Mô hình tăng trưởng của Tencent, Alibaba và ByteDance đối mặt với nhiều rủi ro

Trong nhiều năm, các công ty Internet lớn của Trung Quốc từ thương mại điện tử khổng lồ Alibaba Group đến gã khổng lồ truyền thông xã hội Tencent Holdings đã sử dụng nhiều cách khác nhau để chặn người dùng của họ chia sẻ liên kết đến bài đăng và sản phẩm trên nền tảng của các công ty khác. Những kỹ thuật này thiết lập những gì được gọi là "bức tường bao quanh" để bảo vệ hệ sinh thái kỹ thuật số của chính người sáng tạo, ngăn cản sự phát triển của đối thủ và ngăn người dùng chi tiêu tiền mặt của họ ở nơi khác.

Giờ đây, các nhà chức trách tuyên bố sẽ phá bỏ các "bức tường" đó để thúc đẩy kết nối giữa các nền tảng internet khác nhau, một động thái nhằm bảo vệ quyền của người dùng và cạnh tranh thị trường bình đẳng. Nhưng nó có thể làm lung lay các mô hình tăng trưởng được đánh giá cao từ lâu của những gã khổng lồ công nghệ.

Đồng thời, các cơ quan quản lý Trung Quốc chưa có sự nhất trí về cách thức tháo dỡ các bức tường, vì một số lo ngại rằng kết nối mở hoàn toàn sẽ làm tăng khó giám sát, một nguồn tin trong ngành cho biết. Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT) muốn ngành công nghiệp internet phát triển lành mạnh, trong khi cơ quan quản lý an ninh mạng tập trung vào bảo mật nội dung và bộ an ninh công cộng lo ngại về gian lận trực tuyến, một người khác thân cận với vấn đề này cho biết.

Tại một cuộc họp vào ngày 9 tháng 9, MIIT đã buộc các giám đốc điều hành từ những gã khổng lồ công nghệ hàng đầu bao gồm Tencent, Alibaba, ByteDance và Baidu loại bỏ các ngăn chặn liên kết. Các công ty đã được lệnh phải đệ trình kế hoạch trước ngày 17 tháng 9. Bộ đã theo đuổi một chiến dịch kể từ tháng Bảy để trấn áp các hành vi sai trái trực tuyến bao gồm thu thập dữ liệu và chặn liên kết.

"Chúng tôi sẽ thúc giục các công ty liên quan từng bước tuân theo các yêu cầu và mở liên kết với các nền tảng nhắn tin tức thời của nhau", Zhao Zhiguo, Tổng giám đốc Cục Quản lý Thông tin và Truyền thông của MIIT, cho biết tại một cuộc họp báo ngay sau cuộc họp. Zhao nói, việc chặn các liên kết "làm rối loạn trải nghiệm của người dùng, làm tổn hại đến quyền lợi của họ và phá vỡ cạnh tranh thị trường".

Việc ba nhà khai thác nền tảng internet lớn nhất - Tencent, Alibaba và ByteDance - sẽ cải tổ hệ thống của họ như thế nào là tâm điểm của chiến dịch phá bỏ bức tường. Tencent, công ty vận hành các ứng dụng nhắn tin phổ biến WeChat và QQ, đã kết hợp gần 1,9 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng. Alibaba có quyền truy cập vào 1,6 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng thông qua ứng dụng Taobao và dịch vụ thanh toán lớn nhất Alipay, và video ngắn của ByteDance Douyin đã phát triển nhanh chóng và có 640 triệu người dùng.

Với sự cạnh tranh gay gắt trên tất cả các lĩnh vực kinh doanh, các gã khổng lồ công nghệ đã xây dựng "bức tường bao quanh" của họ để chống lại sự cạnh tranh của nhau. Kể từ năm 2015, Tencent đã dựng lên các rào cản ngăn người dùng của mình chia sẻ trực tiếp các liên kết từ các đối thủ. Ví dụ: một người dùng muốn chia sẻ sản phẩm từ Taobao với một người bạn trên WeChat sẽ thấy rằng liên kết không thể mở được trong WeChat. Người dùng Douyin không thể chuyển tiếp trực tiếp video clip tới các địa chỉ liên hệ WeChat.

Đến lượt mình, Alibaba cấm người mua sắm trên các thị trường Taobao và Tmall của mình sử dụng hệ thống WeChat Pay của Tencent. Các công ty đã có một loạt các cuộc tranh cãi trong nhiều năm và khởi xướng nhiều vụ kiện chống lại nhau.

Mặc dù các nhà quản lý vẫn chưa làm rõ mức độ kết nối nên có, các chuyên gia trong ngành cho biết Tencent và WeChat - nằm trong nhóm dữ liệu người dùng lớn nhất - sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất, trong khi Alibaba và ByteDance sẵn sàng thúc đẩy nó hơn.

Đó là vấn đề phân phối lại lưu lượng truy cập internet - tài sản quý giá nhất đối với các doanh nghiệp internet - và một cuộc giằng co đã âm thầm diễn ra giữa các công ty và cơ quan quản lý, các nhà phân tích cho biết.

Những người chơi nhỏ hơn đang mong đợi những thay đổi.

“Chúng tôi đã phải chịu đựng việc chặn liên kết của những công ty công nghệ lớn trong một thời gian dài,” một giám đốc điều hành của một công ty dữ liệu lớn cho biết. Giám đốc điều hành cho biết các rào cản do các công ty lớn tạo ra đã làm tăng đáng kể chi phí có được người dùng mới của các công ty nhỏ. Tất cả chúng tôi đều háo hức chờ đợi lượng truy cập được phân phối lại và mong đợi sự làm rõ chính sách hơn nữa".

Phấ vỡ bức tường được dựng lên bởi những gã khổng lồ

Cơn bão quy định bắt đầu vào ngày 26 tháng 7 khi MIIT công bố một chiến dịch kéo dài sáu tháng để xóa bỏ các hành vi sai trái trong ngành công nghiệp internet. Vào ngày 17 tháng 8, cơ quan giám sát thị trường đã ban hành dự thảo hướng dẫn để cấm chặn liên kết trong ngành công nghiệp internet.

Giám đốc điều hành Alibaba Daniel Zhang trong một cuộc họp báo cáo thu nhập tháng 8 đã kêu gọi các đối tác thực hiện thay đổi.

Zhang nói: “Cho phép truy cập liên kết bên ngoài có thể giảm chi phí lưu lượng truy cập internet cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nó cũng sẽ thuận tiện hơn cho người tiêu dùng."

Tencent đã có một tư thế thận trọng hơn. Trong một cuộc gọi thu nhập, Chủ tịch Liu Zhiping cho biết "sự kết nối giữa các nền tảng khác nhau là rất phức tạp" bởi vì mỗi nền tảng có các quy tắc riêng.

Vào ngày 13 tháng 9, Zhao của MIIT một lần nữa nói rõ trong một cuộc họp báo của Hội đồng Nhà nước rằng các cơ quan quản lý đang hành động chống lại việc chặn liên kết vô căn cứ gây rối loạn cạnh tranh. Hai ngày sau, cơ quan giám sát an ninh mạng đã ban hành một bộ hướng dẫn yêu cầu các nền tảng hợp tác về dữ liệu và lưu lượng theo các quy tắc quốc gia.

Tencent, Alibaba và ByteDance đều bày tỏ sự ủng hộ đối với lời kêu gọi của các cơ quan quản lý.

Vào ngày 17 tháng 9, Tencent đã thực hiện động thái đầu tiên, cho phép người dùng dịch vụ truyền thông xã hội WeChat chính của mình truy cập vào các liên kết Taobao và ByteDance của đối thủ. Nó chỉ áp dụng cho nhắn tin một đối một, không phải trò chuyện nhóm với lý do lo ngại về bảo mật.

Kế hoạch của Tencent sau nhiều tháng liên lạc giữa MIIT và công ty. Caixin cho biết, điều đó bao gồm một chuyến di dời khẩn cấp của Chủ tịch Pony Ma tới Bộ sau cuộc họp ngày 9 tháng 9 với các nhà lãnh đạo công nghệ.

Một người thân cận với MIIT cho biết: “Bộ đã nói rõ rằng yêu cầu cơ bản là mở cửa và các công ty lớn nên đi đầu.

Một người thân cận với Tencent cho biết: “Tencent biết rằng xu hướng quy định là không thể đảo ngược, nhưng họ vẫn đang đàm phán với các nhà quản lý về cách thức mở cửa nên được thực hiện”. Người này cho biết Tencent đã vạch ra một loạt kế hoạch để thảo luận với các cơ quan quản lý và công ty vẫn sẽ chủ động xác định những gì cần bỏ chặn và cái gì là không nên.

Tencent viện dẫn những lo ngại về bảo mật đối với việc chặn các liên kết bên ngoài, cho biết mục đích là để bảo vệ người dùng khỏi các rủi ro về quyền riêng tư và gian lận. Công ty cho biết vào ngày 17 tháng 9 rằng họ sẽ cung cấp các cách để người dùng báo cáo nội dung đáng ngờ và thiết lập hệ thống xếp hạng trong khi mở một phần nền tảng của mình cho những người khác.

Để thúc đẩy Tencent mở cửa, Alibaba và ByteDance đã đệ trình một số khiếu nại lên các cơ quan quản lý yêu cầu điều tra chống độc quyền đối với Tencent.

Han Lijie, một luật sư chống độc quyền tại văn phòng Thượng Hải của công ty luật Katten Muchin có trụ sở tại Chicago, cho biết một nhiệm vụ khó đối với các nhà quản lý là Rosenman. Han nói, một quyết định sẽ có tác động sâu sắc đến ngành và các cơ quan quản lý sẽ không dễ dàng đạt được một quyết định cuối cùng. 

Câu hỏi quan trọng là liệu các ứng dụng như WeChat có nên được coi là cơ sở hạ tầng công cộng cung cấp quyền truy cập công bằng cho tất cả các bên hay không, Han nói. Ông nói thêm rằng, các cơ quan quản lý ở các quốc gia khác bao gồm cả Mỹ cũng phải đối mặt với những thách thức tương tự.

Phân phối lại lượng truy cập

"Sự kết nối giữa các nền tảng trực tuyến đang được thảo luận hiện nay khác xa so với kết nối dữ liệu thực", một chuyên gia bảo mật internet cho biết. "Đó chỉ là sự phân phối lại lưu lượng, điều mà Alibaba và ByteDance sẵn sàng làm nhưng Tencent thì không."

Một số nhà phân tích cho biết việc thúc đẩy quy định đối với các kết nối nền tảng sẽ cho phép Alibaba khai thác cơ sở người dùng khổng lồ của Tencent. Nhưng những người khác cho biết lợi ích sẽ bị hạn chế trong điều kiện thị trường hiện tại. Họ nói rằng Taobao của Alibaba không thể tái tạo sự phát triển bùng nổ của thương mại điện tử mới nổi Pinduoduo. Được thành lập vào năm 2016, Pinduoduo đã phát triển thành trang thương mại điện tử lớn thứ hai Trung Quốc trong vòng chưa đầy 5 năm chủ yếu nhờ vào lưu lượng truy cập từ WeChat. Tencent là cổ đông lớn thứ hai của Pinduoduo.

Một giám đốc điều hành của Alibaba cho biết công ty dự kiến ​​sẽ đưa một số dịch vụ của mình như nền tảng hàng hóa đã qua sử dụng Xianyu và ứng dụng nhắn tin tại nơi làm việc Dingding lên nền tảng chương trình nhỏ của WeChat cho phép người dùng WeChat truy cập dễ dàng.

"Nhưng liệu nó có thể được thực hiện hay không sẽ phụ thuộc vào Tencent," giám đốc điều hành cho biết. Anh ấy không lạc quan về mối quan hệ đối tác.

ByteDance, đã bị cắt khỏi nền tảng WeChat từ năm 2018, cũng đã vận động để Tencent mở nền tảng của mình. Công ty cho biết việc chặn liên kết bởi Tencent đã ngăn chặn gần 1 tỷ người dùng truy cập vào nhiều sản phẩm của họ. Khoảng 49 triệu người dùng muốn chia sẻ nội dung từ Douyin trên WeChat và QQ đã bị chặn, theo ByteDance cho biết. 

Vào tháng 2, ByteDance đã đệ đơn kiện Tencent vì bị cáo buộc vi phạm luật chống độc quyền của Trung Quốc bằng cách chặn quyền truy cập vào Douyin trên các nền tảng nhắn tin của họ. Không có thêm thông tin cập nhật về vụ kiện này. 

Nhưng ByteDance cũng có "bức tường bao quanh" của rieenh mình, mặc dù nhỏ hơn nhiều so với của Tencent. Vào tháng 9 năm 2020, Douyin bắt đầu hạn chế quyền truy cập của người dùng vào các nền tảng thương mại điện tử bao gồm Taobao và JD.com do Tencent hậu thuẫn khi phát triển dịch vụ thương mại điện tử của riêng mình. Công ty vẫn chưa công bố bất kỳ kế hoạch thay đổi nào.

Ngành công nghiệp vẫn đang tìm kiếm các hướng dẫn chính sách chi tiết hơn về chiến dịch phá vỡ bức tường.

"Các nền tảng đã đầu tư rất nhiều vào việc vận hành và tăng trưởng lưu lượng truy cập, và liệu việc mở lưu lượng truy cập có nên miễn phí hay có tính phí hay không cần được làm rõ thêm bằng chính sách", một giám đốc điều hành của công ty dữ liệu lớn cho biết.

Bảo Bảo (Theo Caixin)