Tổng thống Mỹ - Joe Biden đã áp đặt các biện pháp kiểm soát rộng lớn để ngăn Trung Quốc tiếp cận các loại chip tiên tiến cung cấp sức mạnh cho mô hình trí tuệ nhân tạo và ứng dụng quân sự.
Tuy nhiên, Trung Quốc đã phản ứng bằng cách rót hàng tỉ USD vào các nhà máy để sản xuất chip thế hệ cũ chưa bị cấm. Những chip này vẫn cần thiết trong nền kinh tế toàn cầu, là thành phần quan trọng cho mọi thứ, từ smartphone, ô tô điện đến các phần cứng quân sự.
Điều này làm dấy lên những lo ngại mới về tầm ảnh hưởng của Trung Quốc và dẫn đến cuộc đàm phán về việc kiềm chế quốc gia châu Á này nhiều hơn nữa, theo những người có thông tin về vấn đề đó nhưng yêu cầu giấu tên. Theo trang Bloomberg, nguồn tin này cho biết Mỹ quyết tâm ngăn chặn chip trở thành đòn bẩy cho Trung Quốc.
Vấn đề được Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo ám chỉ trong một cuộc thảo luận nhóm tuần trước tại Viện Doanh nghiệp Mỹ. "Số tiền mà Trung Quốc đang đổ vào để thúc đẩy sản xuất các dòng chip đời cũ là vấn đề chúng ta cần suy nghĩ và cần hợp tác với các đồng minh của mình để vượt lên", bà Raimondo nói.
Một quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Mỹ tiết lộ, dù mốc thời gian để thực hiện hành động chưa được đưa ra, mọi thông tin đều đã được thu thập và "tất cả lựa chọn đang được cân nhắc".
Các quan chức cấp cao của Mỹ và EU bày tỏ sự lo ngại trước nỗ lực thống trị thị trường này của Trung Quốc vì lý do kinh tế và an ninh. Họ cho rằng các công ty của nước này có thể bán phá giá những con chip thế hệ cũ trong tương lai, khiến đối thủ nước ngoài không thể cạnh tranh, thậm chí ngừng kinh doanh. Quan trọng hơn, doanh nghiệp phương Tây sau đó có thể phải quay lại phụ thuộc công ty Trung Quốc.
"Mỹ và các đồng minh nên cảnh giác nhằm giảm nguy cơ liên quan đến hành vi phi thị trường của các công ty bán dẫn mới nổi Trung Quốc", hai nhà nghiên cứu Robert Daly và Matthew Turpin của Đại học Stanford nêu trong bài luận gần đây. "Theo thời gian, nó có thể tạo ra sự phụ thuộc mới của Mỹ vào chuỗi cung ứng Trung Quốc, từ đó gây ảnh hưởng đến quyền tự chủ chiến lược của Mỹ".
Tầm quan trọng của những con chip thế hệ cũ đã được minh chứng qua cú sốc nguồn cung làm chao đảo các công ty trong giai đoạn đỉnh điểm Covid-19, trong đó có các nhà sản xuất ô tô và cả Apple - công ty vốn hoá lớn nhất thế giới thời điểm hiện tại. Tình trạng thiếu chip khiến các doanh nghiệp thiệt hại hàng trăm tỷ USD.
Các thành phần bán dẫn đơn giản này, chẳng hạn như mạch quản lý năng lượng, rất cần thiết cho các sản phẩm như điện thoại thông minh giá rẻ và xe điện, cũng như các thiết bị quân sự như tên lửa và radar.
Các hạn chế kiểm soát xuất khẩu Mỹ đưa ra vào tháng 10/2022 đã làm chậm quá trình phát triển năng lực sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc, nhưng chúng không tác động nhiều đến khả năng sử dụng các công nghệ cũ hơn 14 nm của nước này.
Trong khi đó, Washington và châu Âu cũng cố gắng thúc đẩy sản xuất chip nội địa để giảm thiểu phụ thuộc vào nguồn cung ở châu Á. Song, các nhà sản xuất bán dẫn phương Tây sẽ phải cạnh tranh với những nhà máy được trợ giá mạnh mẽ của Trung Quốc.
Các khoản đầu tư lớn cho phép các công ty Trung Quốc tiếp tục trở thành nguồn cung chip cho phương Tây, bất chấp căng thẳng gia tăng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Trong năm 2022, mặc dù đang trong danh sách đen, 20% doanh số bán hàng của SMIC, công ty chip lớn nhất Trung Quốc, đến từ các đối tác có trụ sở tại Mỹ, gồm cả Qualcomm.
Trung Quốc đang xây dựng những cơ sở sản xuất chip công nghệ cũ với tốc độ nhanh hơn bất kỳ nơi nào trên thế giới. Theo ước tính của Hiệp hội vi điện tử SEMI, Bắc Kinh sẽ xây dựng thêm 26 nhà máy mới vào năm 2026, sử dụng các tấm wafer 200 mm đến 300 mm, trong khi cả châu Mỹ chỉ xây được khoảng 16 xưởng.
“Khi bạn nghĩ về điện khí hóa phương tiện di động, quá trình chuyển đổi năng lượng, IoT (internet vạn vật) trong không gian công nghiệp, triển khai cơ sở hạ tầng viễn thông, công nghệ pin - đó là điểm mạnh của chip trung cấp và trưởng thành. Trung Quốc đang dẫn đầu trong lĩnh vực này”, Peter Wennink, Giám đốc điều hành ASML, nói với các nhà phân tích vào giữa tháng 7. Có trụ sở ở Hà Lan, ASML là công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới.
Phương Anh (t/h)