Liang Wenfeng và hành trình tạo dựng DeepSeek - biểu tượng mới của ngành AI Trung Quốc

Ông Liang Wenfeng (phải) trong buổi gặp Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường hôm 20/1. Ảnh: CCTV

Khi Liang Wenfeng trở về quê nhà Mililing, Quảng Đông dịp Tết, hàng nghìn người đã tụ tập trước nhà ông, trong đó có nhiều bậc phụ huynh dẫn theo con nhỏ. Họ hy vọng những đứa trẻ của mình sẽ noi gương nhà sáng lập DeepSeek, công ty AI đang gây chấn động giới công nghệ toàn cầu.

Hành trình từ làng quê đến ngành AI

Ông Liang Wenfeng sinh năm 1985 tại Trương Giang, Quảng Đông, trong một gia đình có truyền thống sư phạm. Bố mẹ ông đều là giáo viên dạy trường tiểu học. Ngay từ nhỏ, ông Liang đã bộc lộ niềm đam mê toán học, điều giúp ông thi đỗ vào Trường trung học số 1 Ngô Xuyên – một trong những ngôi trường danh giá nhất địa phương. Năm 2002, ông đạt điểm cao trong kỳ thi và trúng tuyển vào Đại học Chiết Giang, nơi ông lấy bằng cử nhân và thạc sĩ về kỹ thuật thông tin và truyền thông, chuyên ngành thị giác máy tính.

Thời sinh viên, ông Liang được đánh giá là người trầm tính, ít giao tiếp. Tuy nhiên, giữa cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, ông đã tập hợp một nhóm bạn cùng lớp để thu thập dữ liệu thị trường và thử nghiệm áp dụng máy học vào giao dịch định lượng. Từ đây, con đường sự nghiệp của ông dần rẽ sang một hướng mới.

Sau khi tốt nghiệp, ông Liang thử nghiệm nhiều ứng dụng AI khác nhau trước khi tập trung vào lĩnh vực tài chính. Năm 2015, ông đồng sáng lập quỹ đầu cơ High-Flyer, chuyên sử dụng trí tuệ nhân tạo để ra quyết định đầu tư và dự đoán xu hướng thị trường.

Đến năm 2019, High-Flyer thành lập High-Flyer AI nhằm nghiên cứu giao dịch thuật toán. Công ty đã đầu tư 200 triệu nhân dân tệ để phát triển mô hình Yinghuo, mua 1.100 GPU Nvidia. Chỉ hai năm sau, High-Flyer tiếp tục rót thêm 1 tỷ nhân dân tệ vào Yinghuo 2, nâng số GPU lên 10.000.

Ở thời điểm này, High-Flyer quản lý khối tài sản trị giá 100 tỷ nhân dân tệ và hoàn toàn dựa vào AI để giao dịch. Phương thức hoạt động của quỹ được so sánh với Renaissance Technologies – một trong những quỹ đầu cơ hàng đầu thế giới chuyên về giao dịch định lượng.

Hiện tượng DeepSeek và "cơn địa chấn" công nghệ

Sau khi đạt được thành công trong lĩnh vực tài chính, ông Liang quyết định quay lại với đam mê AI. Năm 2023, ông thành lập DeepSeek – một công ty tách biệt hoàn toàn với High-Flyer, tập trung vào nghiên cứu Trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI).

DeepSeek có cách tiếp cận nhân sự độc đáo khi ưu tiên niềm đam mê và kỹ năng thực tế hơn là kinh nghiệm. Công ty nhanh chóng thu hút nhiều chuyên gia trẻ tuổi. Chỉ trong hai năm, DeepSeek liên tục ra mắt các mô hình AI tiên tiến như DeepSeek-V2 (5/2024), DeepSeek-V3 (11/2024) và DeepSeek-R1 (1/2025). Đặc biệt, DeepSeek-R1 được đánh giá có khả năng tư duy, giải toán và lập trình ngang tầm với mô hình o1 của OpenAI nhưng có chi phí phát triển thấp hơn đáng kể.

DeepSeek được coi là công ty AI đang gây chấn động giới công nghệ toàn cầu

Sự xuất hiện của DeepSeek vào tháng 1/2025 đã gây ra một "cơn địa chấn" trên thị trường công nghệ Trung Quốc. Nhiều công ty công nghệ lớn phải điều chỉnh chiến lược để thích ứng với sự cạnh tranh khốc liệt mà DeepSeek mang lại. Thậm chí, cổ phiếu ngành công nghệ cũng biến động mạnh sau sự kiện này.

Tầm ảnh hưởng của ông Liang ngày càng lớn khi ông được mời tham dự hội nghị chuyên đề do Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình chủ trì vào tháng 2/2025. Giáo sư Steve Tsang từ Đại học London nhận định việc ông Liang có mặt trong danh sách khách mời thể hiện mong muốn của ông Tập Cận Bình trong việc đề cao những đổi mới công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo.

Cơn sốt DeepSeek giúp quê hương ông Liang Wenfeng trở thành điểm du lịch

Sự thành công của DeepSeek không chỉ ảnh hưởng đến ngành công nghệ mà còn biến quê hương của ông Liang – làng Mililing, thành điểm du lịch nổi tiếng.

Trước đây, Mililing chỉ là một ngôi làng nhỏ với hơn 700 cư dân, nơi người trẻ chủ yếu làm công nhân nhà máy sản xuất giày còn người già sống bằng nghề nông. Tuy nhiên, từ tháng 1/2025, hàng chục nghìn người đã đổ về đây để tìm hiểu về nơi sinh ra nhà sáng lập DeepSeek.

Chính quyền địa phương nhanh chóng tận dụng cơ hội này để phát triển du lịch. Con đường dẫn đến nhà ông Liang được đổi tên thành “Đường học giả hàng đầu”, hàng loạt cửa hàng phục vụ du khách mọc lên, bày bán các sản phẩm như “Bánh quy học giả hàng đầu”, “Xúc xích học giả hàng đầu” hay mũ bóng chày DeepSeek.

Bảng thành tích của ông Liang Wenfeng tại trường tiểu học của ông ở quê hương. Ảnh: The Times

Tại Trường trung học số 1 Ngô Xuyên, nơi ông Liang từng theo học, học sinh được khuyến khích noi gương ông. Một số phụ huynh còn mang theo đất, đá hay lá cây từ Mililing về nhà để “xin vía thành công”.

Nhằm đáp ứng lượng khách khổng lồ, chính quyền đã triển khai dự án cải tạo làng từ giữa tháng 2/2025. Đến nay, 29 ngôi nhà đã được tân trang, đường làng được mở rộng, hệ thống thoát nước được cải thiện. Một quỹ học bổng cũng được thành lập để hỗ trợ học sinh giỏi trong làng.

Du khách chụp hình trước một ngôi nhà trong làng Mililing. Ảnh: Baidu

Từ một người đam mê toán học đến nhà giao dịch thuật toán và cuối cùng là người tiên phong trong lĩnh vực AI, ông Liang Wenfeng đã tạo ra tầm ảnh hưởng sâu rộng không chỉ trong giới công nghệ mà còn đối với xã hội Trung Quốc. Thành công của DeepSeek không chỉ đánh dấu bước tiến lớn trong lĩnh vực AI mà còn làm thay đổi diện mạo quê hương ông, biến nơi đây thành một biểu tượng của trí tuệ và khát vọng vươn lên.