CPTPP sẽ thay đổi Trung Quốc, hay Trung Quốc “đảo chiều” CPTPP?

Việc Trung Quốc yêu cầu gia nhập Hiệp định Thương mại Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã chia rẽ quan điểm từ phía các chuyên gia, những người coi đây là cơ hội quý giá để khuyến khích cải cách kinh tế. Phe thứ nhất lập luận rằng, các điều kiện gia nhập CPTPP khá chi tiết và nghiêm ngặt, ít cơ hội cho các trường hợp bên ngoài. Suy nghĩ này cho thấy có khả năng Trung Quốc sẽ thúc đẩy Bắc Kinh nhằm đặt ra các quy tắc công bằng hơn, minh bạch hơn. Khả năng thứ hai xảy ra khi các thành viên CPTPP đồng ý với các ngoại lệ ngoài tiêu chuẩn và Bắc Kinh tiến tới với những điều kiện mới.

Nhưng để đi theo con đường này, cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng và thống nhất giữa các thành viên CPTPP. Bài học từ Mỹ, Úc cho thấy, đàm phán với một siêu cường kinh tế như Trung Quốc tiềm ẩn rủi ro không nhỏ. Mối lo ngại lớn nhất là vẫn chưa rõ liệu Bắc Kinh có cố gắng đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn của CPTPP hay không. Ngay cả các nguồn tin ngoại giao và các chuyên gia quen thuộc với các cuộc thảo luận trong chính phủ cũng tỏ ra hoài nghi “thiện chí” của Trung Quốc. Một số ý kiến ​​cho rằng, ý tưởng của Trung Quốc tận dụng CPTPP như một công cụ tạo áp lực thương mại với thế giới bên ngoài. Những người khác nghi ngại ngay từ đầu Trung Quốc đã nộp đơn với mục đích xin miễn trừ các yêu cầu của tổ chức. Quốc gia này xếp thứ 107 trong Chỉ số Tự do Kinh tế của Tổ chức Di sản có trụ sở tại Washington, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của các thành viên CPTPP là khoảng 30.

Hiệp định yêu cầu các thành viên nới lỏng đáng kể các hạn chế đối với luồng dữ liệu xuyên biên giới và chấm dứt lao động cưỡng bức, đối xử đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhà nước. Các chính sách của ông Tập đi ngược lại điều này. "Trong các cuộc đàm phán về việc Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới, nhiều người tin rằng áp lực từ bên ngoài sẽ đưa hệ thống kinh tế của họ tiến gần hơn với hệ thống kinh tế của các nước phương Tây", Wu Junhua, Giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, cho biết. "Nhưng Trung Quốc hiện đang tràn đầy tự tin rằng mô hình kinh tế của họ là ưu việt", Wu nói. "Thay vì đưa đất nước đến gần hơn với các tiêu chuẩn của CPTPP, Trung Quốc có thể đang lên kế hoạch kéo CPTPP đến gần hơn theo chiều ngược lại bằng cách loại bỏ các ngoại lệ".

Chính quyền ông Tập đã bắt đầu thu hút các thành viên CPTPP, bắt đầu từ các nước Singapore, Brunei, Mexico và New Zealand. Tuy nhiên, tiến trình gia nhập khối sẽ yêu cầu Trung Quốc đồng ý đáp ứng tất cả các yêu cầu và đệ trình một kế hoạch hành động chi tiết về những lĩnh vực còn thiếu sót. Theo Chương 29, Điều 2, CPTPP không cho phép các trường hợp ngoại lệ đối với quy tắc về "lợi ích an ninh thiết yếu". Mức độ “thiết yếu” đến đâu còn phải xem mục đích từ các quốc gia thành viên. Nếu Trung Quốc chấp nhận tất cả các điều khoản của CPTPP và trở thành thành viên hiệp định, tác động của nước này đến địa chính trị ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ rất sâu sắc - đặc biệt là trong trường hợp không có Mỹ, các thành viên cần phải bắt đầu xem xét kịch bản này ngay từ bây giờ để có một cuộc tranh luận thực sự thấu đáo về Trung Quốc.

TL (theo Caixin)