Bài học cho tỷ phú Masayoshi Son khi chứng kiến Rakuten thất bại trong việc ngăn chặn Amazon

Sớm nở chóng tàn bởi kinh nghiệm non yếu

Các doanh nghiệp nền tảng Internet lớn như Google và Amazon dường như được cho rằng hoạt động kinh doanh của họ phải cạnh tranh khốc liệt tại nhiều quốc gia.

Việc xem xét các phân khúc thị trường theo doanh thu của một số nền tảng internet hàng đầu cho thấy rằng: 54% doanh thu của Google đến từ bên ngoài Bắc Mỹ; trong khi đó con số tại Amazon là 30%, 60% cho eBay; và 54% cho Netflix.

Hệ quả mang tính hợp lý dường như sẽ là các doanh nghiệp internet chỉ phục vụ một thị trường địa phương duy nhất sẽ bị các đối thủ toàn cầu lớn hơn của họ nuốt chửng. Ví dụ như một trang thương mại điện tử chỉ có ở Nhật Bản sẽ dễ bị các nền tảng phi biên giới đánh bật dễ dàng. Cách các nền tảng internet nội địa hàng đầu của Nhật Bản, Rakuten,  SoftBank Group, công ty Z Holdings - trước đây là Yahoo Japan, đang cố gắng chống lại Google và Amazon đã cho thấy minh chứng của việc này.

Các rào cản văn hóa trong thị trường địa phương có thể gây khó khăn ban đầu cho những công ty lớn, nhưng sau cùng họ sẽ vẫn nổi trội bởi kinh nghiệm sẵn có của mình. Rakuten, nền tảng mua sắm trực tuyến của Nhật Bản đã cho thấy dữ liệu rõ ràng nhất.

Năm 2015, Rakuten và Amazon Nhật Bản có thị phần gần như ngang nhau. Đến năm 2020, Amazon Nhật Bản chiếm gấp đôi thị phần của Rakuten, 25,7% so với 12,6%. Trong thời kỳ đó, quy mô của Amazon đã cho phép Amazon tích hợp các dịch vụ từ hậu cần đến phân phối, với những chiếc xe tải giao hàng được trang trí bằng mũi tên hình nụ cười  đặc trưng đã trở nên phổ biến ở Nhật Bản.

Rakuten bắt đầu với lợi thế của giao diện tiếng Nhật bản địa và một lượng lớn người bán và khách hàng trung thành ở Nhật Bản. Nhưng Amazon đã vượt qua lợi thế địa phương ban đầu của Rakuten bằng cách tận dụng quy mô toàn cầu và tài sản khổng lồ của mình.

Kinh nghiệm tích lũy tại các thị trường trên thế giới đã giúp công ty có trụ sở tại Seattle, Hòa Kỳ bản địa hóa giao diện người dùng của mình để phù hợp với thị hiếu và sự nhạy cảm của người Nhật.

Hơn nữa, mạng lưới toàn cầu của Amazon cung cấp cho người dùng Nhật Bản khả năng so sánh các sản phẩm và giá cả từ khắp nơi trên thế giới, không chỉ trong phạm vi Nhật Bản. Trên hết, Amazon bắt đầu cung cấp các danh mục mới như Amazon Prime Video - dịch vụ xem video, phim, thể thao,…trực tuyến, Alexa - là trợ lý ảo có khả năng tương tác bằng giọng nói và Kindle -  dòng máy đọc sách điện tử, những danh mục vượt xa các sản phẩm thông thường của Rakuten.

Rakuten hiện đang phải đối mặt với vòng xoáy thất bại: lỗ ròng trong hoạt động kinh doanh trong hai năm và giá cổ phiếu chỉ bằng một nửa so với năm 2015. Con đường để phục hồi là không rõ ràng.

Sự an toàn đến với những doanh nghiệp hiểu rõ thế mạnh của mình

Trong khi đó, nói đến Z Holdings, công ty có cơ sở khách hàng và doanh thu gần như đến hoàn toàn từ người Nhật Bản, bức tranh kinh doanh của họ có vẻ phức tạp hơn nhưng lại có nhiều cơ sở để có thể lạc quan.

Các nền tảng cửa hàng địa phương ở những vị trí thích hợp có thể tồn tại những tài sản kếch xù trên toàn cầu. Danh mục đầu tư của Z Holdings bao gồm công cụ tìm kiếm Yahoo Nhật Bản và trang thương mại điện tử; ứng dụng trò chuyện LINE; ứng dụng thanh toán kỹ thuật số PayPay; nền tảng thời trang Zozo; trang web giao các đồ dùng văn phòng Askul; và trang web đặt phòng khách sạn, nhà hàng Ikkyu.

Trong khi Yahoo Nhật Bản hiện đang nắm giữ 15% thị phần so với 75% của Google, 10 năm trước Yahoo có 30%, so với 60% của Google, ddeieuf này cho thấy lỗ hổng của nền tảng trong nước.

Tuy nhiên, điều thú vị là thị phần của Google tại Nhật Bản vẫn ít hơn so với thị phần trên toàn thế giới, nơi nó chiếm 90% thị phần hoặc hơn. Việc nắm giữ 15% thị phần của Yahoo Nhật Bản dường như khá bền bỉ và an toàn.

Lý do có thể là từ văn hóa. Cổng thông tin Yahoo Nhật Bản được tải dày đặc với nội dung theo định dạng mà hầu hết người phương Tây sẽ thấy rườm rà và thiếu lịch sự. Nhưng nhiều người Nhật sẽ thích giao diện dày đặc này từ Yahoo, điều này giúp họ giữ chân được nhiều người dùng địa phương.

Và không giống như nền tảng mua sắm Rakuten, các trang thương mại điện tử của Z Holdings được lựa chọn cẩn thận cho đối tượng và thị hiếu Nhật Bản, trong khi ứng dụng trò chuyện LINE là ứng dụng nhắn tin gần như phổ biến cho giới trẻ Nhật Bản. Askul và Ikkyu cung cấp danh mục tại thị trường Nhật Bản bao gồm các đồ dùng văn phòng trong nước và các điểm đến khách sạn cũng như nhà hàng khác với các dịch vụ tại các trang web như Office Depot và Expedia.

Bài học đầu tư cho SoftBank

SoftBank, cổ đông kiểm soát của Z Holdings, đang tự mình thử nghiệm khả năng tồn tại của các nền tảng internet dành riêng cho từng quốc gia bên ngoài Nhật Bản, với 40% giá trị của nó là nhờ cổ phần của tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ Trung Quốc Alibaba Group Holding, một nền tảng quốc gia duy nhất  mà sự hiện diện bên ngoài Trung Quốc là rất ít.

Người sáng lập SoftBank, Masayoshi Son, đã dành những năm gần đây để cố gắng tái tạo thành công ngoạn mục của khoản đầu tư 20 triệu USD giai đoạn đầu vào Alibaba hai mươi năm trước.

Nhưng thành công của Alibaba ở quê nhà là một điều khác biệt, Trung Quóc là nơi Google bị cấm theo luật định và Amazon đã buộc phải rút lui do các chính sách bảo hộ quá nặng tay dành.

Các khoản đầu tư song song của Quỹ Tầm nhìn SoftBank vào các nền tảng gọi xe Uber và Didi cho thấy rằng Son hiểu rằng Trung Quốc là nơi duy nhất có khả năng hoạt động hiệu quả như một thị trường tự do - ít nhất là miễn là các nhà chức trách đứng về phía bạn. Uber đã nhượng lại thị trường Trung Quốc cho Didi một cách hiệu quả để đổi lấy một phần vốn cổ phần của Didi.

Những đợt đầu tư sẽ là bài học tương lai cho các khoản đầu tư của Son vào các nền tảng thương mại điện tử dành riêng cho từng quốc gia ở các đất nước nhỏ hơn, ít nhiều có thị trường tự do như Coupang của Hàn Quốc, Flipkart ở Ấn Độ, Goto của Indonesia và Trendyol ở Thổ Nhĩ Kỳ hay các khoản đầu tư của họ vào nền tảng gọi xe Đông Nam Á như Grab và Ola của Ấn Độ

Trừ khi các nền tảng địa phương này có thể phát triển và tận dụng bản sắc văn hóa tại quê nhà để kinh doanh, nếu không thì sẽ chỉ là vấn đề thời gian trước khi chúng gặp số phận của Rakuten khi những gã khổng lồ toàn cầu bắt đầu xâm chiếm

Bảo Bảo (Theo Nikkei Asia)