Châu Âu đã vượt qua lệnh phong tỏa khí đốt của tổng thống Nga Vladimir Putin

Có rất nhiều loại vũ khí, từ Javelin tiêu diệt xe tăng Nga cho đến F-16 mà Ukraine có thể điều khiển trong thời gian ngắn. Khi cuộc xâm lược Ukraine bị đình trệ vào năm 2014, Vladimir Putin, tổng thống Nga, đã sử dụng một chiến thuật mà ít người tin rằng ông sẽ sử dụng: điều tiết việc giao hàng từ các mỏ khí rộng lớn của Nga cho các khách hàng chính của nước này ở châu Âu. Riêng đối với Đức và các quốc gia khác đã đưa chất này trực tiếp vào nhà và nhà máy của họ, những người dự đoán ngày tận thế đã báo trước những hậu quả thảm khốc, bao gồm tổng sản phẩm quốc nội giảm hai con số, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và nhà cửa đóng băng. Tuy nhiên, vũ khí tàn sát kinh tế hàng loạt của ông Putin đã tỏ ra vô hiệu. Cuộc khủng hoảng gần như đã lắng xuống, với thiệt hại ít hơn nhiều so với dự đoán. Sau khi thở phào nhẹ nhõm, các nhà hoạch định chính sách nên xem xét tác động của sự phát triển này khi họ cân nhắc thách thức địa chính trị tiếp theo: làm thế nào để "giảm rủi ro" thương mại của lục địa này với Trung Quốc. Nếu siêu vũ khí của Putin thất bại, châu Âu sẽ phải trả giá bao nhiêu để chấm dứt sự phụ thuộc vào đất hiếm, điện thoại di động và các mặt hàng nhập khẩu khác của Trung Quốc?

Nhìn lại quá khứ, sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga được thúc đẩy bởi các nhà hoạch định chính sách thiếu chú ý và các doanh nghiệp thiển cận là liều lĩnh: khí đốt chiếm 1/4 mức tiêu thụ năng lượng của châu Âu và 1/3 của Nga. Tuy nhiên, tác động của việc Điện Kremlin tắt vòi (không hoàn toàn, vì một số khí đốt của Nga vẫn đang được dẫn về phía tây qua Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine) không bằng "thảm họa" mà một số người đã dự đoán. Trong những ngày gần đây, giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã giảm từ hơn €300 ($324) mỗi megawatt giờ vào mùa hè năm ngoái xuống còn €30. Đây là trên mức trung bình. Ngay cả khi giá tăng khi máy điều nhiệt được bật trở lại vào mùa đông, ít người dự đoán mức tăng đáng kể.

Làm thế nào mà châu Âu đi từ chỗ cạn kiệt khí đốt đến việc cân nhắc nơi dự trữ nhiên liệu? Ba nhà kinh tế học người Đức, Benjamin Moll, Georg Zachmann, và Moritz Schularick, gần đây đã so sánh tầm nhìn của những người dự đoán ngày tận thế với tình hình thực tế ở Đức. Nền kinh tế lớn nhất châu Âu chỉ chịu tác động nhẹ nhất của suy thoái kỹ thuật, còn lâu mới rơi vào vực thẳm. Một số người cho rằng điều này là do số phận, đặc biệt là mùa đông ôn hòa trên khắp châu Âu, khiến nhu cầu sưởi ấm giảm đi. Các biến số khác, nếu có, làm trầm trọng thêm tác động của việc không có khí đốt của Nga. Ví dụ, các cơ sở hạt nhân của Pháp yêu cầu bảo trì đột xuất vào thời điểm tồi tệ nhất có thể.

Thay vào đó, hàng triệu công ty và cá nhân ở châu Âu đã vô tình trở thành những nhà vô địch của việc tự làm. Giáo sư Moll của Trường Kinh tế Luân Đôn khẳng định, "Các nền kinh tế thị trường có khả năng to lớn để thích ứng với hoàn cảnh thay đổi." Ít nhất là ở những quốc gia mà các chính trị gia không hạn chế giá năng lượng nhằm xoa dịu cử tri, các hộ gia đình đã giảm việc sử dụng máy sưởi. Từng phụ thuộc vào xăng dầu, các nhà máy đã tìm ra các giải pháp thay thế. Các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng nhất, chẳng hạn như những ngành sản xuất giấy, xi măng, nhôm và một số hợp chất, thỉnh thoảng bị ngừng hoạt động. Những sản phẩm này được nhập khẩu như một phương tiện thay thế để mang năng lượng đến các bờ biển của Châu Âu.

Việc phát hiện ra khí đốt mới từ Na Uy, Algeria hoặc Azerbaijan. Người ta tin rằng việc lắp đặt một cơ sở mới để dỡ các tàu vận chuyển dầu như vậy sẽ mất nhiều năm, nhưng Đức đã hoàn thành nhiệm vụ trong mười tháng. Các cơ sở năng lượng đốt than và năng lượng tái tạo đã được kích hoạt lại đã được lắp đặt. Ngoài ra, các quốc gia từ khắp nơi trên thế giới đã góp phần vào sự chuyển dịch năng lượng của châu Âu. Việc một nhà máy ở Tây Ban Nha hoạt động mà không có khí đốt có thể là một vấn đề. Tuy nhiên, một công ty điện lực ở Việt Nam hoặc Trung Quốc (nơi nhu cầu bị giảm do phong tỏa do covid-19) có thể có nhiều lựa chọn hơn và các lô hàng LNG của họ có thể được chuyển hướng sang châu Âu. Pakistan phải đối mặt với tình trạng thiếu điện vì các tiện ích của nước này không thể trả giá cao hơn những người châu Âu đang thiếu khí đốt.

Từ Nord Stream đến No Stream

Châu Âu sẽ không sớm trở nên phụ thuộc vào khí đốt của Nga, đặc biệt là vì đường ống Nord Stream vận chuyển một lượng đáng kể khí đốt đã bị nổ tung vào tháng 9 bởi một bên không xác định. Tuy nhiên, vụ việc đã khiến các chính trị gia phải suy nghĩ về những thế lực bất chính khác mà một ngày nào đó có thể bắt họ để đòi tiền chuộc. Châu Âu, được thúc đẩy một phần không nhỏ bởi Hoa Kỳ, mong muốn độc lập khỏi Trung Quốc. Châu Âu sẽ làm gì để vô hiệu hóa vũ khí khí đốt của Nga nếu nó được thay thế bằng sự phụ thuộc tương tự vào các tấm pin mặt trời của Trung Quốc?

Một phương pháp đối phó là thay thế hàng nhập khẩu bằng hàng hóa do châu Âu sản xuất. Trong đại dịch, khi Liên minh Châu Âu cạn kiệt khẩu trang và paracetamol, ý tưởng này đã thu hút được sự chú ý của những người hoài nghi thương mại ở Pháp. Các cử tri được đảm bảo rằng việc sản xuất sẽ được "khởi động lại". Do đó, các nhà máy sản xuất khẩu trang mọc lên ở Pháp (hiện đang thu gom bụi), và một nhà máy paracetamol đang hoạt động, được hỗ trợ bởi hàng triệu đô la trợ cấp của nhà nước. Cuộc khủng hoảng khí đốt ở Nga đã mở rộng danh sách các sản phẩm mà các nhà thống kê tin rằng châu Âu nên sản xuất trong nước. Các lĩnh vực khác nhau đã được giao các mục tiêu kiểu Xô Viết. Sự hào phóng dành cho các cơ sở vi mạch và pin có thể được đo bằng hàng tỷ đô la.

Chiến lược thay thế là tiếp tục mua từ nước ngoài, nhưng đa dạng hóa. Các doanh nghiệp đổ xô đến các nhà cung cấp của một quốc gia, điển hình là các nhà cung cấp Trung Quốc, có thể được thúc đẩy tới các địa điểm mới. Dưới sự thúc đẩy của các lực lượng tự do hơn (nghĩa là ít tiếng Pháp hơn) ở Brussels, điều này đang được xem xét: chẳng hạn như đấu thầu công khai cho các dự án năng lượng tái tạo sẽ bị phạt nếu các sản phẩm có nguồn gốc từ một quốc gia cung cấp hơn 65% cho Liên minh châu Âu chợ. Điều này sẽ khuyến khích các công ty tìm kiếm bên ngoài các nhà máy điển hình của Trung Quốc. Vì hiệu ứng diễn ra dần dần và tận dụng các lực lượng thị trường nên nó sẽ ít tốn kém hơn đáng kể.

Lệnh cấm vận khí đốt thất bại của Nga là một lời nhắc nhở hữu ích rằng các nền kinh tế linh hoạt hơn những gì các chính trị gia nhận ra. Tuy nhiên, suy thoái kinh tế đã được ngăn chặn một phần nhờ vào sự hỗ trợ xa hoa của chính phủ. Tất cả càng có thêm lý do để học những giáo lý thích hợp. Nó trả tiền để xem xét nguồn gốc của hàng hóa của bạn. Tuy nhiên, một số phương pháp giảm thiểu rủi ro khôn ngoan hơn những phương pháp khác.

Theo The Economist