Nhiều quốc gia hạn chế xuất khẩu lương thực vì lo thiếu cung

Ấn Độ mới đây tuyên bố cấm xuất khẩu lúa mì, trở thành quốc gia mới nhất hạn chế xuất khẩu lương thực trong bối cảnh giá lương thực toàn cầu leo thang do ảnh hưởng của chiến tranh Nga-Ukraine.

Cuộc chiến tranh đã khiến giá lúa mì thế giới tăng vọt, vì Nga và Ukraine là hai trong số những nước xuất khẩu lớn nhất mặt hàng này, chiếm khoảng 29% tổng xuất khẩu lúa mì toàn cầu – theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB). Phản ứng với lệnh cấm xuất khẩu lúa mì mà Ấn Độ đưa ra vào cuối tuần, giá lúa mì giao sau trên sàn Chicago Board of Trade ở Mỹ tăng khoảng 6% trong phiên giao dịch ngày thứ hai.

Thực tế, trong khi thị trường lúa gạo lạc quan thì một số ngành đang gặp áp lực lớn. Việc Ấn Độ cấm xuất khẩu lúa mì cũng đang tác động đến thị trường nội địa, dù lúa mì không phải là nguồn lương thực chính đối với người Việt Nam.

Theo Tổng cục Hải quan, trong quý I vừa qua, lượng lúa mì nhập khẩu của cả nước đạt trên 1 triệu tấn, tương đương trên 384 triệu USD, tăng gần 20% về kim ngạch so với cùng kỳ năm ngoái do giá trung bình tăng 36%. VN nhập khẩu lúa mì phần lớn từ thị trường Úc chiếm trên 70%, tiếp đến là Brazil khoảng 18% và Mỹ đứng thứ 3 chiếm gần 10%.

Theo PIIE, Nga và Ukraine nằm trong top 5 nước xuất khẩu lớn nhất của nhiều ngũ cốc và hạt lấy dầu quan trọng, như lúa mạch, hạt hướng dương và ngô.“Với giá thực phẩm vốn dĩ đã cao do những gián đoạn chuỗi cung ứng liên quan đến Covid và tình trạng mất mùa do khô hạn trong năm nay, chiến tranh Nga-Ukraine xảy ra đúng vào một thời điểm tồi tệ trên thị trường lương thực toàn cầu”, một báo cáo hồi tháng 4 của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE) ở Washington DC nhận định.

Trước Ấn Độ, nhiều quốc gia khác đã áp hạn chế xuất khẩu lương thực. Ngoài Nga và Ukraine, những nước như Ai Cập, Kazakhstan, Kosovo và Serbia đều đã cấm xuất khẩu lúa mì.

Không chỉ lúa mì bị hạn chế xuất khẩu, nhiều nước còn áp lệnh cấm những mặt hàng lương thực và thực phẩm khác, khiến áp lực lạm phát toàn cầu càng tăng thêm. Trong số đó có những sản phẩm như dầu hạt hướng dương, dầu cọ và cả phân bón - mặt hàng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp.

Và không chỉ giá lương thực tăng, nguồn cung của nhiều mặt hàng lương thực cũng trở nên bấp bênh hơn bao giờ hết.

Từ khi chiến tranh nổ ra, Ukraine không thể xuất khẩu lương thực, phân bón và dầu thực vật. Chiến sự khiến mùa màng ở nước này bị phá huỷ và việc gieo trồng cho vụ mới không thể tiến hành.

Cuối tuần vừa rồi, nhóm 7 nền công nghiệp phát triển (G7) đã ra cảnh báo về khả năng xảy ra nạn đói toàn cầu nếu Nga không dỡ phong toả đối với số ngũ cốc Ukraine đang mắc kẹt ở các cảng biển Ukraine.

PV