày sinh, tuổi của mình theo âm lịch.

3. Là ngày cầu nguyện thần linh

Ban đầu, Lễ hội mùa xuân được tổ chức như một ngày nghỉ lễ, nhằm cầu nguyện đến thần linh cho một mùa màng và thu hoạch bội thu. Trong cộng đồng nông nghiệp, việc thu hoạch là cực kỳ quan trọng. Người dân cũng dành thời gian cầu nguyện và tưởng nhớ tổ tiên, vì họ được coi là những vị thần bảo vệ và phù trợ cho cuộc sống hàng ngày.

4. ... và chiến đấu chống lại quái vật

Tuy vậy, có những câu chuyện huyền thoại thú vị hơn rất nhiều. Theo một truyền thuyết, tồn tại một con quái vật được gọi là Nian, xuất hiện mỗi đêm giao thừa. Đa số mọi người đều trốn vào nhà của mình để tránh xa Nian. Tuy nhiên, một cậu bé gan dạ đã đứng lên chống lại quái vật bằng cách sử dụng pháo. Ngày hôm sau, người dân ăn mừng sự sống sót của mình bằng cách đốt thêm nhiều pháo hơn nữa. Hành động này đã trở thành một phần không thể thiếu của Lễ hội mùa xuân.

5. Đêm đó có nhiều pháo hoa nhất thế giới được bắn

Tương tự như trong truyền thuyết về Nian, pháo được cho là có khả năng xua đuổi quái vật và đẩy lùi những điều xui xẻo. Do đó, vào đêm giao thừa, mọi người thường thức trắng và đốt pháo vào lúc nửa đêm. Buổi sáng, pháo lại được sử dụng để chào đón năm mới và hy vọng vào may mắn. Trong cùng đêm đó, các gia đình còn thường đốt tiền giấy giả và in vàng miếng để tưởng nhớ người thân đã qua đời. Tương tự như lễ Chuseok ở Hàn Quốc hoặc truyền thống Ngày của người chết ở Mexico, họ tin rằng những nghi lễ này sẽ mang lại vận may và hạnh phúc cho tổ tiên của họ trong thế giới bên kia.

6. Đôi khi bắn pháo hoa là bất hợp pháp

Vì lý do an toàn và lo ngại về ô nhiễm không khí, nhiều thành phố ở Trung Quốc đã áp đặt lệnh cấm bắn pháo hoa. Hơn 500 thành phố cũng thực hiện những biện pháp hạn chế tương tự.

Tuy nhiên, không ít người vẫn bất chấp và tiếp tục thực hiện hành động này. Bắc Kinh đã áp đặt lệnh cấm bắn pháo hoa trong suốt 13 năm. Lệnh cấm này được dỡ bỏ vào năm 2006 sau sự phẫn nộ của công chúng.

Nếu bạn ở Trung Quốc trong khoảng thời gian này, có thể bạn sẽ nghe và thấy các vụ nổ diễn ra ít nhất 3 đêm (và thậm chí có thể kéo dài hàng tuần).

7. Đây là ngày nghỉ lễ dài nhất của Trung Quốc

Lễ hội mùa xuân, từ góc độ kỹ thuật, kéo dài trong vòng 15 ngày. Tuy nhiên, lễ kỷ niệm bắt đầu từ đêm giao thừa và kéo dài đến 16 ngày. Cũng có thể nói rằng kỳ nghỉ này bắt đầu từ tháng Chạp (âm lịch) với Lễ hội Laba, kéo dài khoảng 40 ngày! Theo truyền thống, người dân cần dành thời gian cho gia đình và chỉ được ra ngoài sau ngày thứ 5, một ngày được công nhận là lễ quốc gia và phần lớn các cửa hàng cũng đóng cửa.

Vì vậy, trong tháng trước, mọi người thường mua sắm các sản phẩm đặc trưng của năm mới. Người Trung Quốc thường tích trữ đồ dùng nấu ăn, đồ ăn nhẹ, quà tặng, quần áo mới và nhiều thứ khác.

8. Lễ hội mùa xuân gây ra cuộc di cư lớn nhất của con người trên thế giới

Trong Tết Nguyên đán, việc quan trọng nhất là sum họp gia đình. Mọi người thường cố gắng trở về nhà để ăn tối đêm giao thừa.

Tuy nhiên, trong Trung Quốc hiện đại, đa số cha mẹ già thường sinh sống ở nông thôn trong khi con cái họ lại làm việc ở thành phố. Ngoài ra, thời điểm sớm nhất mà bạn có thể mua vé tàu là 60 ngày trước. Điều này dẫn đến cuộc đua đầy kịch tính để giành được vé, một cuộc đua mà đôi khi được gọi là "cuộc chiến vé" đúng nghĩa. Trong năm 2015, thống kê cho thấy có khoảng 1.000 vé được bán mỗi giây. Việc di cư về quê hương hoặc đi nghỉ mát trong thời gian này được gọi là chunyun (春运), hay còn gọi là Di cư mùa xuân.

9. Người độc thân thuê người bạn đồng hành giả về nhà

Bạn có biết về những người độc thân cảm thấy bất đắc dĩ trong Lễ Tạ ơn không? Tình trạng này thậm chí còn nghiêm trọng hơn ở Trung Quốc, đặc biệt là vì việc sinh con và duy trì dòng họ được coi là một phần quan trọng trong văn hóa Trung Quốc.

Một số người độc thân đang gặp khó khăn buộc phải thuê một người bạn đồng hành giả để đưa về nhà. Những ai không thể (hoặc không muốn) trở về nhà có thể tự thuê một ngôi nhà. Tuy nhiên, đối với những câu hỏi khác như tiền lương, sự nghiệp, hoặc kế hoạch sinh con, thì việc này không giúp ích được.

10. Không tắm rửa, quét dọn hoặc vứt rác

Không nên tắm vào ngày đầu năm mới. Cũng không nên quét dọn và vứt rác trước ngày mùng 5. Điều này nhằm đảm bảo bạn không làm mất đi sự may mắn!

Bên cạnh đó, có một ngày được dành riêng cho việc dọn dẹp trước Lễ hội mùa xuân. Ngày này được coi là để xua đuổi đi những điều không may mắn và để nhường chỗ cho những điều tốt lành. Còn những điều cấm kỵ khác trong dịp Tết Nguyên Đán là gì?

Không nên cắt tóc (trước ngày 2/2)

Tránh sử dụng kéo, dao và các vật sắc nhọn khác

Không nên cãi vã, chửi thề

Tránh nói những lời không may mắn như "cái chết" và "bệnh tật"

Cấm đập phá đồ đạc

11. Trẻ em nhận lì xì đựng trong phong bì đỏ

Trong các nền văn hóa khác, trẻ em thường nhận quà vào các dịp lễ. Quà tặng cũng thường được trao đổi trong các lễ hội mùa xuân. Tuy nhiên, ở Trung Quốc, trẻ em còn được tặng một thứ đặc biệt khác - đó là phong bao lì xì màu đỏ. Được biết đến là bao lì xì hoặc túi màu đỏ, chúng thường chứa tiền mặt. Số tiền này được coi là mang lại may mắn từ người lớn tuổi sang con cái. Chúng cũng có thể được trao đổi giữa sếp và nhân viên, đồng nghiệp và bạn bè.

Với sự phát triển của công nghệ, túi đỏ kỹ thuật số đang trở thành xu hướng phổ biến. Mọi người thích tham gia vào các cuộc trò chuyện nhóm và xem ai sẽ giành được số tiền. Điều này được gọi là "qiang hongbao" (抢红包), hay còn gọi là "giật túi đỏ" theo nghĩa đen.

12. Ăn bánh bao mỗi bữa, mỗi ngày

Đúng vậy, về mặt phong tục, bạn cần làm như vậy. Tuy nhiên, không còn nhiều người thực hiện điều đó nữa vì có thể dẫn đến việc ăn quá nhiều, thậm chí là với những món ngon nhất. Do đó, hầu hết mọi người thường ăn bánh bao trong bữa tối đêm giao thừa. Một số người khác có thể ăn chúng vào bữa sáng ngày đầu tiên của năm mới. Ngược lại với quan điểm của nhiều người, bánh bao không phổ biến ở mọi nơi ở Trung Quốc. Nó thường xuất hiện nhiều hơn ở miền Bắc. Ở miền Nam, người dân thích ăn nem trứng và cơm nắm trong một món súp được gọi là tangyuan.

13. Món tráng miệng năm mới của người Trung Quốc có ý nghĩa đặc biệt

Rất nhiều nền văn hóa có những món ăn mang tính biểu tượng, chẳng hạn như bánh Yule Log. Nhưng rất nhiều món tráng miệng dịp Tết Nguyên Đán đều có ý nghĩa đặc biệt đằng sau chúng. Và nó chủ yếu là chơi chữ trong tên.

Lấy tangyuan làm ví dụ. Nó có nghĩa đen là “quả bóng súp”. Nhưng nó nghe giống như tuanyuan (团圆), có nghĩa là đoàn tụ. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi đây là món tráng miệng phổ biến trong dịp Tết Nguyên Đán.

Nian gao (年糕) là một loại bánh gạo. Nó tượng trưng cho sự thành công mỗi năm.

Fa gao (发糕) là sự kết hợp giữa bánh xốp và bánh nướng xốp. Người ta nhuộm nó màu sắc lễ hội. Fa cũng giống như fa cai (发财), có nghĩa là “làm giàu”. Và mọi người đều muốn điều đó!

14. Có rượu dành riêng cho lễ hội mùa xuân

Người Trung Quốc thích uống rượu. Có câu nói rằng không có cách cư xử và/hoặc phép xã giao nếu không có rượu vang. Điều này có nghĩa là bạn cần phải có rượu cho mỗi buổi lễ, lễ hội hoặc bữa tối quan trọng.

Có rượu cho các bữa tiệc đính hôn, đám cưới, sinh nhật... và tất nhiên là Lễ hội mùa xuân. Với nền văn hóa rượu vang phong phú như vậy, không có gì ngạc nhiên khi bạn chơi rất nhiều trò chơi uống rượu. Tuy nhiên, đó không phải là tất cả niềm vui và trò chơi.

Khi bạn dùng bữa với người lớn tuổi hơn mình, chẳng hạn như trường hợp bữa tối năm mới, bạn cần tuân theo các quy tắc nghi thức nâng ly nghiêm ngặt. Chúng bao gồm thứ tự nâng cốc, chỗ ngồi, cách bạn cầm ly rượu, v.v. 

15. Người Trung Quốc trang trí mọi thứ màu đỏ vào dịp Tết Nguyên Đán

Mỗi gia đình sẽ trang trí ngôi nhà của mình theo gam màu này. Bạn còn nhớ câu chuyện về Nian không? Pháo không phải là thứ duy nhất khiến con quái vật hoảng sợ. Màu đỏ cũng là một vũ khí quan trọng và thường được sử dụng trong hầu hết các đồ trang trí mới của người Trung Quốc. Người dân thường treo đèn lồng màu đỏ và dây ớt (thật hoặc giả), dán giấy đỏ lên cửa ra vào và cửa sổ, và nhiều hơn nữa.

Việc mặc quần áo mới cũng được coi là mang lại may mắn và khởi đầu mới. Mọi người thường bổ sung vào tủ quần áo của mình những chiếc áo màu đỏ mới trong dịp Lễ hội mùa xuân.

16. Mỗi năm đều có một con giáp

Chiêm tinh học phương Tây bao gồm 12 cung hoàng đạo, mỗi cung một tháng. Trung Quốc cũng có 12 cung hoàng đạo nhưng con giáp này tồn tại quanh năm.

Năm 2024 là năm của con Rồng. Một số loài động vật như Chuột, Rắn, Chó và Lợn thường không được ưa thích trong văn hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, khi là một trong những cung hoàng đạo, những đặc điểm tích cực của chúng thường được coi là phù hợp với những người sinh vào năm đó.

Trong văn hóa Trung Quốc, vai trò của con vật của bạn trong năm sinh thường có tầm quan trọng lớn hơn nhiều so với các nền văn hóa phương Tây. Nó có thể ảnh hưởng đến sự thành công trong sự nghiệp, sức khỏe và mối quan hệ của bạn.

17. Năm hoàng đạo 

Năm hoàng đạo của bạn là năm con giáp tương ứng với bạn. Và trong chu kỳ 12 năm này, đây được coi là thời kỳ không may mắn nhất đối với bạn.

Có nhiều giải thích cho hiện tượng này. Người Trung Quốc tin rằng trẻ em rất dễ bị ma quỷ bắt đi. Và năm Benming của bạn chính là năm tái sinh của bạn. Trong năm này, màu đỏ được xem là vũ khí phòng thủ của bạn. Tương tự như việc trang trí ngôi nhà bằng màu đỏ để bảo vệ và thu hút may mắn, bạn cũng có thể chọn mặc quần áo màu đỏ. Nhiều người thậm chí sẽ chọn đồ lót màu đỏ mỗi ngày trong năm. Một số khác sẽ thêm vào đó áo sơ mi, quần, trang sức, đế giày màu đỏ và nhiều thứ khác!

18. Bạn già đi 1 tuổi vào dịp Tết

Ở Trung Quốc, bạn có tuổi “thật” và tuổi danh nghĩa “giả” . Tuổi thật là tuổi mà tất cả chúng ta đều biết. Bạn lớn thêm một tuổi vào ngày sinh nhật của bạn. Tuy nhiên, độ tuổi danh nghĩa sẽ tăng lên theo Lễ hội mùa xuân.

Đây là độ tuổi mà hầu hết mọi người đều theo đuổi cho đến thời gian gần đây. Nhưng ngày nay nó vẫn còn phổ biến hoặc được sử dụng thay thế cho nhau. 

19. Lời chúc mừng năm mới bằng tiếng Trung là “xin nian kuai le”

Cụm từ này có nghĩa đen là “Chúc mừng năm mới”. Nhưng ở Hồng Kông và các khu vực nói tiếng Quảng Đông khác, việc nói “gong hei fat choy” lại phổ biến hơn. Trong tiếng Quan Thoại, đó là “gong xi fa cai” (恭喜发财). Nó có nghĩa là “chúc mừng vận may.”

Nếu bạn xem những lời chào hoặc lời chúc phúc khác, bạn sẽ thấy hầu hết đều nói về:

Thu hoạch dồi dào

Sự giàu có và may mắn

Sức khỏe và tuổi thọ

Có con cái và gia đình lớn

Thực phẩm, tiền bạc và sức khỏe là những thứ mà ai cũng mong muốn.  Đó là một trong những lý do tại sao Trung Quốc có dân số đông như vậy.

20. Tết Nguyên Đán kết thúc bằng Lễ hội đèn lồng

Trăng tròn đầu tiên của năm (âm lịch) được gọi là Lễ hội Yuanxiao hoặc Lễ hội đèn lồng. Mặc dù gia đình vẫn giữ vai trò quan trọng, nhưng đây vẫn là đêm của tiệc tùng và tự do. Trong quá khứ, các cô gái thường không được phép tự do ra ngoài một mình. Nhưng vào đêm này, họ được phép dạo chơi xung quanh, ngắm trăng và thưởng thức những chiếc đèn lồng lung linh. Chính vì lý do này, Lễ hội Yuanxiao còn được biết đến với cái tên Ngày lễ tình nhân ở Trung Quốc.

21. Tết Nguyên Đán được tổ chức trên toàn thế giới

Cứ 5 người trên thế giới thì có một người là người Trung Quốc. Nhưng con số đó không bao gồm hàng triệu người Hoa ở nước ngoài và người gốc Hoa.

Luân Đôn, Anh; San Francisco, Hoa Kỳ; Sydney, Úc; tất cả đều tuyên bố tổ chức lễ hội mùa xuân lớn nhất bên ngoài châu Á. Nếu bạn có một khu phố Tàu gần đó, bạn chắc chắn có thể cảm nhận được lễ hội diễn ra như thế nào: các cuộc diễu hành, múa sư tử, tượng đèn lồng, pháo hoa và những món ăn tuyệt vời!

Thủy Nguyên t/h