Thứ ba 18/11/2025 04:01
Hotline: 024.355.63.010
Nghiên cứu - Dữ liệu

Làng nghề dệt chiếu Tiên kiều

12/10/2020 00:00
Làng nghề dệt chiếu Tiên kiều

Từ thủa xa xưa, đến truyền thuyết cũng không đủ sức vượt thời gian để nói với hôm nay buổi đầu dựng nghiệp, chỉ biết nghề dệt chiếu bắt đầu từ Tiên Kiều, xã Thanh Hồng, huyện Thanh Hà, rồi lan dần ra cả tổng, cả khu, đến nay trở thành vùng trọng điểm cói và chiếu của Hải Dương.

Làng Tiên Kiều chọn giống cói tròn, óng dài, sợi dẻo, dai, gọi là cói cơm trồng từng ruộng thay cho cói ba cạnh mọc hoang tuy thân to nhưng ngắn và dòn. Cói cấy dịp cuối năm. Đất cấy cói phải làm kỹ như đất gieo mạ. Chọn những chân ruông triều bãi, cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ, san cho phẳng, rồi tách mầm cói ra trồng. Cấy xong giữ nước xấp xảnh cho ruộng liền bùn, để hạn chế cỏ dại và tạo điều kiện cho cói phát triển nhanh. Một tháng sau cói mọc cao, từ đó cho nước thuỷ triều ra vào bình thường, hàng tháng làm cỏ bón phân. cói sẽ mọc đều và tốt. Mỗi lần cấy cói có khả năng thu hoạch liên tục 10 - 12 năm, chân ruộng tốt có thể để lâu hơn mới phải cấy lại. Một năm thu hoạch cói hai lần, cói chiêm thu vào tháng 5-6, sau vụ gặt, trước mùa mưa bão; cói mùa thu vào tháng 10 - 11, thời kỳ khô hanh, chất lượng tốt hơn cói chiếm. Theo kinh nghiệm dân gian thì ruộng có từ màu xanh chuyển sang màu vàng, loáng thoáng khô lá mác là cói chiếm đã chín, bắt đầu thu hoạch, cói mùa khi thân cây vàng óng, một phần ba số cây trổ hoa thì thu hoạch là vừa. Khi thu hoạch dùng liềm cắt sát gốc, cắt đến đâu gọn sạch đến đấy để lứa sau cói mọc đều. Trước khi chẻ phơi, cắt ngọn cói thành từng cỡ bằng nhau, dùng dao con chẻ từ gốc thành 2-3 hoặc sợi đều nhau tuỳ theo cói to hay nhỏ và mục đích sử dụng. Chẻ cói bằng dao, mỗi lần được 3-4 cây, chẻ thành thạo được 6-7 cây. Gần đây cải tiến cách chẻ bằng bàn chẻ. Bàn chẻ rất đơn giản làm bằng tấm gỗ con (30x20cm) đóng hai đinh sắt, căng một sợi dây nhỏ hoặc hai trục lăn với một lưỡi dao mỏng ở giữa, khi chẻ lao gốc vào dây thép rút mạnh, cói được chẻ đều và nhanh. Loại cói già xấu không chẻ để dệt loại chiếu dót. Cói chẻ phơi qua 7 nắng mới khô kiệt, 1kg cói phơi khô chỉ còn 250gam. Cói khô thu lại bó gọn thành từng bó 20-25kg để ở nơi khô ráo làm nguyên liệu dự trữ quanh năm. Nghề truyền thống dệt chiếu cói ở Tiên Kiều (Ảnh: minh họa) Thập kỷ 90 của thế kỷ trước, chiếu ni-lông, chiếu cỏ, chiếu tre, chiếu gỗ của Trung Quốc nhập lậu, tràn ngập thị trường, bán với giá thấp, khiến chiếu cói Tiên Kiều đứng trước sự cạnh tranh gay gắt. Vì vậy, sản phẩm chiếu cói không những tiêu thụ khó mà còn bị mất giá. Nhiều hộ dệt chiếu thủ công trong làng buộc phải tạm gác go, tìm công việc khác. Diện tích trồng cói thu hẹp chỉ còn chừng 30 ha. Trong bối cảnh ấy, khoảng 200 hộ tâm huyết với nghề chiếu cói vẫn bền bỉ mắc go, dệt chiếu và không quên nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh với sản phẩm nhập từ Trung Quốc. Chiếu cói Tiên Kiều đã khẳng định được ưu thế về chất lượng, độ bền và chiếm được cảm tình của người tiêu dùng. Liên tục trong các năm từ 2006 đến nay, sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều sản xuất ra đến đâu, tiêu thụ hết đến đó. Tình trạng ế chiếu cói đã chấm dứt. Nắm cơ hội này, nông dân trong xã và 5 xã khác thuộc khu Hà Đông (Thanh Hà) mạnh dạn chọn cây cói làm cây chuyển dịch cơ cấu cây trồng, thay vì độc canh cây vải thiều. Diện tích trồng cói tại đây hiện đạt hơn 150 ha; riêng xã Thanh Hồng có 65 ha, tăng gấp đôi so với diện tích cói năm 2003. Các hộ tạm gác go đi làm công việc khác đã trở lại với nghề truyền thống. Sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều ngày một nâng dần thị phần trên thị trường chiếu trải giường nội địa. (Ảnh: minh họa) Tuy nhiên, làng nghề chiếu cói này tiếp tục đối mặt với những thách thức mới. Thời kỳ bao cấp, phần lớn diện tích đất nông nghiệp ở khu Hà Đông được dành để trồng cói. Nhờ trồng tập trung, đất màu mỡ, cây cói cho năng suất bình quân 6 tạ/ sào/ năm và ít bị nhiễm bệnh. Nay, do đất tốt chuyển sang trồng vải, đất xấu dành cho trồng cói và trồng đan xen với các vườn chuyển đổi nên cây cói bị nhiễm rầy, bị chuột phá, năng suất chỉ còn bình quân 4 tạ/ sào/ năm. Điều này khiến cho nguyên liệu không đủ cung ứng cho nhu cầu phát triển nghề. Mặc dù sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó nhưng thu nhập của người làm nghề vẫn đạt thấp. Tháo gỡ khó khăn này, cách tốt nhất là hợp tác, liên kết làm ăn để cùng duy trì, phát triển nghề. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến thành lập HTX Chiếu cói Tiên Kiều vào tháng 9-2009. Cùng với lo thủ tục hành chính thành lập HTX, 8 xã viên đầu tiên đã cùng nhau góp gần 2 tỷ đồng vốn kinh doanh. Có vốn, HTX dành ra 200 triệu đồng mua 3 giàn máy dệt chiếu cói. Giá nguyên liệu của chiếu dệt máy tương đương giá nguyên liệu dùng cho dệt chiếu bằng phương pháp thủ công. Song cứ 45 phút mỗi máy dệt được 2 lá chiếu, tương đương năng suất của 1 lao động thủ công làm việc trong 8 giờ. Vì vậy, giá thành sản phẩm của chiếu dệt bằng máy hạ hơn rất nhiều so với dệt bằng phương pháp thủ công. Tiên Kiều hiện có hơn 500 hộ duy trì nghề dệt chiếu cói thủ công, sản lượng chiếu đạt hơn 400 nghìn lá/năm. Trong đó chỉ có khoảng 5.000 lá bán lẻ trực tiếp cho người tiêu dùng tại chợ Bầu nằm trên địa bàn xã; số còn lại được các tư thương mua gom, mang đi tiêu thụ trong tỉnh và các địa phương... Hơn 10 năm nay, chiếu cói Tiên Kiều, được công nhận là làng nghề và sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều ngày một nâng dần thị phần trên thị trường chiếu trải giường nội địa.

(theo thegioidisan.vn)
Bài liên quan
Tin bài khác
Phú Thọ: Lựa chọn cấp phép thăm dò mỏ nước khoáng tại xóm Cốc, xã Kim Bôi

Phú Thọ: Lựa chọn cấp phép thăm dò mỏ nước khoáng tại xóm Cốc, xã Kim Bôi

Vừa qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường Phú Thọ thông báo Công ty Cổ phần Giếng Tiên Mường Động là đơn vị duy nhất nộp hồ sơ hợp lệ, được lựa chọn xem xét cấp phép thăm dò nước khoáng tại xóm Cốc, xã Kim Bôi.
Nestlé Việt Nam chung tay phát triển giáo dục bền vững vùng sâu, vùng xa

Nestlé Việt Nam chung tay phát triển giáo dục bền vững vùng sâu, vùng xa

Trong năm học 2025–2026, Nestlé MILO trao 3 phòng máy tính với 60 laptop cho các trường tiểu học tại Nghệ An và Ninh Bình, giúp học sinh tiếp cận công nghệ thông tin, nâng cao kỹ năng số và tiệm cận mô hình trường học số hiện đại.
Đề xuất triển khai khám sức khỏe miễn phí hằng năm cho người dân từ năm 2026

Đề xuất triển khai khám sức khỏe miễn phí hằng năm cho người dân từ năm 2026

Chính phủ trình Quốc hội chính sách khám sức khỏe miễn phí cho người dân ít nhất một lần mỗi năm, thực hiện theo nhóm đối tượng ưu tiên từ năm 2026.
Bộ Y tế khuyến cáo người dân không tự ý mua và sử dụng thuốc kháng virus cúm

Bộ Y tế khuyến cáo người dân không tự ý mua và sử dụng thuốc kháng virus cúm

Trong bối cảnh thời tiết chuyển sang giai đoạn Thu – Đông với nhiệt độ và độ ẩm thay đổi thất thường, Bộ Y tế cho biết đây là điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh đường hô hấp, đặc biệt là cúm mùa, phát triển và lây lan mạnh.
Bộ Nội vụ bác bỏ tin đồn “tiếp tục sáp nhập còn 16 tỉnh, thành”

Bộ Nội vụ bác bỏ tin đồn “tiếp tục sáp nhập còn 16 tỉnh, thành”

Đại diện Bộ Nội vụ khẳng định chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính đã được nghiên cứu, xem xét rất kỹ lưỡng và hướng tới ổn định lâu dài hệ thống chính quyền địa phương; đồng thời bác bỏ thông tin lan truyền trên mạng xã hội cho rằng sắp tới sẽ tiếp tục sáp nhập để giảm từ 34 tỉnh, thành xuống còn 16.
Đào tạo chuyên sâu về dinh dưỡng thể thao cho huấn luyện viên và cầu thủ bóng đá

Đào tạo chuyên sâu về dinh dưỡng thể thao cho huấn luyện viên và cầu thủ bóng đá

Trong khuôn khổ hợp tác chiến lược với Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF), Công ty Herbalife Việt Nam vừa tổ chức buổi đào tạo chuyên đề “Tối ưu hiệu suất và phục hồi cho cầu thủ thông qua dinh dưỡng thể thao”, nhằm trang bị kiến thức khoa học mới nhất cho các huấn luyện viên và chuyên gia thể lực của bóng đá Việt Nam.
Khánh Hòa: Mưa lớn gây lũ báo động cấp 3, nhiều tuyến đường ngập sâu

Khánh Hòa: Mưa lớn gây lũ báo động cấp 3, nhiều tuyến đường ngập sâu

Mưa lớn diện rộng gây lũ báo động 2–3 tại Khánh Hòa, nhiều tuyến đường ngập sâu, sơ tán dân vùng nguy hiểm, các ngành chức năng chủ động ứng phó.
Phú Thọ đẩy nhanh sắp xếp, xử lý quỹ nhà đất công

Phú Thọ đẩy nhanh sắp xếp, xử lý quỹ nhà đất công

UBND tỉnh Phú Thọ yêu cầu các cơ quan, đơn vị quyết liệt đẩy nhanh tiến độ sắp xếp, xử lý nhà, đất công theo chỉ đạo của Thủ tướng, đảm bảo minh bạch và tránh lãng phí.
Khắc phục thiệt hại do bão số 13 gây ra chưa xong, Đắk Lắk lại ngập lụt vì mưa lớn

Khắc phục thiệt hại do bão số 13 gây ra chưa xong, Đắk Lắk lại ngập lụt vì mưa lớn

Tại Đắk Lắk, mưa đã xảy ra ở nhiều địa phương từ trưa ngày 16/11 đến nay. Và chỉ trong 6 giờ qua (từ 03h00’ - 09h00’) của ngày 17/11, một số nơi đã có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to, khiến nước sông, suối dâng cao, nhiều nơi bị ngập sâu, giao thông bị chia cắt. Lực lượng chức năng đã có mặt tại các vị trí xung yếu để chủ động ứng phó với những tình huống xấu có thể xảy ra…
Thời tiết hôm nay 17/11: Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ từ đêm nay trời rét

Thời tiết hôm nay 17/11: Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ từ đêm nay trời rét

Thời tiết hôm nay 17/11, Bắc Bộ chiều tối không khí lạnh tăng cường, Hà Nội 2 ngày tới trời rét; Trung Bộ mưa lớn kéo dài đến 21/11, cảnh báo lũ lên cao ở Quảng Trị - Lâm Đồng từ ngày 17-20/11; Nam Bộ chiều tối có mưa dông.
Thời tiết ngày mai 17/11/2025: Không khí lạnh tăng cường, Bắc Bộ mưa rét, vùng núi rét đậm

Thời tiết ngày mai 17/11/2025: Không khí lạnh tăng cường, Bắc Bộ mưa rét, vùng núi rét đậm

Thời tiết ngày mai 17/11/2025, theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia dự báo Bắc Bộ có mưa, mưa rào và có nơi có dông, trời chuyển rét, vùng núi có nơi rét đậm.
Khai thông nguồn lực tuổi già – Đặt nền móng cho kinh tế bạc trong kỷ nguyên mới

Khai thông nguồn lực tuổi già – Đặt nền móng cho kinh tế bạc trong kỷ nguyên mới

Kinh tế bạc không chỉ là đáp án cho già hóa dân số, mà còn là cơ hội để tái định vị vai trò người cao tuổi trong xã hội hiện đại – từ chỗ là “người được chăm sóc” thành “người dẫn đường cho tương lai”.
Thời tiết hôm nay 16/11: Bắc Bộ nhiều mây, có nắng về trưa chiều

Thời tiết hôm nay 16/11: Bắc Bộ nhiều mây, có nắng về trưa chiều

Thời tiết hôm nay 16/11, Bắc Bộ từ đêm mai trời chuyển rét; Trung Bộ mưa lớn kéo dài, Huế - Khánh Hoà đề phòng lũ dâng cao; Nam Bộ chiều tối mưa dông, triều cường dâng cao; nhiều vùng viển có thời tiết xấu.
Thời tiết ngày mai 16/11/2025: Bắc Bộ duy trì mưa rải rác, đêm rét sâu

Thời tiết ngày mai 16/11/2025: Bắc Bộ duy trì mưa rải rác, đêm rét sâu

Thời tiết ngày mai 16/11/2025, theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia dự báo Bắc Bộ tiếp tục có mưa vài nơi, đêm và sáng sớm trời rét, vùng núi cao có nơi rét đậm.
Thời tiết hôm nay 15/11: Bắc Bộ trời nắng, hanh khô

Thời tiết hôm nay 15/11: Bắc Bộ trời nắng, hanh khô

Thời tiết hôm nay 15/11, không khí lạnh tăng cường mạnh vào ngày 17/11; Hà Tĩnh – Khánh Hoà ngày trời nắng , vào đợt mưa lớn từ đêm nay, cảnh báo lũ lên; Nam Bộ trời nắng nóng vào giữa trưa và đầu giờ chiều, mưa gia tăng từ ngày mai.