"Big Tech là những con sao biển tái sinh trong thời đại của chúng ta"

Bài viết được dịch theo quan điểm của tác giả Angela Huyue Zhang, bà là Giám đốc Trung tâm Luật Trung Quốc tại Đại học Hồng Kông, đồng thời là tác giả của cuốn "Chủ nghĩa chống độc quyền của Trung Quốc: Sự trỗi dậy của Trung Quốc thách thức quy chế toàn cầu như thế nào?"

Hiện nay, những thách thức quy định đang rình rập và bao trùm lên tương lai của các Big Tech trên toàn thế giới.

Tại Trung Quốc, Alibaba đã nhận khoản tiền phạt kỷ lục 2,8 tỷ USD vì lạm dụng vị trí thống lĩnh trong lĩnh vực kinh doanh bán lẻ điện tử vào tháng trước. 

Và vào tháng 1 năm nay, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã đề xuất các quy tắc đe dọa phá vỡ các nền tảng thanh toán kỹ thuật số trực tuyến do Ant Group và Tencent sở hữu. Các cơ quan quản lý tài chính Trung Quốc cũng yêu cầu Ant và hàng chục công ty fintech khác của Trung Quốc tách 'mối liên hệ không phù hợp' giữa các ứng dụng thanh toán của họ và các dịch vụ tài chính khác.

Trung Quốc không đơn độc trong việc tìm cách trừng trị những gã khổng lồ công nghệ của mình. Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ và 48 bang đang kiện Facebook, có thể chứng kiến ​​gã khổng lồ truyền thông xã hội buộc phải thoái vốn các tài sản như Instagram và WhatsApp. Trong khi đó, Ủy ban châu Âu đang đề xuất Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số, điều này có thể dẫn đến việc các công ty công nghệ bị trừng phạt nếu họ bị phát hiện vi phạm nhiều lần luật cạnh tranh.

Việc các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt buộc các phải thoái vốn không gây tổn hại đến sự tồn tại của các công ty công nghệ lớn. 

Đã qua rồi cái thời mà các tập đoàn khổng lồ như AT&T, Standard Oil hay các công ty độc quyền đường sắt thế kỷ 19 bị thoái vốn để giải quyết các vấn đề độc quyền. Big Tech thuộc về một lĩnh vực hoàn toàn khác, họ phát triển mạnh trên mô hình kinh doanh dựa bằng cách khai thác các thuật toán phức tạp được cung cấp bởi khối lượng lớn dữ liệu, Big Tech đã trở nên cực kỳ giỏi trong việc thích ứng với quy định của chính phủ.

Theo nhiều cách, Big Tech giống một con sao biển, loài sinh vật biển tưởng chừng như đơn giản nhưng vô cùng kiên cường. Giống như sao biển có năm cánh tay trở lên cho phép nó bám chặt vào bề mặt chống lại các dòng nước biển mạnh, sự đa dạng của các dịch vụ do Big Tech cung cấp đã thâm nhập vào nhiều khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, khiến chúng có khả năng chống lại sự thay đổi quy định.

Hơn nữa, giống như sao biển thường được coi là loài ăn thịt vô hại mặc dù chúng có bản năng ăn thịt tàn nhẫn, thì Big Tech cũng tương tự như vậy khi săn lùng các đối thủ non trẻ. Trên hết, giống như sao biển có thể mọc lại các bộ phận cơ thể của chúng, Big Tech cũng có khả năng hồi sinh nhanh chóng bằng cách mở rộng sang các dòng sản phẩm mới một cách tương đối dễ dàng.

Vào năm 2018, cơ quan quản lý truyền thông của Trung Quốc đã ra lệnh cho ByteDance đóng cửa vĩnh viễn Neihan Duanzi, một ứng dụng chia sẻ các mẩu chuyện cười phổ biến với 17 triệu người dùng, trên cơ sở nội dung thô tục của nó. Jinri Toutiao, ứng dụng tin tức hàng đầu của ByteDance cũng tạm thời bị xóa khỏi các cửa hàng ứng dụng vì lý do tương tự.

Điều thú vị là, sự can thiệp tàn nhẫn của chính quyền Trung Quốc diễn ra cùng thời điểm người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg đã bị điều trần trước Quốc hội về việc công ty của anh bị cáo buộc không bảo vệ quyền riêng tư sau vụ bê bối Cambridge Analytica.

Tuy nhiên, trái ngược với những nỗ lực của Zuckerberg để bảo vệ công ty của mình, người sáng lập ByteDance Yiming Zhang đã không bào chữa và nhanh chóng xin lỗi vi công ty của mình có nội dung "đi ngược lại các giá trị cốt lõi xã hội".

Bất chấp sự trừng phạt về quy định này, ByteDance vẫn tiếp tục phát triển, với định giá của công ty tăng hơn gấp ba lần trong năm 2018 khi các ứng dụng khác của nó, bao gồm Toutiao, Douyin và TikTok, chứng kiến ​​sự bùng nổ của người dùng.

Thật vậy, việc Neihan Duanzi đóng cửa vĩnh viễn hầu như không ảnh hưởng đến vũ khí mạnh mẽ nhất của Bytedance: một hệ thống đề xuất thông minh đẩy nội dung đến người tiêu dùng và cơ sở dữ liệu khổng lồ về hồ sơ người dùng và sở thích cá nhân. Sự can thiệp của chính phủ cũng không làm gián đoạn nguồn nhân lực cốt lõi của họ, đặc biệt là đội quân kỹ sư thuật toán tài năng của họ.

Ant Group là một ví dụ khác tương tự như vậy. Yu'E Bao, một quỹ đầu tư được Alibaba giới thiệu vào năm 2013, từng là quỹ thị trường tiền tệ lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, đối mặt với hàng loạt các biện pháp kìm hãm quy định của các cơ quan quản lý tài chính Trung Quốc kể từ năm 2017, tài sản của quỹ đã giảm mạnh.

Điều này không ngăn cản Ant trở thành công ty fintech lớn nhất thế giới. Bằng cách tận dụng dữ liệu thu được thông qua Alipay, Ant tiếp tục mở rộng nhanh chóng sang lĩnh vực kinh doanh tín dụng và bảo hiểm. Vào thời điểm Ant nộp đơn chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào mùa thu năm ngoái, các hoạt động kinh doanh cho vay nhỏ của nó đã trở thành nguồn thu chính của Ant.

Như Jack Ma thường tuyên bố, Alibaba không phải là một công ty thương mại điện tử mà là một công ty dữ liệu. Miễn là các công ty công nghệ có thể giữ vững năng lực cốt lõi của họ bằng cách thu hút sự chú ý của người dùng và phát triển các thuật toán tinh vi để tận dụng dữ liệu mà họ nắm giữ, họ có thể quay trở lại từ bất kỳ thất bại nào một cách tương đối dễ dàng mặc cho sự can thiệp của chính phủ.

Điều này giải thích cho mối quan tâm ngày càng tăng của chính phủ Trung Quốc trong việc phá vỡ độc quyền dữ liệu, với các báo cáo tin tức gần đây cho thấy Bắc Kinh đang xem xét thành lập một công ty liên doanh với các gã khổng lồ công nghệ trong nước để giám sát lượng dữ liệu khổng lồ mà họ thu thập được từ người dùng.

Điều này nhằm tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn cho các công ty fintech nhỏ hơn cạnh tranh với Ant Group và Tencent vốn đã tích lũy được nhiều dữ liệu khách hàng. Tuy nhiên, việc yêu cầu những gã khổng lồ công nghệ này trực tiếp chuyển dữ liệu có thể có nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư của người tiêu dùng vì người tiêu dùng chưa đồng ý để dữ liệu của họ được chuyển cho bên thứ ba.

Mặt khác, luật bảo vệ dữ liệu chặt chẽ hơn, vốn được cho là khiến Big Tech khó thu thập và sử dụng dữ liệu từ người tiêu dùng, có thể khiến các doanh nghiệp nhỏ hơn gặp bất lợi. Liên minh châu Âu, đứng đầu về quyền riêng tư và quy định dữ liệu, đã chứng kiến ​​một số doanh nghiệp nhỏ hơn phải chịu nhiều thiệt hại hơn khi họ phải vật lộn để thích ứng với các yêu cầu quản lý nghiêm ngặt theo Quy định chung về bảo vệ dữ liệu.

Như triết gia người Đức Friedrich Nietzsche đã từng viết: “Điều gì không thể khuất phục được tôi lại  khiến tôi trở nên mạnh mẽ hơn". Điều tương tự đúng đối với các Big Tech, những gì không giết được những gã khổng lồ công nghệ ngày nay chắc chắn sẽ khiến họ trở nên mạnh mẽ hơn

Bảo Bảo