Cuộc chiến kinh doanh giữa hai huyền thoại ngành sữa Trung Quốc

DNHN - Đằng sau hai thương hiệu sữa nổi tiếng nội địa là cuộc chiến chưa có hồi kết giữa hai nhà sáng lập Niu Gensheng của Mengniu và Zheng Junhuai của Yili. Mối quan hệ “yêu-ghét” đan xen này bắt đầu từ nhà máy sữa Hui Min ở Nội Mông từ nhiều năm về trước.

Năm 1983, Zheng Junhuai đảm nhiệm vị trí giám đốc nhà máy thực phẩm sữa Hohhot Huimin với hy vọng kéo doanh nghiệp đang chết dần chết mòn ra khỏi vũng bùn lầy. Trên con đường phát triển công ty Huimin, Zheng Junhuai đã sớm gặp được “người anh em tốt” là Niu Gensheng. Kể từ khi nhậm chức, Zheng Junhuai bắt đầu chiến dịch chiêu mộ nhân tài có nền tảng văn hóa xã hội để bổ sung nguồn lực cho nhà máy sữa đã đổi tên thành Yili. Niu Gensheng được tuyển vào nhà máy và nhận được sự chú ý của Zheng, ông được cất nhắc trở thành trưởng nhóm đánh giá sản phẩm. Sau nhiều thương vụ thành công, Zheng Junhuai tiếp tục bổ nhiệm Niu Gensheng làm giám đốc kinh doanh của công ty. Mối quan hệ của hai người lúc này đã không chỉ đơn thuần là cấp trên - cấp dưới mà còn là anh em tri kỷ. Không ai có thể ngờ rằng, chỉ vài năm sau, cả hai đã trở mặt thành đối thủ. 

Trận chiến thứ nhất

Quay trở lại thời điểm công ty Yili niêm yết trên thị trường cổ phiếu A đã đưa Zheng Junhuai đến với ngôi vị chủ tịch tập đoàn. Là cấp dưới được Zheng nâng đỡ, Niu Gensheng giữ chức vụ phó chủ tịch phụ trách sản xuất và kinh doanh. Không phụ sự kỳ vọng, doanh nhân trẻ đã lãnh đạo bộ phận kinh doanh với tất cả năng lực với hơn 80% doanh thu của công ty đến từ bộ phận do Niu đảm nhiệm. Trở thành giám đốc điều hành, ông không chỉ thông thạo kinh doanh mà còn được lòng nhân viên cả công ty nhờ tính tình bộc trực, không xa hoa và thường giúp đỡ cấp dưới. Sự hiện diện của Niu Gensheng quá nổi bật và dường như trong mắt mọi người ông mới là chủ quản lý thực sự của Yili, điều này khiến Chủ tịch Zheng Junhuai rơi vào khủng hoảng và âm thầm cắt giảm quyền hạn của Niu tại công ty.

Năm 1998, Niu Gensheng với cương vị phó chủ tịch tập đoàn phát hiện ra nhiều bộ phận không tuân thủ yêu cầu, thậm chí ông muốn mua một số đồ dùng văn phòng cũng phải báo cáo và đợi phê duyệt. Báo cáo vấn đề lên cấp trên, Niu chỉ nhận lại câu trả lời thờ ơ của Zheng và từ khoảnh khắc ấy ông nhận ra không phải cứ dốc lòng dốc sức là có kết quả. Niu Gensheng thất vọng đã nộp đơn từ chức tận hai lần nhưng đều bị bác bỏ còn Zheng muốn “đày ải” phó chủ tịch đến Bắc Kinh dưới danh nghĩa học nghiệp vụ. Thế nhưng, điều vị chủ tịch không ngờ tới là ông đang “thả hổ về rừng”.

Năm 1999, Niu Gensheng rời Yili đến Đại học Bắc Kinh trong im lặng. Trong tình cảnh khó khăn nhất, may mắn đã mỉm cười với Niu khi để anh gặp gỡ một nhóm nhân viên khác cũng của Yili và họ đã cùng nhau viết nên câu chuyện của chính mình. Niu Gensheng và cấp dưới đã quyên góp được 1 triệu NDT và thành lập Mengniu Dairy tại một tòa nhà văn phòng hẻo lánh. Sẵn có nguồn nhân lực cốt lõi từ Yili, công ty Mengniu mới thành lập hầu như không cần tuyển thêm chuyên môn và nhanh chóng hình thành nên một doanh nghiệp sữa hoàn chỉnh về cấu trúc, sẵn sàng quay trở lại Hohhot đối đầu trực tiếp với chủ cũ Yili.

Tuy nhiên, Mengniu và Yili lúc này chẳng khác gì châu chấu đá voi. Đối mặt với Yili có tài sản hàng trăm triệu và các nhà phân phối khắp cả nước, quy mô của Mengniu không thể cạnh tranh. Năm 2000, chiến thuật của Mengniu đã làm xáo động cả giới kinh doanh sữa. Hàng không đề cao sản phẩm do công ty sản xuất cũng không coi thường đối thủ mà công khai quảng cáo “học hỏi từ Yili và tạo ra thương hiệu thứ hai của ngành công nghiệp sữa Nội Mông”. Bằng cách này, Mengniu đã nhanh chóng tạo ra một cú hit lớn trên thị trường sữa.

Về phần Zheng Junhuai, ông đang rơi vào vòng xoáy cải tổ doanh nghiệp và lo sợ sự trỗi dậy của Niu Gensheng. Vào tháng 5 năm 2005, Zheng Junhuai bị bắt và kết án 6 năm tù. Trong khi đó, năm 2000, Mengniu đưa ra khái niệm mới về “Thủ đô sữa của Trung Quốc” và lần nữa gây ấn tượng khắp trên ca nước. Mengniu đặt hơn 300 biển quảng cáo ở nhiều nơi với khẩu hiệu quảng cáo “Mengniu và các ngành công nghiệp sữa địa phương khác, hãy cổ vũ cho 'Thủ đô sữa Trung Quốc', Nội Mông!”.

Năm 2002, khi Yili phát hành thêm cổ phiếu, Niu Gensheng bằng cách chuyển nhượng 32% vốn cổ phần nhận về 26 triệu USD từ các tổ chức như Morgan Stanley, Yinglian và CDH. Vào ngày 15 tháng 10 năm 2003, Mengniu trở thành nhà tài trợ duy nhất cho “Sữa cho các phi hành gia Trung Quốc” cho đến ngày nay. Nối tiếp thành công, Mengniu giành được vị trí quảng cáo chính của “News Network”, “Focus Interview” và phim truyền hình nổi tiếng với số tiền trúng thầu 310 triệu nhân dân tệ một năm sau đó, trở thành vua thầu quảng cáo CCTV vào năm 2004. Tháng 6 cùng năm, Mengniu được niêm yết trên sàn chứng khoán Hồng Kông và phát hành 350 triệu cổ phiếu, trở thành công ty niêm yết đầu tiên của Hồng Kông trong ngành sữa của Trung Quốc. Với giá trị tài sản 135 triệu USD, Niu Gensheng lọt vào danh sách Người giàu Trung Quốc của Forbes. Thị trường chính của sữa chua Mengniu ngày càng phát triển với doanh thu tăng vọt từ 800 triệu lên 3 tỷ trong vòng một năm. 

Trận chiến thứ hai

Những tưởng một người ngoài sáng, một người trong tối sẽ kết thúc câu chuyện tại đây. Nhưng sau thế vận hội Olympic, làn sóng tiêu dùng chứa melamin khiến các công ty điêu đứng trong đó có Mengniu. Thời điểm Niu Gensheng gặp nạn, Zheng Junhuai mãn hạn tù và trở thành chủ tịch của Công ty TNHH Thực phẩm Red Star Group. Năm 58 tuổi, ông bắt đầu công việc kinh doanh thứ hai.

Bằng mọi giá vượt qua cơn khủng hoảng, cuối cùng Mengniu nắm giữ 51% cổ phần của Junlebao Dairy với giá 460 triệu NDT trở thành cổ đông lớn nhất và giành được thị trường Hoa Bắc. Một năm sau, Niu Gensheng giao công ty cho Ning Gaoning còn mình chuyên tâm làm từ thiện. Không ngờ rằng thiếu vắng Niu Gensheng, Mengniu như rắn mất đầu bị Yili tước mất danh hiệu "số 1 ngành sữa Trung Quốc" trong vòng một năm. Rất nhanh, Mengniu bị Yili vượt mặt với 60,36 tỷ NDT lớn hơn rất nhiều doanh thu 49,03 tỷ của Mengniu. Khoảng cách giữa hai công ty ngày càng lớn. Đến năm 2017, giá trị thị trường của một Yili tương đương gấp hai lần Mengniu.

Năm 2016, Niu Gensheng một lần nữa đứng ra làm “nhà tư vấn chiến lược”, hy vọng giúp Mengniu lấy lại ánh hào quang nhưng chẳng thể lấy lại vị thể như ban đầu. Bên kia chiến tuyến, Zheng Junhuai dốc sức đòi lại quyền hạn cũng như tài sản ở Yili nhưng không thành. Vào tháng 11 năm 2019, Zheng Junhuai một lần nữa bị rơi vào vòng lao lý sau tranh chấp bất thành với sản nghiệp cũ.

Cuối cùng, cho dù đã từng là tri kỉ trên cùng một chiến tuyến, chính sự đố kị đã làm tan vỡ một tình bạn, hủy hoại hai con người để rồi đến cuối cùng không bên nào giành được thắng lợi. Mengniu và Yili cũng như Niu Gensheng cùng Zheng Junhuai không bao giờ có thể trở lại như trước được nữa.

TL