Đắk Lắk: Nông dân điêu đứng vì trồng bí Hai Mũi Tên Đỏ

Đầu tháng 4/2019, qua giới thiệu của đại lý bán hạt giống trong vùng, Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Nhân An (HTX Nhân An), xã Tân Tiến, huyện Krông Pách, tỉnh Đắk Lắk có liên hệ trực tiếp với ông Phan Anh Quân, nhân viên phụ trách thị trường Đắk Lắk của Công ty TNHH EAST - WEED (còn gọi là Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ) mua 100 gói hạt giống bí đỏ lai F1 Arjuna của công ty theo đơn giá 55.000 đồng/gói về trồng trên diện tích hơn 2 ha đất, trong đó có 1,2 ha trồng liên kết với 3 hộ nông dân ở xã Tân Tiến, gồm hộ ông Cao Xuân Lộc, cư trú tại thôn 5; hộ bà Nguyễn Thị Khôi Nguyên, cư trú tại thôn 4 và hộ ông Nguyễn Trung Nghĩa cũng cư trú tại thôn 4, diện tích trồng còn lại là của Hợp tác xã. Trong quá trình canh tác, Hợp tác xã thường xuyên cử kỹ sư nông nghiệp theo dõi, giám sát toàn bộ diện tích đã xuống giống.

Thời gian đầu, bí phát triển nhanh và không bị sâu bệnh. Nhưng từ sau 50 ngày tuổi trở đi (giữa tháng 6/2019) bí rất ít hoa và đậu quả. Một số ít quả đã hình thành cũng bị teo, hỏng từ lúc còn non. Trước thực trạng này, lãnh đạo HTX Nhân An và các hộ dân liên kết trồng bí với HTX đã nhiều lần liên lạc với ông Phan Anh Quân, nhân viên phụ trách thị trường Đắk Lắk của Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ để đề nghị kiểm tra, hỗ trợ xử lý nhưng không có kết quả. Mãi đến ngày 12/7/2019, sau khi hình ảnh và thông tin sự việc bị đưa lên mạng xã hội thì ông Phan Anh Quân mới liên lạc với HTX Nhân An và xuống vườn bí để kiểm tra.

Làm việc với lãnh đạo HTX Nhân An và một số hộ dân liên kết trồng giống bí đỏ lai F1 Arjuna với HTX Nhân An vào chiều ngày 15/7/2019, ông Đặng Văn Tuấn, Giám đốc phụ trách Khu vực Miền Trung - Tây Nguyên của Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ lý giải nguyên nhân bí không có quả là do chịu tác động của thời tiết mưa đầu mùa. Những cơn mưa đó có đặc tính chứa nhiều đạm khiến cây sinh trưởng mạnh dẫn đến ức chế phát triển nụ. Vì vậy, công ty sẽ hoàn trả cho bà con tiền mua hạt giống theo như thông tin in trên mặt sau bao bì.

Trước lý giải của ông Đặng Văn Tuấn, Giám đốc phụ trách Khu vực Miền Trung - Tây Nguyên của Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ, ông Trần Thế Châu, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Nhân An tỏ ra bức xúc: “Chúng tôi không thể đồng tình được. Bởi, nếu mất mùa do thời tiết thì ít nhất các vườn bí phải đạt được phần sản lượng nhất định chứ không thể hoàn toàn không cho quả nào như tình trạng đã xảy ra!?!”

Ông Trần Thế Châu, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Nhân An trên vườn bí đỏ lai F1 Arjuna 1,2 ha không đậu quả.

Ông Trần Thế Châu cho biết thêm: Giống bí đỏ lai F1 Arjuna mà HTX Nhân An mua về trồng nhưng không đậu quả đã gây cho HTX và các hộ dân trồng bí liên kết với HTX bị thiệt hại rất nặng nề. Trước khi mua giống, cá nhân ông Châu đã có trao đổi với ông Phan Anh Quân - nhân viên phụ trách thị trường Đắk Lắk của Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ về phương pháp canh tác hữu cơ mà HTX đang áp dụng. Ông Quân cũng đã nhiều lần xuống khảo sát điều kiện tự nhiên nơi HTX triển khai trồng bí đỏ Arjuna và đã khẳng định giống bí đỏ Arjuna có thể phát triển tốt tại đó với năng suất lên đến 7 kg/quả. Căn cứ vào số lượng và thời gian xuống giống cũng như năng suất của giống bí đỏ lai F1 Arjuna mà Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ ghi trên bao bì cùng với khẳng định của ông Quân, nên HTX Nhân An đã ký 2 hợp đồng cung ứng bí đỏ cho Công ty TNHH Ba Lành (tp Hồ Chí Minh) và HTX Sản xuất và Dịch vụ nông nghiệp hữu cơ Đắk Lắk (tp Buôn Ma Thuột). Mỗi hợp đồng cam kết cung ứng 30 tấn quả, trị giá 600 triệu đồng. Phía đối tác đã tạm ứng trước cho HTX Nhân An 120 triệu đồng/hợp đồng. Thời gian HTX Nhân An phải giao hàng cho các đối tác là vào cuối tháng 7/2019. Theo thỏa thuận, nếu HTX giao hàng chậm tiến độ thì HTX phải chịu phạt số tiền tương ứng với 0,2% giá trị hợp đồng mỗi ngày. Ngoài ra, để có đủ sản lượng quả bí đỏ phân phối ra thị trường, HTX Nhân An cũng đã ký 3 hợp đồng bao tiêu với các hộ nông dân liên kết trồng bí theo đơn giá 15.000 đồng/kg. Đến nay, HTX đã đầu tư gần 200 triệu đồng cho chi phí giống, công ươm giống, phân bón, chế phẩm Canxi-Bo và một số vật tư khác, chưa kể tiền thuê cày đất, công xuống giống, chăm sóc của nông dân và của HTX để trồng bí đỏ lai F1 Arjuna. Với những gì đã diễn ra, HTX Nhân An không những bị thiệt hại tiền đầu tư, công trồng và chăm sóc bí mấy tháng trời mà còn phải đối mặt với nguy cơ bồi thường các hợp đồng kinh tế đã ký với các đối tác tiêu thụ sản phẩm bí đỏ lai F1 Arjuna tại thành phố Buôn Ma Thuột và thành phố Hồ Chí Minh với tổng trị giá gần 2 tỷ đồng.

Trước vụ việc xảy ra, phóng viên Tạp chí Doanh nghiệp & Hội nhập đã tìm gặp ông Đặng Văn Tuấn, Giám đốc phụ trách Khu vực Miền Trung - Tây Nguyên của Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ và được ông Tuấn cho biết: “Nguyên nhân chính làm cho bí trồng không đậu quả là do thời tiết nắng, nóng kết hợp với những cơn mưa đầu mùa mang hàm lượng phân đạm cao làm cho cây bí ức chế phát triển mà kích thích sinh trưởng nên... không đậu quả. Có thể hiện tại giá bí cao nên khi Hợp tác xã thấy mất mùa, mình giải thích, họ không nghe, nhưng cơ chế là như vậy...”

Dù xanh tốt, nhưng vườn bí hơn 1 ha của ông Cao Xuân Lộc (người đội mũ) cũng không đậu quả nào.

Chiều 4/8/2018, trao đổi với phóng viên Tạp chí Doanh nghiệp & Hội nhập, ông Trần Thế Châu,Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Nhân An phân trần: “Đến nay phía đơn vị bán giống bí đỏ lai F1 Arjuna là Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ vẫn chưa có biện pháp đền bù thiệt hại thỏa đáng cho HTX và các hộ nông dân liên kết trồng bí với chúng tôi. Ban đầu, đại diện Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ chỉ đưa ra ý kiến hỗ trợ tiền mua giống cho HTX là 5.500.000 đồng, sau đó họ nâng mức hỗ trợ lên 15.000.000 đồng/ha, rồi 30.000.000 đồng/ha, nhưng chúng tôi không chấp nhận. Chúng tôi cũng đã gửi đơn đến Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đắk Lắk; Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Krông Pách, tỉnh Đắk Lắk và chính quyền địa phương nhờ can thiệp, nhưng vẫn chưa thấy ai trả lời (!). Nông dân chúng tôi đang khốn khổ vì bí không đậu quả... Chúng tôi đang trông chờ Công ty TNHH Hai Mũi Tên Đỏ và các cơ quan chức năng nhanh chóng vào cuộc cứu giúp chúng tôi!”.

Bài và ảnh Nguyễn Hiếu (Đắk Lắk)