Ngành AI châu Âu cần lãnh đạo chiến lược, không phải kiểm soát quá mức

DNHN - Ngành công nghiệp AI đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống ngày nay. Hiện các quốc gia trên thế giới đang trong cuộc chạy đua nhằm quản lý AI, gần đây nhất, Ủy ban châu Âu (EU) đã đề xuất một bộ quy tắc nghiêm ngặt nhằm điều chỉnh trí tuệ nhân tạo trong đó có kế hoạch cấm sử dụng AI đe dọa quyền con người và sự an toàn của mọi người dân.

Tất cả chúng ta đều đồng ý với quan điểm “đối với trí tuệ nhân tạo, sự tin tưởng là điều bắt buộc” của bà Margrethe Vestager, phó chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu và những quy định mới là một trong những biện pháp thực hiện đường lối này. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu đã đặt vấn đề: Tăng cường giám sát là tốt nhưng không nên quá hạn chế việc thử nghiệm và phát triển các hệ thống AI. 

Quan hệ đối tác giữa AI và nhân loại

Bộ luật và khung pháp lý được ban hành ở châu Âu sẽ có tác động sâu sắc đến các quy định về AI trên toàn thế giới, tương tự như tác động của Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) đã tạo ra trong thập kỷ qua. Các nhà khoa học lo ngại về tương lai các quy định mới sẽ làm tê liệt sự phát triển AI của EU trong khi Trung Quốc và Hoa Kỳ đang có những bước tiến vượt bậc. Bộ quy tắc hạn chế các trường hợp sử dụng và sự đổi mới của trí thông minh nhân tạo, khiến khu vực châu Âu thụt lùi về công nghệ trên toàn cầu. Các hệ thống AI rủi ro cao luôn phải có các cơ chế giám sát và kiểm soát không thể thay đổi. AI nhằm mục đích tương tác dù có rủi ro hay không cũng buộc tuân theo các nghĩa vụ minh bạch. Ngoài ra, các hệ thống sinh trắc học từ xa dựa trên AI chỉ được truy cập công cộng khi EU hoặc luật quốc gia thành viên cho phép và phục vụ mục tiêu ngăn chặn, phát hiện hoặc điều tra tội phạm nghiêm trọng và khủng bố. Lấy ví dụ tại Hoa Kỳ, AI đang được tối ưu hóa nhằm tối đa hóa lợi nhuận và hiệu quả của các doanh nghiệp. Ở Trung Quốc, AI được kỳ vọng mở ra cuộc cách mạnh mới giúp các công ty thoát khỏi sự kìm kẹp của chính phủ. Môi trường quy định chặt chẽ quá mức sẽ chỉ đem lại sự hỗn loạn trong bối cảnh các quy định khác nhau của EU đang mâu thuẫn với nhau.

Ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần kinh doanh của EU

Thiếu đầu tư vào AI là một trong những yếu tố chính khiến khu vực này thua cuộc trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo. Hiện có khoảng 446 triệu người sống ở EU và 331 triệu người sống ở Hoa Kỳ, nhưng đầu tư AI tại châu Âu năm 2020 chỉ chiếm 2 tỷ đô la so với con số 23,6 tỷ đô la của Mỹ. Nếu EU tiếp tục thúc đẩy các quy định mạnh mẽ trong tình hình thiếu kinh phí, dù châu Âu có giành được quyền dẫn đầu toàn cầu về các quy định AI đều sẽ phải đối mặt với sự ra đi hàng loạt của các công ty, đặc biệt là nhóm startup mong muốn tìm kiếm thị trường thân thiện với AI hơn. Ngược lại, các quốc gia sẽ tận dụng thời cơ và tình thế nắm vững tương lai của công nghệ toàn cầu.

Ngoài ra, đề xuất quy định khoản tiền phạt lên tới 20 triệu euro hoặc lên đến 4% tổng doanh thu hàng năm đối với nhà cung cấp AI không chấp hành. Việc châu Âu chưa chú trọng đầu tư đổi mới nhưng đã đưa ra các quy định thặt chặt đang đi ngược lại quy trình và gây ra sự đình trệ trong phát triển công nghệ kỹ thuật số. Tóm lại, nếu những quy định trên được luật hóa, EU sẽ không trở thành người tiên phong mà là kẻ tụt hậu. Bộ máy hành chính khổng lồ và quy định hà khắc sẽ cắt giảm bất kỳ nỗ lực nào cũng như tinh thần kinh doanh. Với tình hình suy thoát hiện nay, đây không phải thời điểm thích hợp để kìm hãm sự đổi mới. 

Thể hiện giá trị của AI

Tài trợ AI có nghĩa là hỗ trợ cho startup. Các công ty khởi nghiệp là cầu nối khám phá và phát triển các công nghệ đột phá áp dụng cho cuộc sống con người. Bên cạnh đó, đầu tư mạo hiểm của châu Âu đang tụt hậu so với mô hình của Hoa Kỳ. Các công ty khởi nghiệp phát triển nhanh chủ yếu phụ thuộc vào các nhà đầu tư Mỹ và châu Á. Điều này đòi hỏi xem xét lại văn hóa đầu tư và thúc đẩy hợp lý môi trường đầu tư năng động, ví dụ như nới lỏng có mục tiêu các hạn chế đầu tư đối với các nhà đầu tư trong khu vực.

Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ có thể tiến xa hơn bao giờ hết. Cạnh tranh trong nền kinh tế tiếp theo không thể tách rời công cuộc đổi mới với mục tiêu thúc đẩy triển vọng công nghệ cao lên gấp 10 lần. Để tạo ra một EU thân thiện với sự đổi mới và doanh nhân, cần có một mạng lưới hợp tác gồm những người tiên phong về AI dẫn đường. Các doanh nhân và các nhà lãnh đạo khoa học dữ liệu tập trung vào AI nhằm mục đích cải thiện thế giới dài hạn, ủng hộ bãi bỏ hoặc điều chỉnh linh hoạt các quy định.

AI không còn chỉ là một công cụ để tối ưu hóa hệ thống doanh nghiệp và cơ sở hạ tầng xã hội; tiềm năng của trí tuệ nhân tạo còn vươn xa hơn nữa trong giải quyết các cuộc khủng hoảng khác nhau mà nhân loại đang phải hứng chịu, từ biến đổi khí hậu đến các đại dịch.  EU không cần hướng tới siêu quy định mà phải chú trọng sự lãnh đạo chiến lược của AI vì mục tiêu tốt.

TL