Chia sẻ tại buổi khai mạc Triển lãm quốc tế về sản xuất và gia công cơ khí - METALEX Vietnam 2022, ông Vũ Trọng Tài, Tổng Giám đốc Công ty RX Tradex Việt Nam, cho biết, sự phát triển của ngành công nghiệp máy móc tại Việt Nam là phù hợp với sự phát triển của các ngành công nghiệp hỗ trợ, trong đó nhiều lĩnh vực đã đạt được những bước phát triển nổi bật trong thập kỷ gần đây.
Thống kê của JETRO (Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản tại TP HCM) cho thấy, có 55,3% trong tổng số doanh nghiệp đã trả lời “sẽ mở rộng” phát triển kinh doanh tại Việt Nam trong 1 đến 2 năm tới, cao nhất khu vực Đông Nam Á. Nếu xét trên toàn khu vực châu Á thì con số này chỉ đứng sau Ấn Độ, Bangladesh và Pakistan. Ngược lại, có 2,2% doanh nghiệp trả lời là sẽ “thu hẹp” kinh doanh tại Việt Nam và đây là một con số nhỏ nhất khu vực Đông Nam Á, nhỏ thứ 2 khu vực châu Á sau Pakistan.
Ông Matsumoto Nobuyuki, Trưởng đại diện văn phòng Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản tại TP HCM (JETRO) cho biết, từ năm 2021, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã thực hiện chính sách viện trợ như việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng tại nước ngoài. Qua 5 đợt tuyển chọn dự án viện trợ, nếu chia số lượng dự án theo quốc gia thì đã có 103 dự án được chọn, Việt Nam chiếm số lượng nhiều nhất với 41 dự án. Điều này đã thể hiện được mức quan tâm đến Việt Nam cao thế nào.
Tuy nhiên, vẫn có những thách thức trong quá trình hội nhập của doanh nghiệp Việt như quy mô sản xuất nhỏ, công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý còn hạn chế, các liên kêt chuỗi lỏng lẻo dẫn đến năng lực cạnh tranh yếu.
Để vượt qua thách thức, ông Vũ Trọng Tài cho rằng, các doanh nghiệp cần đổi mới công nghệ, nâng cao trình độ quản lý cũng như kỹ năng của bộ máy, liên kết chặt chẽ và sâu rộng hơn nhằm cạnh tranh sòng phẳng.
Còn theo ông Matsumoto, để tận dụng cơ hội đầu tư và mở rộng nhà máy tại Việt Nam của các tập đoàn quốc tế, tiến sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, các nhà sản xuất Việt Nam cần nâng cao lợi thế cạnh tranh bằng việc cập nhật máy móc, công nghệ mới, tăng năng suất, giảm tiêu hao, nâng cao trình độ nhân lực. 
“Ở đây, mảng xây dựng năng lực chính là điều tôi muốn nói tới. Một thành phố lớn như TP HCM có một lượng nhân sự rất tốt, đội ngũ về lao động, chất lượng cao rất tốt. Tuy nhiên, tiềm năng đó chưa được phát triển kịp thời, nhiều cơ sở dữ liệu chưa đủ. Nói như thế có nghĩa là doanh nghiệp Nhật Bản cần phía doanh nghiệp Việt Nam cung cấp thông tin nhiều hơn, tốt hơn.
Hiện nay và trong tương lai gần Việt Nam vẫn là điểm đến thu hút các ngành sản xuất cần nhiều lao động, tận dụng chi phí nhân sự giá rẻ. Tuy nhiên, chi phí lao động giá thấp hoặc rẻ tại TPHCM không còn, nên các nhà đầu tư Nhật Bản đã và đang dịch chuyển đầu tư sang các tỉnh lận cận hoặc các vùng khác có chi phí nhân công cạnh tranh hơn”, ông Matsumoto cho hay.
Song song đó, vốn đầu tư từ Nhật Bản cũng đang có sự dịch chuyển sang các ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn và đi cùng với đó là nhu cầu tuyển dụng nhân sự chất lượng cao. Theo ông Matsumoto Nobuyuki, xu hướng đầu tư này tập trung vào sự đa dạng hóa gia nhập trong chuỗi cung ứng toàn cầu, do đó chuyển dịch này không giới hạn ở quốc gia doanh nghiệp Nhật Bản đang hiện diện mà diễn ra trên phạm vi toàn cầu.
Cũng theo người đại diện JETRO ở TPHCM, trên thực tế, một số doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm công nghệ hoặc sản phẩm, thiết bị điện tử Nhật Bản ở Việt Nam cũng chia sẻ với JETRO rằng, hiện nay về cơ bản họ tạm đủ nhân sự có chất lượng để làm việc. Tuy nhiên, nếu như có một lượng doanh nghiệp công nghệ hoặc kỹ thuật của Nhật Bản cùng vào đầu tư thì chắc chắn sẽ bị gặp khó về việc tuyển nhân sự phân khúc này và khi đó họ sẽ bị cạnh tranh về tuyển lao động ở phân khúc này.
Tại triển lãm Metalex Việt Nam 2022, bà Cao Phi Vân – Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh cho biết: Cách thức triển lãm này xuất phát từ nhu cầu thực tế cần phải chuyển đổi theo hướng công nghệ cao, gia tăng giá trị sản phẩm, giảm tình trạng thiếu lao động phổ thông, đáp ứng nhu cầu tăng cao của các nhà sản xuất quốc tế tại Việt Nam và từng bước tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. TP. Hồ Chí Minh hiện nay đang hết sức nỗ lực để đưa ngành công nghiệp hỗ trợ của thành phố phát triển.
Mỹ Dung
