Bình Dương: Vụ án có dấu hiệu oan sai

DNHN - Ông Nguyễn Hồng Khanh - nguyên Bí Thư thị ủy thị xã Bến Cát bị Cơ quan CS ĐT tỉnh Bình Dương bắt, giam giữ, dư luận đang ồn ào về việc vụ án này có nhiều dấu hiệu oan và sai nghiêm trọng.

Tóm lược Cáo Trạng số 12/CT- VKSBD-P1

Theo bản cáo trạng trên của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Dương, kết quả điều tra xác định được năm 1997, bà Hồ Thị Hiệp và con gái là Nguyễn Hiệp Hảo là chủ sở hữu quyền sử dụng 235.078 m2 đất xã An Tây, huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Bà Hiệp và bà Hảo là thành viên của công ty TNHH SXTM An Tây (gọi tắt là công ty An Tây), bà Hiệp còn là chủ của công ty TNHH SXCB Gỗ Mỹ Hiệp (gọi tắt là công ty Gỗ Mỹ Hiệp).

Từ năm 2005 đến 2008, bà Hiệp có vay Ngân hàng BIDV-chi nhánh Tây Sài Gòn bằng 5 Hợp đồng tín dụng cho công ty An Tây với tổng số tiền là trên 54 tỷ đồng và 1 Hợp đồng tín dụng cho công ty Gỗ Mỹ Hiệp với số tiền là 18 tỷ đồng. Tài sản thế chấp để vay là Quyền sử dụng 234.308,4 m2 đất và máy móc thiết bị với tổng giá trị tài sản thế chấp là trên 80 tỷ đồng. Do không có khả năng trả nợ, ngày 14/11/2008 bà Hiệp xin rút QSD 20.000 m2 đất là tài sản thế chấp tại BIDV để đem thế chấp vay 30 tỷ đồng tại AgriBank-chi nhánh Thủ Đức. Đối với khoản vay này, công ty An Tây không có khả năng trả nợ nên AgriBank - chi nhánh Thủ Đức đã khởi kiện, 20.000 m2 đất này được phát mãi để thi hành án, công ty TNHH Cơ khí xây dựng Thiên Phát Lộc đã trúng đấu giá với giá trên 11,5 tỷ đồng. Ngày 27/12/2011, BIDV - Chi nhánh Tây Sài Gòn xác định tổng dư nợ của công ty An Tây và công ty Gỗ Mỹ Hiệp là trên 96,8 tỷ đồng đồng thời sử dụng trích lập dự phòng để xử lý rủi ro đối với các khoản nợ này. Sau đó BIDV - Chi nhánh Tây Sài Gòn khởi kiện bà Hiệp, công ty An Tây và được Tòa án Nhân Dân TP Hồ Chí Minh ra Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự xác định công ty An Tây còn nợ BIDV - Chi nhánh Tây Sài Gòn là trên 77,7 tỷ đồng, BIDV - Chi nhánh Tây Sài Gòn đồng ý cho công ty An Tây trả 3 tỷ đồng/ quý từ ngày 01/4/2013, nếu công ty An Tây vi phạm thỏa thuận thì sẽ cơ quan thi hành án có quyền phát mãi toàn bộ tài sản thế chấp để thu hồi nợ. Riêng vụ kiện đối với công ty Gỗ Mỹ Hiệp, Tòa án Nhân Dân TP Hồ Chí Minh đình chỉ do không xác định được địa chỉ của người có quyền nghĩa vụ liên quan là bà Hảo.

Ông Nguyễn Hồng Khanh (Bị can của vụ án - PV) thông qua môi giới, biết được bà Hiệp cần bán đất đang thế chấp tại BIDV - Chi nhánh Tây Sài Gòn, bà Hiệp đòi bán với giá 700 triệu đồng /ha đất nông nghiệp. Sau khi xem đất, ông Khanh yêu cầu phải có xác nhận của ngân hàng thì ông Khanh mới mua. Bà Hiệp đến gặp và được ông Nguyễn Huy Hùng (Bị can của vụ án - PV) - Giám đốc BIDV - Chi nhánh Tây Sài Gòn và ông Nguyễn Quang Lộc (Bị can của vụ án - PV) - phó Trưởng phòng quan hệ khách hàng Doanh nghiệp I đồng ý cho bà Hiệp bán đất cho ông Khanh với giá 650 triệu đồng/ha đất nông nghiệp. Phương thức thanh toán được 3 bên gồm bà Hiệp, ông Khanh và ngân hàng BIDV chi nhánh - Tây Sài Gòn do ông Lộc đại diện thỏa thuận: ông Khanh chuyển một phần số tiền mua tài sản vào tài khoản của bà Hiệp tại BIDV - chi nhánh Tây Sài Gòn để BIDV - chi nhánh Tây Sài Gòn thu hồi nợ, số tiền còn lại ông Khanh trực tiếp thanh toán bằng tiền mặt cho bà Hiệp. Để che dấu việc thỏa thuận thanh toán tiền trái quy định nêu trên, ông Lộc, bà Hiệp, ông Khanh ký hợp đồng chuyển nhượng QSD đất thể hiện giá chuyển nhượng thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế, chỉ bằng số tiền mà ông Khanh chuyển trả cho ngân hàng, che dấu số tiền trả cho bà Hiệp.

          Lần thứ 1. BIDV chi nhánh - Tây Sài Gòn (ông Hùng, ông Lộc) chấp thuận theo đề nghị Ngày 14/12/2012 của bà Hiệp cho phép bà Hiệp chuyển nhượng diện tích đất 40.443m2 và diện tích đất 12.757m2 với giá 3.371 triệu đồng. Để che dấu việc thanh toán phần tiền mặt cho bà Hiệp, ba bên gồm BIDV- chi nhánh Tây Sài Gòn (ông Lộc), bà Hiệp, ông Khanh đã ký  Hợp đồng chuyển nhượng QSD đất với giá 2 tỷ đồng, bằng với số tiền ông Khanh chuyển vào tài khoản của bà Hiệp để BIDV - chi nhánh Tây Sài Gòn thu hồi nợ. Số tiền còn lại là 1.371.000.000 đồng, ông Khanh chuyển cho bà Hiệp. Theo kết quả định giá của Hội đồng Định giá Thường xuyên trong Tố tụng Hình sự xác định, tài sản này tại thời điểm năm 2012 có trị giá 8,6 tỷ đồng (làm tròn số) như vậy, ông Hùng, ông Lộc, ông Khanh đã gây thất thoát 6,6 tỷ đồng (làm tròn số).

          Lần thứ 2. BIDV chi nhánh - Tây Sài Gòn (ông Hùng, ông Lộc) chấp thuận theo đề nghị Ngày 16/01/2015 của bà Hiệp cho phép bà Hiệp chuyển nhượng diện tích đất 52.242,2 m2 đất  với giá 2797 triệu đồng. Thực chất, bà Hiệp bán cho ông Khanh giá 3.395.743.000 đồng. ông Khanh đã chuyển 2.797 triệu đồng vào tài khoản của bà Hiệp để BIDV - chi nhánh Tây Sài Gòn thu hồi nợ. Số tiền còn lại là 598.743.000 đồng, ông Khanh chuyển cho bà Hiệp. Theo kết quả định giá của Hội đồng Định giá Thường xuyên trong Tố tụng Hình sự xác định, tài sản này tại thời điểm năm 2015 có trị giá 16.747.753. 000 như vậy, ông Hùng, ông Lộc, ông Khanh đã gây thất thoát cho nhà nước 13,9 tỷ đồng (làm tròn số).

Lần thứ 3. Ngày 15/3/2015 bà Hiệp đề nghị BIDV chi nhánh - Tây Sài Gòn  cho chuyển nhượng 20.000m2 đất phi nông nghiệp và số máy móc thiết bị là tài sản thế chấp.  BIDV chi nhánh - Tây Sài Gòn cho công ty CP Thẩm định giá Thế kỷ, công ty CP Tư vấn và Thẩm định giá Đông Nam là số máy móc thiết bị này có giá trị  791.576.093 đồng, 20.000m2 đât có giá trị 3,9 tỷ đồng (làm tròn số). sau đó bà Hiệp ký Hợp đồng chuyển nhượng QSD đất này cho ông Khanh với giá 3 tỷ đồng theo đúng thỏa thuận với BIDV chi nhánh -Tây Sài Gòn.  Theo kết quả định giá của Hội đồng Định giá Thường xuyên trong Tố tụng Hình sự xác định,  tài sản này tại thời điểm năm 2015 có trị giá 8,5 tỷ đồng (làm tròn số), như vậy, ông Hùng, ông Lộc, ông Khanh đã gây thất thoát cho nhà nước 5,5 tỷ đồng (làm tròn số).

Tính gộp cả 3 lần nêu trên, ông Hùng, ông Lộc, ông Khanh đã gây thất thoát cho nhà nước 26 tỷ đồng (làm tròn số). Hành vi này của Nguyễn Huy Hùng, Nguyễn Quang Lộc và Nguyễn Hồng Khanh cấu thành tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí theo quy dịnh tại khoản 3 Điều 219 Bộ Luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Nội dung chưa rõ

Điều rất băn khoăn ở vụ án này: Ai, cơ quan, tổ chức nào là bị hại của vụ án? Cáo trạng đề nghị Truy tố các Bị can Nguyễn Huy Hùng, Nguyễn Quang Lộc và Nguyễn Hồng Khanh về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí. Cáo trạng cũng xác định BIDV chi nhánh -Tây Sài Gòn là bị hại của vụ án. Nhưng thực tế, BIDV là ngân hàng Thương mại cổ phần, không phải là Ngân hàng nhà nước. Mặt khác, ông Hùng và ông Lộc không thể là chủ thể của tội phạm này vì  hai ông này không được nhà nước giao quản lý phần tài sản của nhà nước, đây chỉ là tài sản trong kinh doanh đã được trích lập dự phòng để xử lý rủi ro theo đúng quy định của Ngân hàng nhà nước về hoạt động tín dụng. Bản thân BIDV cũng không trình báo, không đề nghị đòi quyền lợi vì BIDV không thấy bị thất thoát tiền, không coi mình là Bị hại của vụ án này. Xin lưu ý, trong hoạt động tín dụng, nhất là ở trường hợp cấp tín dụng (cho vay) thì việc mất 1 phần vốn, lãi gốc, lãi quá hạn xẩy ra khá nhiều vì vậy được coi là rủi ro (vì thế đã có quy định trích lập dự phòng để xử lý rủi ro) gây thiệt hại trong kinh doanh, không thể coi đây là thất thoát do quản lý, sử dụng được. Chính vì thế, dư luận đặt câu hỏi ai là bị hại của vụ án? Nếu không có bị hại thì làm gì có vụ án xẩy ra.

Nội dung bất thường

Theo Cáo trạng, trong 3 lần giao dịch chuyển nhượng QSD đất từ bà Hiệp sang cho gia đình ông Khanh, chỉ có lần thứ nhất ông Hùng ông Lộc biết rõ số tiền giao dịch thật là bao nhiêu, còn lại lần 2, lần 3 cáo trạng không đưa ra được tài liệu có sự bàn bạc, thống nhất của cả ba bên về giá trị hợp đồng. Như vậy, nếu có tội phạm xảy ra thì chỉ có thể xảy ra ở lần giao dịch thứ nhất.Tuy nhiên, Tội phạm vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí là tội phạm mới được quy định trong Bộ Luật Hình sự năm 2015, trong khi đó, lần giao dịch chuyển nhượng QSD đất lần thứ nhất là tháng 12 năm 2012. Trong khi đó Bộ Luật Hình sự năm 2015 không có hiệu lực hồi tố. Vì vậy, dư luận đặt câu hỏi có hay không việc khởi tố sai, phê chuẩn sai?

Tại phiên tòa diễn ra từ ngày 9 đến ngày18/12/2019 đã không chứng minh được ông Khanh bàn bạc, giúp sức cho ông Hùng, ông Lộc làm thất thoát, lãng phí. Cũng tại phiên tòa này, ông  Hùng và ông Lộc cũng khẳng định nhiều lần không bàn bạc, thỏa thuận gì với ông Khanh, chỉ thực hiện với bà Hiệp. Vậy căn cứ nào quy kết ông Khanh đồng phạm với ông Hùng, ông Lộc?

Cũng tại Cáo trạng này, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Dương chỉ đề cập  lần giao dịch thứ 3 có chứng thư định giá. Vậy giao dịch lần thứ 1 và 2 thì sao? Bởi đây mới là tài liệu quan trọng để quy kết giao dịch này có ngang giá thị trường? trong khi đó, Cáo trạng không nêu rõ được căn cứ vào đâu để Hội đồng định giá thường xuyên trong tố tụng định giá?

Trong Cáo trạng này đã có nhầm lẫn Pháp nhân với thể nhân. Cáo trạng nêu bà Hiệp có vay Ngân hàng BIDV-chi nhánh Tây Sài Gòn bằng 5 Hợp đồng tín dụng cho công ty An Tây với tổng số tiền là trên 54 tỷ đồng và 1 Hợp đồng tín dụng cho công ty Gỗ Mỹ Hiệp với số tiền là 18 tỷ đồng. Thực tế bà Hiệp chỉ là thể nhân, bà Hiệp không hề vay theo 6 Hợp đồng tín dụng này. Bản chất là 2 pháp nhân là công ty An Tây và công ty Gỗ Mỹ Hiệp mới là chủ thể vay vốn, bà Hiệp chỉ là người ký Hợp đồng tín dụng với tư cách là đại diện theo pháp luật của 2 doanh nghiệp này. Đây là nhầm lẫn cơ bản của Cáo trạng về chủ thể Hợp đồng tín dụng.

Cáo trạng này cũng nêu ông Khanh (bị can) ăn năn hối cải, theo các thông tin mà Phóng viên có được, ông Khanh chỉ khai nhận một cách trung thực chứ chưa bao giờ coi mình có tội, luôn kêu oan thì sao gọi là ăn năn hối cải ?

Phải chăng những thông tin nêu trên là sự thật thì việc vừa oan và sai đã hiển hiện, cần được các cơ quan tố tụng tỉnh Bình Dương chỉnh sửa kịp thời khi còn chưa quá muộn.

Được biết, vụ án này đã được Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Dương đưa ra xét xử từ ngày mùng 9 đến 18/12/2019 nhưng không ra được bản án vì có nhiều tình tiết, nội dung chưa được cơ quan Điều tra và viện Kiểm sát Bình Dương làm rõ, nên Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Dương đã trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung.

Tạp chí DN &HN sẽ tiếp tục phản ánh về vụ án này.

ĐỨC TUẤT