Indonesia nắm giữ chìa khóa cho kết quả IPO của gã khổng lồ công nghệ GoTo

Có thể hiện giờ không phải thời điểm tốt nhất để siêu ứng dụng GoTo (công ty hợp nhất giữa ứng dụng gọi xe và thanh toán Gojek với “ông lớn” thương mại điện tử Tokopedia) của Indonesia công bố đợt chào bán lần đầu ra công chúng. Xét một cách tổng quan, các đối thủ Đông Nam Á là Grab và Sea đã mất 2/3 giá trị thị trường.

Nhưng bằng cách tập trung mạnh vào thị trường nội địa là Indonesia, nơi có nền kinh tế kỹ thuật số lớn nhất khu vực, GoTo hy vọng sẽ thu hút được các nhà đầu tư mới.

Công ty, với các dịch vụ từ dịch vụ gọi xe, giao đồ ăn đến thương mại điện tử và tài chính, tuần này đã thiết lập đợt IPO được nhiều người mong đợi dự kiến sẽ vào ngày 4 tháng 4 trên Sở giao dịch chứng khoán Indonesia. Nếu khoảng giá cổ phiếu ở mức cao nhất, công ty sẽ được định giá 28,8 tỷ USD, trở thành công ty lớn thứ tư được niêm yết trên sàn giao dịch.

"Indonesia là viên ngọc quý của Đông Nam Á", Andre Soelistyo, Giám đốc điều hành của GoTo, cho biết tại một cuộc họp báo sau khi công bố IPO. "Bất kỳ nền tảng nào muốn trở thành một phần của hành trình Đông Nam Á, họ phải có một vị trí rất quan trọng ở Indonesia và chúng tôi may mắn cũng như biết ơn vì chúng tôi đã thực sự bắt đầu tại thị trường đang phát triển rất nhanh này".

GoTo được thành lập vào tháng 5 năm ngoái thông qua sự hợp nhất giữa hai kỳ lân Gojek và Tokopedia, thương vụ hợp nhất lớn nhất trong lịch sử doanh nghiệp của Indonesia. Gojek đã là một "siêu ứng dụng", một ứng dụng một cửa cung cấp các dịch vụ tiêu dùng kỹ thuật số từ gọi xe đến giao hàng đến thanh toán di động, trong khi Tokopedia là nền tảng thương mại điện tử cây nhà lá vườn lớn nhất Indonesia.

Tự tin giới thiệu với các nhà đầu tư, GoTo tin rằng hệ sinh thái của họ là duy nhât. Công ty kết hợp các hoạt động tương đương từ các doanh nghiệp Hoa Kỳ nổi tiếng như Uber, DoorDash và Amazon cùng với một nhanh fintech tập trung vào lĩnh vực thanh toán kỹ thuật số và ngân hàng kỹ thuật số. Trong khi đó, để so sánh thì siêu ứng dụng Grab của Singapore không có đơn vị điện tử như Tokopedia và Sea Group, công ty mẹ đứng sau sự thành công vang dội của ứng dụng Shopee lại chỉ có sự hiện diện nhỏ trong mảng dịch vụ gọi xe.

Gojek và Tokopedia gắn liền với nền kinh tế Indonesia, với hàng triệu tài xế và thương nhân sử dụng nền tảng này. Theo bản cáo bạch IPO của GoTo, họ đã có 2,5 triệu tài xế đăng ký và 14 triệu thương nhân đã đăng ký kinh doanh trên nền tảng của họ tính đến tháng 9. Ngoài ra, công ty đã sử dụng khoảng 8.100 nhân viên cố định tính đến tháng 7 năm ngoái. Trong tổng số đó, có hơn 6.400 người đang làm việc tại Indonesia.

Trong khi GoTo lưu ý trong bản cáo bạch IPO rằng họ sẽ "tiếp tục tăng cường sự hiện diện bên ngoài Indonesia và có kế hoạch mở rộng sang các khu vực  có tiềm năng tăng trưởng cao ở Đông Nam Á". Số tiền thu được từ IPO sẽ hướng trọng tâm của công ty vào thị trường quê hương của họ là Indonesia. 

Trong số 17,9 nghìn tỷ rupiah mà công ty đang tìm cách huy động, khoảng 30% sẽ được sử dụng trên GoTo nói chung, 30% khác dành cho Tokopedia và 25% cho GoPay, dịch vụ thanh toán kỹ thuật số của công ty. GoTo hiện đang vận hành các dịch vụ theo yêu cầu của Gojek ở Singapore và Việt Nam, nhưng mỗi địa phương đó sẽ chỉ được phân bổ cụ thể 5% số tiền thu được từ IPO.

“Indonesia đang phát triển khá nhanh và từ góc độ số hóa vẫn còn nhiều dư địa để phát triển. Đây là cơ hội mà chúng tôi muốn nắm bắt với đợt IPO sắp tới", Andre Soelistyo, Giám đốc điều hành của GoTo nhận định. 

Nền kinh tế kỹ thuật số của Indonesia là nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, vào năm 2021, quy mô thị trường của nó là 70 tỷ USD, gấp hơn hai lần so với quy mô của thị trường đứng số 2 Thái Lan. Báo cáo cho biết, đến năm 2025, nền kinh tế kỹ thuật số của Indonesia sẽ đạt mức tăng trưởng 146 tỷ USD.

Nhưng các đối thủ của GoTo cũng sẽ không bỏ qua thị trường đầy hứa hẹn Indonesia. Grab, Sea và nhiều công ty khác trong những năm gần đây đã đổ nguồn lực vào đất nước này. Sự cạnh tranh càng gay gắt hơn khi đại dịch COVID-19 bắt đầu mang lại nhiều cơ hội hơn cho các dịch vụ dựa trên kỹ thuật số.

Giao đồ ăn là một ví dụ điển hình. Năm 2020, Grab với 53% thị phần và Gojek với 47% thống trị thị trường giao đồ ăn, theo nghiên cứu của công ty tư vấn Momentum Works của Singapore. Tuy nhiên, vào năm 2021, Sea gia nhập thị trường Indonesia với những nỗ lực tiếp thị tích cực. Kết quả là, thị phần của Grab giảm xuống còn 49% và của Gojek xuống còn 43%.

Một cuộc chiến tay ba khác cũng đang diễn ra trong lĩnh vực ngân hàng. Các gã khổng lồ công nghệ gần đây đã đầu tư vào các ngân hàng địa phương nhỏ, nhằm cung cấp cho vay trực tuyến và các dịch vụ tài chính dựa trên kỹ thuật số khác.

GoTo nhanh chóng nhận ra môi trường cạnh tranh. "Grab và các chi nhánh của họ là một trong những đối thủ cạnh tranh chính của công ty về các dịch vụ theo yêu cầu và dịch vụ công nghệ tài chính. Công ty cũng cạnh tranh với Sea về mảng kinh doanh thương mại điện tử và dịch vụ công nghệ tài chính", GoTo nêu trong bản cáo bạch.

Cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa những công ty công nghệ đã đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình số hóa ở Indonesia, với việc thông thường khách hàng sẽ bị thu hút bởi hàng loạt mã giảm giá thông các siêu ứng dụng, số tiền chiết khấu đó được trích từ khối lượng tiền mặt đã huy động từ nhiều nhà đầu tư lớn. Mặc dù chiến lược này đã mang lại sự tăng trưởng hàng đầu về tổng giá trị hàng hóa nhưng nó cũng dẫn đến những tổn thất đáng kể.

Theo bản cáo bạch, khoản lỗ ròng của GoTo trong 7 tháng đầu năm 2021 là khoảng 7,5 nghìn tỷ Rupiah (tương đương 530 triệu USD), so với doanh thu 2,5 nghìn tỷ Rupiah, nghĩa là công ty đã lỗ gấp ba lần những gì họ mang lại. Grab và Sea cũng báo cáo lỗ ròng tới nhiều tỷ USD cả năm 2021.

"Nhiều công ty trong làn sóng công nghệ tiêu dùng hiện nay dường như có chi phí hoạt động cao hơn nhiều so với thế hệ công ty công nghệ trước đó như Google và Facebook. Điều này có nghĩa là lộ trình đạt được lợi nhuận của họ là đầy thách thức, vì thật khó để bảo vệ vị trí thị trường của họ mà không chi nhiều tiền cho việc mua lại khách hàng và đối tác, đồng thời có thể khó giảm chi phí và tăng tỷ suất lợi nhuận mà không bị mất thị phần", Walter Theseira, phó giáo sư kinh tế tại Singapore cho biết.

Với một loạt các đợt tăng lãi suất, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã làm cho các cổ phiếu công nghệ thua lỗ trở nên kém hấp dẫn hơn so với các khoản đầu tư khác.

Giá trị thị trường của Sea niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán New York năm ngoái đạt 200 tỷ USD, cho đến nay là mức cao nhất trong số các công ty niêm yết của Đông Nam Á. Con số này là khoảng 62 tỷ đô la trong tuần này. Grab, công ty được niêm yết trên sàn Nasdaq vào tháng 12, cũng sụt giảm mạnh. Từ mức định giá là khoảng 40 tỷ đô la khi niêm yết, giờ đây nó có giá trị khoảng 13 tỷ đô la.

Jianggan Li, Giám đốc điều hành của Momentum Works, nói với Nikkei Asia rằng: “Thời điểm cho đợt IPO này là rất khó khăn. Các nhà đầu tư hết sức thận trọng, đặc biệt khi GoTo có mục tiêu định giá rất tích cực. GoTo có lẽ sẽ cần phải thu hút các loại nhà đầu tư khác". 

Một số người tin rằng vì GoTo được niêm yết tại Indonesia nên GoTo sẽ được che chắn tốt hơn khỏi thị trường toàn cầu. Tất nhiên, các công ty công nghệ thua lỗ đang phải đối mặt với áp lực bán ra khi các nhà đầu tư có cách tiếp cận cẩn trọng hơn đối với thị trường, nhưng trong trường hợp này, đó là một đợt IPO trong nước", Angus Mackintosh - một nhà phân tích và là người sáng lập của CrossASEAN Research nhận định. 

Tương tự như vậy, Lawrence Loh, giáo sư tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore, lưu ý rằng giá trên Sở giao dịch chứng khoán Indonesia vẫn ổn định bất chấp xu hướng giảm gần đây của toàn cầu. Loh cho biết: “Đợt IPO của GoTo có thể sẽ được đón nhận một cách thuận lợi vì điều này diễn ra ngay tại thị trường trung tâm của công ty là Indonesia". 

Nhưng việc niêm yết cổ phiếu công khai sẽ thu hút nhiều sự giám sát của nhà đầu tư hơn về khả năng sinh lời.. Loh cho biết: “Sẽ có sự cạnh tranh ngang bằng giữa bộ ba công ty công nghệ lớn nhất là Grab, GoTo và Sea ở chỗ họ sẽ phải đối mặt với áp lực giống nhau từ các cổ đông trong việc thể hiện lợi nhuận”, Loh nói.

Jianggan Li cho biết, GoTo, Grab và Sea sẽ cần chứng minh rằng họ có thể cải thiện tỷ suất lợi nhuận và cuối cùng tạo ra lợi nhuận trong các hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ và để tăng hiệu quả trong các sản phẩm tài chính kỹ thuật số của họ. "Không phải tất cả những điều này đều có thể đạt được một cách hiệu quả, vì vậy những công ty có thể sử dụng cách mua lại các công ty khởi nghiệp quy mô trung bình với số tiền họ có", Li nói thêm. 

Li cho biết, sức mạnh chính của GoTo là tập trung vào Indonesia, nơi "có thể xây dựng được nhiều tiềm năng với tất cả các đơn vị kinh doanh". Nhưng ông cũng lưu ý rằng Grab và Sea nắm giữ rất nhiều tiền mặt mà họ có thể sử dụng để mở rộng ở Indonesia, một viễn cảnh gây ra những cạnh tranh khốc liệt hơn và nhiều rủi ro tài chính hơn cho các siêu ứng dụng.

Bảo Bảo