Liệu Thái Lan và Việt Nam có được hưởng lợi từ lệnh hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ?

Ngày 8/9, Ấn Độ đã thông báo sẽ cấm xuất khẩu gạo tấm và áp thuế 20% đối với xuất khẩu các loại gạo, động thái này diễn ra khi nước xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới cố gắng tăng nguồn cung và làm dịu giá nội địa. Động thái của Chính phủ Ấn Độ được đưa ra trong bối cảnh diện tích trồng gạo trong vụ mùa hiện tại của nước này đã giảm 5,6% do thiếu mưa ở một số địa phương. Lượng mưa đã giảm bình quân hơn 25% tại một số bang trồng gạo lớn của nước này như Uttar Pradesh, Jharkhand và Bihar. Trong khi đó, hàng năm, lượng mưa vào khoảng thời gian này thường cao hơn 5% so với mức bình thường.

Ấn Độ xuất khẩu gạo tới hơn 150 quốc gia, và bất kỳ sự giảm sút nào trong lô hàng của họ sẽ làm tăng áp lực lên giá lương thực, vốn đang tăng do hạn hán, thời tiết khắc nghiệt và cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.

Mức thuế mới có thể sẽ không khuyến khích người mua mua hàng từ Ấn Độ và khiến họ chuyển hướng sang các đối thủ cạnh tranh là Thái Lan và Việt Nam.

Chính phủ đã loại trừ gạo đồ và gạo basmati khỏi thuế xuất khẩu, sẽ có hiệu lực từ ngày 9 tháng 9. New Delhi cũng cấm xuất khẩu gạo xát một phần hoặc xát toàn bộ, loại gạo mà một số quốc gia nghèo ở châu Phi nhập khẩu để ăn hằng ngày, mặc dù loại gạo đó là chủ yếu được sử dụng cho mục đích thức ăn chăn nuôi.

Ông BV Krishna Rao, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo toàn Ấn Độ, cho biết, thuế sẽ ảnh hưởng đến gạo trắng và gạo lứt, chiếm hơn 60% xuất khẩu của Ấn Độ.

“Với mức thuế này, các lô hàng gạo của Ấn Độ sẽ trở nên khó cạnh tranh trên thị trường thế giới. Người mua sẽ chuyển sang Thái Lan và Việt Nam", Rao nói.

Ấn Độ chiếm hơn 40% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu và cạnh tranh với Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Myanmar trên thị trường thế giới.

Lượng mưa dưới mức trung bình ở các nơi sản xuất lúa gạo quan trọng như Tây Bengal, Bihar và Uttar Pradesh đã làm dấy lên lo ngại về sản lượng gạo của Ấn Độ. Nước này đã cấm xuất khẩu lúa mì và hạn chế các lô hàng về đường trong năm nay.

Ông Himanshu Agarwal, Giám đốc điều hành tại Satyam Balajee, nhà xuất khẩu gạo lớn nhất của Ấn Độ, cho biết, xuất khẩu của Ấn Độ sẽ giảm ít nhất 25% trong những tháng tới vì thuế quan.

Các nhà xuất khẩu muốn chính phủ cung cấp một số cứu trợ cho các hợp đồng xuất khẩu đã được ký kết.

“Người mua không thể trả nhiều hơn 20% so với giá đã thỏa thuận và ngay cả người bán cũng không đủ khả năng trả khoản phí này. Chính phủ nên miễn thuế cho các hợp đồng đã ký kết", Agarwal nói.

Xuất khẩu gạo của Ấn Độ đạt kỷ lục 21,5 triệu tấn vào năm 2021. Một đại lý có trụ sở tại Mumbai cho biết, Ấn Độ là nhà cung cấp gạo rẻ nhất với tỷ suất lợi nhuận khổng lồ và điều đó đã bảo vệ các quốc gia châu Phi như Nigeria, Benin và Cameroon khỏi đà tăng giá lúa mì và ngô.

“Ngoại trừ gạo, giá tất cả các loại cây lương thực đều tăng”, ông nói.

Ông nói, lệnh cấm đối với các lô hàng gạo tấm có thể ảnh hưởng xấu đến hoạt động mua bán thức ăn chăn nuôi của Trung Quốc. Trung Quốc là nước mua gạo tấm lớn nhất, với lượng mua 1,1 triệu tấn vào năm 2021.

Lyly (Theo CNBC)