ChatGPT đang ảnh hưởng thế nào đến thị trường lao động?

Gần đây, ứng dụng ChatGPT nổi lên như một hiện tượng. Được biết, ứng dụng này có thể làm thơ, viết văn, tổng hợp tin tức.

ChatGPT ra mắt vào ngày 30/11/2022 nhưng là một phần của bộ công nghệ rộng lớn hơn được phát triển bởi công ty khởi nghiệp OpenAI có trụ sở tại San Francisco, công ty này cũng có mối quan hệ chặt chẽ với Microsoft.

Đó là một phần của thế hệ hệ thống AI mới có thể trò chuyện, tạo văn bản có thể đọc được theo yêu cầu và thậm chí tạo ra những hình ảnh và video mới dựa trên những gì nó đã học được từ cơ sở dữ liệu khổng lồ về sách kỹ thuật số, bài viết trực tuyến và các phương tiện khác.

Hàng triệu người đã chơi với nó trong tháng qua, sử dụng nó để viết những bài thơ hoặc bài hát, để cố lừa nó mắc lỗi hoặc cho các mục đích thiết thực hơn như giúp soạn email. Tất cả những truy vấn đó cũng đang giúp nó trở nên thông minh hơn.

Ở đây, ChatGPT, một chatbot lưu loát nhưng không ổn định được phát triển bởi công ty OpenAI ở California, đã gây ấn tượng, hoặc làm phiền lòng hơn một triệu người dùng bằng cách đọc ra những bài thơ, truyện ngắn, bài tiểu luận và thậm chí cả lời khuyên cá nhân kể từ khi ra mắt vào tháng 11/2022.

Việc sử dụng hợp pháp hơn ChatGPT trong việc chuẩn bị bài viết đã dẫn đến việc nó được ghi nhận là đồng tác giả trên một số bài báo.

Sau khi ChatGPT được phát hành vào cuối tháng 11/2022, nhiều đánh giá nhận định chương trình này là một hiện tượng công nghệ, trở thành công cụ sử dụng có số lượng người tham gia trong một thời gian ngắn, đạt mốc 1 triệu người dùng chỉ sau 5 ngày ra mắt so với các công nghệ khác phải mất hàng tháng, hay nhiều năm để có được số lượng người dùng tương đương. Vậy thực tế ChatGPT có thần thánh đến thế không? Và trong thị trường lao động của thế giới, trí tuệ nhân tạo, hay AI đang có vị trí như thế nào?

Trang CBS của Mỹ giật một tít khiến nhiều nhân viên phải chột dạ: "ChatGPT đang giúp các CEO tư duy. Liệu nó có chiếm luôn công việc của bạn không?".

Tất cả những thông tin do con người mớm cho ChatGPT có thể khiến nó thông minh hơn, nhưng đây cũng chính là lỗ hổng, theo một số chuyên gia.

"Làm sao chúng ta có thể chắc chắn là công cụ này không đưa ra các thông tin sai lệch, hoặc những lời khuyên có hại? Điều tôi sợ nhất là một ngày nó sẽ đưa ra các thông tin mà không ai kiểm chứng được nguồn gốc, dẫn chứng các kiến thức không có thật", ông Aljoscha Burchardt, chuyên gia nghiên cứu tại trung tâm nghiên cứu AI của Đức, đánh giá.

Tuy nhiên, việc tập đoàn Microsoft đã quyết định đầu tư 10 tỷ USD vào công cụ AI này cho thấy tiềm năng tương lai của những công cụ như ChatGPT là không thể xem nhẹ. Theo chuyên gia của trang CBS, ít nhất các công việc giấy tờ, sổ sách, hành chính văn thư của các nhân viên cấp dưới và cấp trung có thể sẽ sớm được giao cho AI xử lý. Những việc đơn giản như viết nội dung quảng cáo cơ bản, hay soạn thảo văn bản pháp lý nếu giao cho AI làm chắc chắn sẽ rẻ hơn.

Các nhà xuất bản khác đã thực hiện những thay đổi tương tự. Mới đây, Springer-Nature, nơi xuất bản gần 3.000 tạp chí, đã cập nhật hướng dẫn của mình để tuyên bố rằng ChatGPT không thể được liệt kê là tác giả. Nhưng nhà xuất bản này đã không cấm ChatGPT hoàn toàn. Công cụ này, và những công cụ tương tự, vẫn có thể được sử dụng trong việc chuẩn bị để lên các bài báo, miễn là các chi tiết đầy đủ được tiết lộ trong bản thảo.

"Khoảng 15 - 70% các công việc máy tính văn phòng mà chúng ta đang làm trong hiện tại hoàn toàn có thể được thay thế bởi AI", ông Mihir Shukla, CEO công ty Automation Anywhere, cho biết.

Magdalena Skipper, tổng biên tập của Tạp chí Nature cho biết: "Sự phát triển cụ thể mà chúng tôi cảm thấy rất cần thiết phải phản hồi là thực tế là công cụ này đột nhiên xuất hiện với tư cách là đồng tác giả".

Skipper tin rằng với các biện pháp bảo vệ phù hợp, ChatGPT và các công cụ AI tương tự có thể mang lại lợi ích cho khoa học, làm cho ngôn ngữ trong bài báo của họ trôi chảy hơn.

Elsevier, xuất bản khoảng 2.800 tạp chí, bao gồm cả Cell và Lancet, cũng có lập trường tương tự như Springer-Nature. Hướng dẫn của họ cho phép sử dụng các công cụ AI "để cải thiện ngôn ngữ của bài báo, cũng như các công trình nghiên cứu, nhưng nó không được thay thế các nhiệm vụ chính mà tác giả nên thực hiện, chẳng hạn như diễn giải dữ liệu hoặc rút ra kết luận khoa học", Andrew Davis của Elsevier cho biết thêm rằng, các tác giả phải khai báo nếu họ đã sử dụng các công cụ AI và đã sử dụng nó như thế nào.

Giao thêm việc cho các chatbot cũng không hẳn là tước đi cơ hội việc làm của người khác. Đây đơn giản chỉ là một cách vận hành tổ chức sao cho hiệu quả hơn.

"Ví dụ như các bác sĩ trong bệnh viện, họ mất từ 40 - 60% quỹ thời gian cho việc giấy tờ, sổ sách. Nếu có thể giao đầu việc này cho chatbot AI thì họ sẽ có nhiều thời gian dành cho bệnh nhân hơn", ông Aljoscha Burchardt, chuyên gia nghiên cứu tại trung tâm nghiên cứu AI của Đức, cho hay.

Một điều chắc chắn là sau đây, với sự ra đời nhiều hơn của các công cụ AI này, thị trường lao động sẽ thay đổi mãi mãi. Ít nhất, tới 30% giới chuyên môn tại Mỹ được CBS khảo sát cho biết họ đã dùng các công cụ AI này để hỗ trợ trong công việc. Trong đó các ngành như marketing và quảng cáo có mức độ sử dụng AI cao nhất.

Michael Eisen, Tổng biên tập của eLife, cho biết ChatGPT không thể là tác giả, nhưng ông thấy việc áp dụng nó là điều tất yếu. "Tôi nghĩ câu hỏi tốt hơn không phải là có nên cho phép nó hay không, mà là làm thế nào để quản lý nó trong thực tế một cách hiệu quả", ông nói. "Điều quan trọng nhất, ít nhất hiện nay, là các tác giả phải thẳng thắn về việc sử dụng nó và mô tả cách nó được sử dụng, đồng thời để chúng tôi hiểu rõ rằng khi sử dụng công cụ này, họ chịu trách nhiệm về kết quả đầu ra của nó, tránh đi trường hợp trốn tránh trách nhiệm khi xảy ra sự cố, hậu quả".

Công nghệ được phát triển nhằm phục vụ cuộc sống loài người và xã hội. Do vậy, nhìn ở một góc độ tích cực, ChatGPT có thể thay thế một số công việc đơn giản.

Ở khía cạnh khác, một số nhà đạo đức học AI lo ngại rằng việc Big Tech tung ra thị trường các công cụ chatbot AI có thể khiến hàng tỷ người gặp nguy hiểm tiềm ẩn — chẳng hạn như chia sẻ thông tin không chính xác, tạo ảnh giả hoặc tạo điều kiện cho học sinh khả năng gian lận trong các bài kiểm tra ở trường — trước khi các chuyên gia về độ tin cậy và an toàn có thể nghiên cứu sâu hơn về độ chuẩn xác, an toàn kèm rủi ro của các công cụ AI.

Mai Anh