Châu Âu gánh khoản nợ chồng chất khi kéo dài thời gian hỗ trợ cho các doanh nghiệp

Rousselle Industrie SA, một nhà sản xuất máy sơn ở miền bắc nước Pháp, gần như sụp đổ vào năm 2020 sau khi đại dịch làm gián đoạn nguồn cung và hoạt động kinh doanh chính. 

Công ty với 10 người này đã nhận được khoản vay tương đương 360.000 USD theo một chương trình của chính phủ đảm bảo nợ và trả lãi chậm trong 12 tháng.

Một năm sau, công ty vẫn đối mặt với nhiều khó khăn trong hoạt động kinh doanh dẫn đến việc thanh toán khoản nợ trở nên chật vật. Nhận thức được những rắc rối mà Rousselle Industrie và hàng trăm nghìn công ty khác đang phải đối mặt , chính phủ Pháp đã trì hoãn việc trả nợ thêm một năm.

Eric Plaisant, giám đốc điều hành của công ty, cho biết: “Chúng tôi sẽ không thể sống sót qua giai đoạn phức tạp này nếu không có sự giúp đỡ của chính phủ. Vẫn còn rất nhiều điều không chắc chắn."

Các nền kinh tế như Mỹ và Trung Quốc đang nhanh chóng phục hồi. Nhưng ở châu Âu, nơi các chương trình tiêm chủng bị tụt hậu so với các khu vực khác và các nền kinh tế thích ứng chậm hơn, các công ty tiếp tục gặp khó khăn. Để ngăn chặn tình trạng vỡ nợ và một cuộc khủng hoảng tài chính mới trên lục địa này, các chính phủ đang mở rộng các biện pháp hỗ trợ .

Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho biết: “Chúng tôi không muốn đột ngột cắt giảm hỗ trợ và gây ra hàng chục nghìn vụ phá sản.

Bên cạnh việc trì hoãn việc hoàn trả các khoản vay, chính phủ Pháp đã gia hạn chương trình này thêm sáu tháng đến cuối năm. Cho đến nay, nước này đã đảm bảo các khoản vay trị giá tương đương 166 tỷ đô la cho khoảng 675.000 công ty.

Tại Ý, Thủ tướng Mario Draghi đã gia hạn hoàn trả các khoản vay thêm 6 tháng đến tháng 12. Ở Tây Ban Nha, Madrid đang xóa bỏ cho một số khoản vay được nhà nước bảo lãnh.

Một số biện pháp sẽ gây thêm gánh nặng cho các chính phủ, vốn chứng kiến nợ đã tăng vọt kể từ năm ngoái lên mức cao hơn trong cuộc khủng hoảng nợ công diễn ra vào năm 2011.

Cuộc khủng hoảng đại dịch khác so với các cuộc suy thoái trước đây. Kỳ vọng hoạt động kinh tế tuy sụt giảm mạnh nhưng sau đó sẽ có sự phục hồi nhanh chóng sau khi dịch bệnh nằm trong tầm kiểm soát, các chính phủ ở châu Âu đã chi tương đương 1,8 nghìn tỷ đô la cho các khoản vay được gia hạn thời gian hoàn trả, các khoản vay được nhà nươc bảo lãnh và các khoản tài trợ cho các công ty để duy trì hoạt động. Ngoài ra, chính phủ cũng giúp giữ chân người lao động thay vì để xảy ra tình trạng thất nghiệp bằng cách giúp các doanh nghiệp trả lương. Các quốc gia như Đức thậm chí còn đình chỉ quy định buộc các công ty hết tiền phải nộp đơn xin phá sản tại địa phương.

Kết quả là tỷ lệ thất nghiệp ở châu lục này vẫn ở mức thấp. Các vụ phá sản thậm chí còn giảm xuống. Và các ngân hàng không tìm thấy lý do gì để cho rằng sẽ có một khoản lỗ lớn trong danh mục cho vay của họ.

Tuy nhiên, sự ổn định tương đối đó phụ thuộc vào các chương trình cho vay.

Martin Oehmke, giáo sư tài chính tại Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị Luân Đôn, người đồng chủ trì một báo cáo của Châu Âu cho biết: “Nếu việc loại bỏ dần các biện pháp đang áp dụng hiện nay được thực hiện quá nhanh, các công ty có thể bị đẩy đến bờ vực nguy hiểm".

Trong tài liệu, Ủy ban Rủi ro Hệ thống Châu Âu cho biết trong trường hợp xấu nhất, trong đó các chương trình hỗ trợ chỉ trì hoãn các vấn đề hơn là khắc phục chúng, “Tỷ lệ vỡ nợ thấp hiện nay sẽ tương tự như nước biển rút đi trước khi có sóng thần. ”

Nếu một cơn sóng thần xảy ra, các nhà quản lý lo ngại rằng các ngân hàng chưa thực sự sẵn sàng. Andrea Enria, người đứng đầu bộ phận giám sát ngân hàng của Ngân hàng Trung ương châu Âu, cảnh báo rằng khoảng 40% ngân hàng khu vực đồng euro đã không đánh giá một cách đúng mức và hợp lý các khoản cho vay khó có thể hoàn trả. Nhiều nơi đã hạ xác suất vỡ nợ đối với các khoản vay mới, bất chấp những rủi ro hết sức rõ ràng

“Đây là một  thách thức đối với chúng tôi,” ông Enria nhận định.

Những lo lắng lớn nhất là ở miền Nam châu Âu dễ bị tổn thương hơn về kinh tế của châu Âu, nơi các ngân hàng yếu hơn và các quốc gia phụ thuộc nhiều hơn vào du lịch bị ảnh hưởng nặng nề.

Tại Ý, CNA, một hiệp hội các công ty vừa và nhỏ, phát hiện ra rằng hơn một phần ba số doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ sẽ không thể bắt đầu trả nợ thường xuyên. Trong lĩnh vực du lịch, chưa đến 2% cho biết họ có thể tồn tại mà không có các quy định sau cuối tháng Sáu.

Cristina Vincenzi, chủ một cửa hàng đồ lót ở thị trấn Roncade, phái đông bắc Ý, cho biết: “Việc gia hạn lệnh tạm hoãn trả các khoản nợ là rất quan trọng đối với tôi". Bà Vincenzi đã báo lỗ vào năm ngoái sau khi đại dịch buộc bà phải đóng cửa hàng trong nhiều tháng. Theo lệnh cấm, cô ấy đã không trả khoản trả góp hàng tháng trị giá 575 euro cho khoản vay 10.000 euro của mình, tương đương với khoảng 12.000 đô la.

Ở Bồ Đào Nha, khoảng một phần ba tổng số khoản vay ngân hàng cho các công ty hiện đang trong đợt tạm hoãn thanh toán được ấn định sẽ hết hạn vào tháng Chín. Trong đó lĩnh vực nhà hàng và lưu trú chiếm thị phần tăng vọt lên gần 60%, theo ngân hàng trung ương Bồ Đào Nha cho biết.

Cristovao Lopes sở hữu một khách sạn 170 phòng ở khu vực phía nam của Algarve, nơi thu hút những du khách tìm kiếm ánh nắng mặt trời đến trên các chuyến bay giá rẻ từ Bắc Âu. Khi công việc kinh doanh sụt giảm 85% vào năm ngoái, một chương trình hỗ trợ của chính phủ đã chi trả một phần tiền lương cho nhân viên của anh ấy, trong khi anh ấy nhận được một khoản trợ cấp nhỏ và một ưu đãi tạm hoãn thanh toán trên hơn một nửa số nợ của mình.

Vào tháng 6, ngay khi hoạt động bắt đầu sôi động, Vương quốc Anh - nguồn khách hàng lớn nhất của anh ấy - đã đưa Bồ Đào Nha trở lại danh sách các quốc gia mà khách du lịch phải kiểm dịch khi trở về tuy sau đó đã bị hủy bỏ. Ông Lopes ước tính rằng công việc kinh doanh của ông sẽ chỉ trở lại bình thường vào năm 2023.

Việc hoãn nợ của anh sẽ kết thúc vào tháng 9. “Chúng tôi không thể tạo ra đủ khoản thanh khoản cho đến lúc đó,” ông Lopes nói. "Bạn không thể mong đợi các doanh nghiệp đi từ 0 đến 100% trong một đêm."

Chính phủ Bồ Đào Nha đã công bố kế hoạch hỗ trợ giai đoạn tiếp theo, khi chính sách hoãn nợ kết thúc vài tháng tới.

Chính phủ Bồ Đào Nha đã công bố kế hoạch thực hiện tiếp các kễ hoạch hỗ trợ một khi chính sách hoãn nợ kết thúc vào tháng tới, đảm bảo một số khoản vay và  yêu cầu các ngân hàng cung cấp thêm thời gian trả nợ. Điều đó có rủi ro riêng: Các khoản vay chưa trả sẽ trở thành trách nhiệm của chính phủ ở một quốc gia nơi nợ công ở mức hơn 130% tổng sản phẩm quốc nội - tương đương với mức mà từng chứng kiến trong thập kỷ trước.

Bảo Bảo (Theo WSJ)