Làn sóng kiện tụng về quyền sở hữu trí tuệ tại Trung Quốc

10:08 23/09/2021

Luật Sở hữu trí tuệ tại Trung Quốc ngày một được nâng cao, điều này có nghĩa là các công ty nước ngoài cần sẵn sàng cho các vụ kiện tụng.

Các công ty Trung Quốc đã trở nên bảo vệ hơn quyền sở hữu trí tuệ của chính họ. (Nguồn ảnh AP)

Các công ty Trung Quốc đã trở nên chú tâm hơn về quyền sở hữu trí tuệ của chính họ. (Nguồn ảnh AP).

Các doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc đang trở thành mục tiêu chính trong ngày càng nhiều các vụ kiện sở hữu trí tuệ (SHTT) do các công ty Trung Quốc đệ trình. Luật SHTT được nâng cao, dẫn đến số tiền thiệt hại cao đối với các hành vi vi phạm do tòa án cấp, đã mở đầu cho các vụ kiện tụng.

Khi các công ty Trung Quốc ngày càng bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình hơn, số lượng các vụ kiện liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ được nộp tại Trung Quốc vào năm 2020 nhiều hơn gấp ba lần so với năm 2016.

Chẳng hạn, xu hướng này có nghĩa là các công ty Nhật Bản đang phải điều chỉnh các chiến lược SHTT tại Trung Quốc, vốn có truyền thống tập trung vào việc xử lý các vi phạm liên quan đến các doanh nghiệp Trung Quốc, để chuẩn bị tốt hơn cho nguy cơ bị các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc kiện.

Một công ty Nhật Bản đã vướng vào tranh chấp pháp lý về sở hữu trí tuệ với các công ty Trung Quốc là Ryohin Keikaku, công ty có trụ sở tại Tokyo điều hành chuỗi cửa hàng đồ gia dụng Muji.

Kenko Kikuchi, người đứng đầu bộ phận pháp lý và sở hữu trí tuệ của công ty cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi tình hình một cách cẩn trọng". Vào tháng Bảy, công ty đã thắng một vụ kiện về nhãn hiệu với Tập đoàn Dệt may Beijing Cottonfield và một công ty Trung Quốc khác. Cuộc chiến pháp lý kéo dài trong hai năm rưỡi. 

Ryohin Keikaku của Nhật Bản, điều hành các cửa hàng Muji, đang tiếp tục đấu tranh để bảo vệ nhãn hiệu 'Mujirushi Ryohin' (hàng không có thương hiệu, hàng chất lượng) của mình tại Trung Quốc. © Reuters
Ryohin Keikaku của Nhật Bản, công ty điều hành các cửa hàng Muji, đang tiếp tục đấu tranh để bảo vệ nhãn hiệu 'Mujirushi Ryohin' ( có nghĩa là “không nhãn, nhưng là hàng có chất lượng") của mình tại Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Nhưng Ryohin Keikaku vẫn vướng vào hơn 10 tranh chấp pháp lý với các công ty về nhãn hiệu "Mujirushi Ryohin" - có nghĩa là “không nhãn, nhưng là hàng có chất lượng" - được viết bằng chữ Trung Quốc được sử dụng trong một số sản phẩm vải dệt của họ, bao gồm cả khăn trải giường và khăn tắm. Và sẽ là cuộc chiến không hồi kết đối với các công ty Nhật Bản trong việc bảo vệ nhãn hiệu của mình tại thị trường Trung Quốc

Ryohin Keikaku nằm trong danh sách ngày càng tăng của các công ty nước ngoài liên quan đến các vụ kiện về sở hữu trí tuệ ở Trung Quốc. Apple đã bị một công ty trí tuệ nhân tạo Trung Quốc kiện vì cho rằng công nghệ nhận dạng giọng nói Siri của tập đoàn công nghệ Mỹ vi phạm bằng sáng chế của họ.

Luật sư Nhật Bản Yoshifumi Onodera cho biết: “Theo truyền thống, các vụ kiện SHTT liên quan đến các công ty Trung Quốc và nước ngoài chủ yếu là về các hành vi vi phạm bị cáo buộc bởi các bên công ty Trung Quốc. Nhưng số lượng các trường hợp cũng ngược lại ngày càng tăng. Chúng tôi ngày càng nhận được nhiều yêu cầu tư vấn pháp lý từ các công ty Nhật Bản (hoạt động tại Trung Quốc)", ông nói.

Số lượng các vụ kiện SHTT ở Trung Quốc đang gia tăng. Tổng cộng 28.528 vụ vi phạm quyền SHTT liên quan đến các lĩnh vực như bằng sáng chế, mô hình tiện ích và thiết kế đã được tòa án Trung Quốc xét xử sơ thẩm vào năm 2020, tăng 28% so với năm trước. Các vụ kiện về bản quyền và nhãn hiệu cũng tăng vọt.

Hai yếu tố chính đằng sau làn sóng kiện tụng quyền sở hữu trí tuệ đang bùng nổ. Một là số lượng bằng sở hữu trí tuệ ngày càng tăng của các doanh nghiệp Trung Quốc. Trung Quốc từng nổi tiếng với sự phổ biến của các sản phẩm nhái và được mệnh danh là "thiên đường hàng nhái", nhưng các công ty Trung Quốc hiện cũng có sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để bảo vệ thương hiệu của mình. 

Năm 2020, Trung Quốc là nơi nộp đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế nhiều nhất trên thế giới trong năm thứ hai liên tiếp, với tổng số 68.720 đơn xin cấp bằng sáng chế. Ngày càng có nhiều công ty theo định hướng công nghệ của Trung Quốc coi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là yếu tố then chốt trong chiến lược kinh doanh của họ.

Yếu tố khác là luật SHTT được nâng cao. Chính phủ Trung Quốc đã sửa đổi luật nhãn hiệu, bằng sáng chế và bản quyền vào năm 2019 và 2020. Các sửa đổi đã nâng cao mức thiệt hại tối đa có thể được cấp cho các tòa án trong những trường hợp này. Những thay đổi cũng đã đưa ra các khoản bồi thường thiệt hại mang tính trừng phạt, được trao bên cạnh những thiệt hại thực tế trong một số trường hợp nhất định. Giờ đây, trong các vụ vi phạm bản quyền ở mức nghiêm trọng theo phán quyết của tòa, khoản trừng phạt có thể cao hơn 5 lần mức thiệt hại thực tế.

Luật sáng chế sửa đổi đã giảm bớt trách nhiệm chứng minh cho nguyên đơn trong các vụ vi phạm bằng sáng chế. Theo luật sư Makoto Endo, điều này sẽ làm tăng khả năng nộp đơn kiện vi phạm bằng sáng chế. Nói cách khác, các công ty Trung Quốc có nhiều khả năng kiện các đối thủ nước ngoài về vi phạm SHTT hơn bao giờ hết.

Xu hướng này có ý nghĩa đặc biệt lớn đối với hai lĩnh vực công nghệ - công nghệ 5G và trí tuệ nhân tạo. Chính phủ Trung Quốc đang thúc đẩy những đổi mới trong các lĩnh vực này trong động lực phát triển công nghệ quốc gia.

Nhiều công ty Trung Quốc có công nghệ AI hoặc 5G đánh bại thế giới. Luật sư Onodera dự báo số vụ công ty nước ngoài bị kiện trong hai lĩnh vực công nghệ này sẽ gia tăng.

Rieko Michishita, một luật sư có đăng ký kinh doanh tại Trung Quốc, chỉ ra: “Các công ty Nhật Bản có xu hướng chậm chạp trong việc củng cố khả năng phòng vệ trước những rủi ro tiềm ẩn của vụ kiện. Theo Michishita, nhiều công ty Nhật Bản, thậm chí cả những công ty có kinh nghiệm kiện các doanh nghiệp Trung Quốc về vi phạm SHTT, thấy mình khó có thể tự bào chữa trước tòa trong các vụ kiện SHTT mà họ đang bị kiện.

Khi họ là người khởi kiện, họ có thể thu thập bằng chứng và phát triển các chiến lược cho các cuộc chiến tại tòa án với tốc độ phù hợp với họ. Tuy nhiên, khi bị kiện, họ phải nhanh chóng trả lời các hành động của nguyên đơn. Các công ty Nhật Bản nói chung không giỏi trong việc này.

Trong nhiều trường hợp, các công ty Nhật Bản dường như không trao quyền quan trọng cho các văn phòng địa phương của họ tại Trung Quốc. Họ phần lớn dành thời gian tư vấn chủ yếu ở trụ sở chính của họ ở Nhật Bản, vì thế các văn phòng ở địa phương có thể trở nên thiệt thòi.

Michishita nói: “Không hiếm một công ty Nhật Bản hoảng sợ khi bị kiện ở Trung Quốc và không đưa ra phản ứng phù hợp dựa trên luật pháp.

Trong trường hợp như vậy, công ty Nhật Bản sẽ bắt tay vào một cuộc săn đuổi ngỗng hoang điên cuồng khi cố gắng tìm một nhân vật chính trị hoặc doanh nghiệp địa phương có thể giúp đỡ họ trong vụ kiện.

Michishita cảnh báo rằng các công ty ít nhất nên tiến hành củng cố nội bộ và đề ra các hướng dẫn để đối phó với các vụ kiện chống lại họ. Điều quan trọng là phải nghiên cứu các thủ tục pháp lý của Trung Quốc. Trụ sở chính của Nhật Bản và các chi nhánh tại địa phương cần cùng chịu trách nhiệm xác minh các vấn đề và bố trí thời gian cần thiết để giải quyết chúng, bà nói.

Một nhà sản xuất lớn của Nhật Bản không có nhiều kinh nghiệm tố tụng tại Trung Quốc đã khởi kiện nhiều vụ vi phạm bằng sáng chế của các đối thủ Trung QuốcHành động này một phần nhằm mục đích học hỏi để chuẩn bị tốt hơn cho việc bị kiện. Bằng cách hợp tác với các luật sư địa phương có uy tín về năng lực trong các vụ kiện về SHTT, công ty đang hướng tới việc làm quen với việc xử lý các thủ tục pháp lý cũng như cách phản ứng nhanh chóng trước các đối thủ Trung Quốc.

Trung Quốc đã được biết đến như một xã hội thiên về tranh tụng, với xu hướng ngày càng lan rộng sang các vấn đề SHTT. Các công ty nước ngoài có thể trở thành mục tiêu ưa thích của các vụ kiện nếu họ có xu hướng quá sẵn sàng nhượng bộ trong các tranh chấp kinh doanh hoặc theo đuổi các thỏa thuận tài chính để tránh căng thằng leo thang.

Việc vạch ra các kế hoạch và chiến lược hiệu quả và khả thi để xử lý các vụ kiện SHTT ở Trung Quốc ngày càng trở nên quan trọng đối với các công ty Nhật Bản và các công ty nước ngoài khác, cho dù họ là nguyên đơn hay bị đơn. Một yếu tố quan trọng của việc này là xác định rõ vai trò của các cơ quan đầu não và các đơn vị địa phương.

Bảo Bảo