Hoàn thiện khung pháp lý cho đầu tư theo phương thức đối tác công tư
Nghị định số 243/2025/NĐ-CP đã bổ sung các quy định về cơ quan có thẩm quyền, cơ quan ký kết hợp đồng, thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư và dự án đối tác công tư.
Những quy định về đấu thầu tại Luật Đấu thầu 2013 và Nghị định 63/2014 đã được ban hành rất rõ và cụ thể, ngoài ra còn những Thông tư hướng dẫn liên quan đến từng trường hợp. Tuy nhiên bằng một cách nào đó, nhiều chủ đầu tư và doanh nghiệp vẫn cố tình bắt tay với nhau cố tình làm sai lệch hồ sơ, thẩm định giá, cài cắm tiêu chí nhằm trục lợi ngân sách Nhà nước và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, một số bộ ngành cũng đưa ra các Thông tư chi tiết để hướng dẫn trong hoạt động đấu thầu như: Thông tư 15/2021/TT-BYT của Bộ Y tế, Thông tư 11/2019/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư,.... Ngoài ra, các hành vi bị cấm trong đấu thầu được quy định rõ: “1. Đưa, nhận, môi giới hối lộ. 2. Lợi dụng chức vụ quyền hạn để can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động đấu thầu. 3. Thông thầu, bao gồm các hành vi sau đây: a) Thỏa thuận về việc rút khỏi việc dự thầu hoặc rút đơn dự thầu được nộp trước đó để một hoặc các bên tham gia thỏa thuận thắng thầu; b) Thỏa thuận để một hoặc nhiều bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu cho các bên tham dự thầu để một bên thắng thầu; c) Thỏa thuận về việc từ chối cung cấp hàng hóa, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc các hình thức gây khó khăn khác cho các bên không tham gia thỏa thuận. 4. Gian lận, bao gồm các hành vi sau đây: a) Trình bày sai một cách cố ý hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu thầu nhằm thu được lợi ích tài chính hoặc lợi ích khác hoặc nhằm trốn tránh bất kỳ một nghĩa vụ nào; b) Cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, thẩm định kết quả lựa chọn danh sách ngắn, kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;…”
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã bị xử phạt, tuy nhiên vẫn đang tham gia hoạt động đấu thầu tại các đơn vị khác như: CTCP lương thực Hà Nam Ninh, CTCP thương mại Cao Lạng,… bị ra văn bản xử lý vi phạm tại Cục Dự trữ nhà nước khu vực Hà Bắc.
Dù đã ban hành nhiều văn bản trong đó như: Luật đấu thầu, Nghị định, Thông tư về việc giám sát, quản lý, hướng dẫn trong công tác đấu thầu với mục đích là minh bạch, khách quan. Tuy nhiên, khi cơ quan báo chí đến đặt lịch làm việc, gửi văn bản để tìm hiểu thông tin thì nhiều đơn vị có dấu hiệu tránh né, trả lời chung chung không đúng trọng tâm mà phóng viên tìm hiểu.
Điển hình như Viện Nông Nghiệp Thanh Hóa thực hiện gói thầu: “Cung cấp, lắp đặt thiết bị phòng thí nghiệm thuộc dự án: Trụ Sở làm việc Viện Nông Nghiệp Thanh Hóa”, giá gói thầu là 61.579.853.000 VND. Liên danh Công ty Cổ phần Thiết bị Vật tư Y tế Thanh Hóa - Viện nghiên cứu và phát triển Vùng - Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Kỹ thuật Minh Khang là đơn vị trúng thầu với giá 60.620.560.600 VND, tại quyết định số 680/QĐ-VNN ngày 17/11/2021 do Viện trưởng Nguyễn Đình Hải ký phê duyệt.
Đáng chú ý, những sản phẩm trong gói thầu có dấu hiệu cao hơn thị trường rất nhiều, đơn cử như sản phẩm: Cân phân tích 5 số lẻ * Model: MS105Hãng sản xuất: Mettler-Toledo có đơn giá dự thầu là 196.410.000 VND/chiếc, sản phẩm có giá trên thị trường khoảng 25.000.000 VND/chiếc. Với số lượng 1 chiếc chênh lệch khoảng 171.410.000 VND; Máy nghiền mẫu * Model: RM 200Hãng sản xuất: RETSCH có đơn giá dự thầu là 424.800.000 VND/chiếc, sản phẩm có giá trên thị trường khoảng 341.000.000 VND/chiếc. Với số lượng 1 chiếc chênh lệch khoảng 83.800.000 VND; Tủ an toàn sinh học cấp 2 * Model: AC2-4E8Hãng sản xuất: Esco có đơn giá dự thầu là 235.600.000 VND/chiếc, sản phẩm có giá trên thị trường khoảng 165.000.000 VND/chiếc. Với số lượng 1 chiếc chênh lệch khoảng 70.600.000 VND; Nồi hấp khử trùng 100 lít Model: HVA-110 Hãng sản xuất: Hirayama có đơn giá dự thầu là 240.600.000 VND/chiếc, sản phẩm có giá trên thị trường khoảng 145.000.000 VND/chiếc. Với số lượng 2 chiếc chênh lệch khoảng 191.200.000 VN, ngoài ra những sản phẩm khác cũng có sự chênh lệch,…
Ngày 03/6/2022 Viện Nông nghiệp Thanh Hóa gửi văn bản số 224/BC-VNN báo cáo Chủ tịch tỉnh Thanh Hóa về nội dung trao đổi của Tạp chí Doanh nghiệp & Hội nhập đề cập. Tuy nhiên, tại văn bản số 224/BC-VNN, phía Viện Nông nghiệp Thanh Hóa chưa trao đổi cụ thể với Tạp chí Doanh nghiệp & Hội nhập cụ thể về thông tin chứng thư thẩm định giá và những thông tin báo giá cụ thể của các nhà cung cấp mà đơn vị tham khảo.
Tương tự, Công ty điện lực Bắc Giang thực hiện gói thầu: “Mua sắm dây dẫn, cách điện và phụ kiện thuộc dự án: Mua sắm dây dẫn, cách điện và phụ kiện thuộc các công trình: Xây dựng và cải tạo lưới điện tỉnh Bắc Giang năm 2022_huyện Lạng Giang”, giá gói thầu là 4.397.561.053 VND. Công ty TNHH Sản Xuất Dây và Cáp Điện Hải Long là đơn vị trúng thầu với giá 4.320.209.652 VND, tại quyết định số 4513/QĐ-PCBG ngày 31/12/2021 do Giám đốc Công ty Điện lực Bắc Giang - Nguyễn Bá Sơn ký phê duyệt. Những sản phẩm trong gói thầu có dấu hiệu cao hơn thị trường rất nhiều như: Cáp vặn xoắn 0,6/1kV-Al/XLPE-4x50 có đơn giá dự thầu là 70.521 VND/m, sản phẩm có giá trên thị trường khoảng 50.300 VND/m, với số lượng 7809m chênh lệch khoảng 157.905.789 VND; Cáp vặn xoắn 0,6/1kV-Al/XLPE-4x95 có đơn giá dự thầu là 126.478 VND/m, sản phẩm có giá trên thị trường khoảng 98.200 VND/m, với số lượng 13053m chênh lệch khoảng 369.112.734 VND,… cũng khiến dư luận đặt ra nghi vấn trong việc thẩm định, xây dựng giá gói thầu. Ngày 09/8/2022, Công ty Điện lực Bắc Giang gửi công văn số 3047/PCBG-KHVT trao đổi thông tin với Tòa soạn Doanh Nghiệp & Hội Nhập. Tại văn bản phúc đáp của Công ty Điện lực Bắc Giang, nội dung trao đổi cũng chưa đầy đủ và đúng trọng tâm những vấn đề cơ quan báo chí nêu. Thời gian gần đây các vi phạm về đấu thầu diễn ra trong rất nhiều ngành khác nhau: xây dựng cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục... Các cơ quan chức năng liên tục phát hiện, xử lý những vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động đấu thầu ở nhiều lĩnh vực, trong đó nhiều vụ việc gây ra các hệ lụy tiêu cực cho xã hội và bức xúc trong quần chúng nhân dân. Trung tướng Tô Ân Xô, Chánh Văn phòng Bộ Công an, Người phát ngôn Bộ Công an đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này: “Qua các vụ án kinh tế, tham nhũng mà Cơ quan điều tra của Bộ Công an phát hiện trong thời gian qua cho thấy, các sai phạm trong hoạt động đấu thầu diễn ra rất phức tạp ở hầu hết các lĩnh vực. Điều đáng nói là, sai phạm không chỉ xảy ra ở các dự án trong lĩnh vực giao thông, xây dựng, thông tin – truyền thông, mà ở cả lĩnh vực nhạy cảm, mang tính nhân văn cao như y tế, giáo dục, văn hóa... Các sai phạm này gây ra rất nhiều hệ lụy tiêu cực cho xã hội và bức xúc trong quần chúng nhân dân...”. Đối chiếu với thực tế, những mặt hàng được mua sắm trong gói thầu không có tính đặc thù tại Viện Nông nghiệp Thanh Hóa và Công ty Điện lực Bắc Giang, nhưng lại có dấu hiệu chênh lệch lớn về giá so với thị trường. Điều này khiến dư luận khó hiểu và đặt ra nghi vấn, liệu có hay không việc cá nhân, tổ chức đang cố tình trục lợi vốn ngân sách Nhà nước trong hoạt động đấu thầu? Tạp chí Doanh nghiệp & Hội nhập sẽ tiếp tục cập nhật thông tin. P.V
