Chuẩn hóa sản phẩm nông lương để tận dụng ưu đãi EVFTA

Hai tháng trước, sau khi khảo sát 9/12 kho hàng nhập khẩu (NK) thực phẩm châu Á lớn nhất Thụy Điển ở các thành phố Stockholm, Goteborg, Malmo và Helsingborg, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển cho biết, dù dân số Thụy Điển không nhiều nhưng lượng tiêu dùng thực phẩm châu Á khá lớn, chủ yếu là hàng Thái Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc. 

Cơ hội cho cả hai bên

Trong khi đó, hàng hóa của các nước châu Á khác, bao gồm cả hàng Việt Nam chỉ chiếm một tỷ lệ khá khiêm tốn. Các mặt hàng thực phẩm châu Á được NK nhiều là gạo, bún, mì, phở, các loại đậu, măng, nước cốt dừa, các loại hạt, gia vị, thủy sản đông lạnh...

Đáng chú ý, đối với mặt hàng gạo, gần như gạo Việt Nam vắng bóng tại các cửa hàng, siêu thị bán lẻ.

Để tận dụng ưu đãi EVFTA, các nhà sản xuất sản phẩm nông lương Việt Nam cần nhắm đến các tiêu chuẩn cao nhất.

Tuy nhiên, với mức hạn ngạch thuế quan mà EU dành cho gạo Việt Nam theo cam kết trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Thương vụ tin rằng kim ngạch xuất khẩu (XK) gạo của Việt Nam sang Thụy Điển sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Còn theo thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại EU, Bỉ và Luxembourg, trong xu hướng NK nông sản của thị trường EU, ở giai đoạn 2018-2019, NK các sản phẩm nông sản hữu cơ nhìn chung ổn định, riêng sản lượng ngũ cốc hữu cơ lại giảm trong năm 2019. Ngược lại, lượng NK các loại trái cây nhiệt đới, bánh dầu, đậu nành và đường cát gia tăng.

Mới đây, tại hội thảo trực tuyến về các tiêu chuẩn sản xuất EU, giới chuyên gia EU đã nhấn mạnh cơ hội cho các sản phẩm nông lương (gồm nông sản, lương thực, thực phẩm) để tận dụng Hiệp định EVFTA là rất lớn.

Cần lưu ý, trong khi việc XK ở phân khúc sản phẩm nông lương của Việt Nam vào thị trường EU còn khiêm tốn so với tiềm năng, thì theo thông tin từ hội thảo, năm 2019, EU đã xuất hơn 1,1 tỷ sản phẩm nông lương vào Việt Nam, với tổng giá trị 2,2 tỷ Euro. 

Việt Nam trở thành điểm đến thứ 29 đối với các nhà sản xuất nông lương EU trên toàn thế giới. Các mặt hàng XK nông lương hàng đầu của EU vào Việt Nam gồm: thịt tươi sống và thịt đông lạnh, sữa bột và sữa nước, thực phẩm dành cho trẻ sơ sinh, ngũ cốc và bột, rượu vang và rượu mạnh.

Ở chiều ngược lại, trà và cà phê là 2 mặt hàng XK lớn nhất trong phân khúc sản phẩm nông lương của Việt Nam vào EU, chiếm 47%: quả hạch (các quả dạng hạt cứng), gia vị và trái cây chiếm 34%.

Giới chuyên gia EU nhận định Hiệp định EVFTA sẽ mở ra nhiều cơ hội cho các công ty của hai bên mong muốn có lợi từ mối quan hệ hợp tác thương mại phát triển. Và thực phẩm, cụ thể là phân khúc sản phẩm nông lương có thể đem đến các khoản lợi nhuận to lớn cho các doanh nghiệp bằng cách khám phá nhiều thị trường mới. 

Tâm thế tốt cho các tiêu chuẩn cao nhất

Trong cam kết Hiệp định EVFTA, 71% thuế với hàng NK vào EU từ Việt Nam được xóa bỏ ngay lập tức, sau đó là 99% các loại thuế đánh trên hàng hóa trong vòng 7 năm. Và việc được hưởng các ưu đãi về thuế quan có thể mang lại những thuận lợi trước mắt cho các sản phẩm nông lương của Việt Nam ở thị trường EU.

Đối với nhóm sản phẩm nông lương, để đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết cho XK vào EU nhằm tận dụng EVFTA, Ts. John Walsh (Đại học RMIT) lưu ý, các nhà sản xuất Việt Nam cần xem xét tất cả các khía cạnh của quá trình sản xuất. Điều cần làm là hãy nhắm đến các tiêu chuẩn cao nhất nhằm đảm bảo sản phẩm có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Trên thực tế, mọi sản phẩm nông lương như thực phẩm, đồ uống được XK từ EU vào Việt Nam đều phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn và chất lượng tương tự như những mặt hàng được sản xuất cho thị trường nội địa EU. 

Điều đó có nghĩa là thực phẩm và đồ uống được sản xuất từ người nông dân ở bất kỳ nơi nào trong EU sẽ có các đặc điểm như nhau, dù sản phẩm được tiêu thụ ở Paris (Pháp), Warsaw (Ba Lan) hay Hà Nội, TP.HCM ở Việt Nam.

Nêu ra điều này để thấy rằng, nếu sản phẩm nông lương của Việt Nam muốn đứng chân trên thị trường EU cũng cần phải ở “tâm thế” tốt nhất đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng và an toàn tương tự.

Ở góc độ quản lý ngành nông nghiệp địa phương, khi được hỏi làm cách nào để đưa sản phẩm nông nghiệp XK vào EU? Ông Lương Minh Quyết - Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng cho rằng, muốn tăng số lượng sản phẩm trái cây XK vào thị trường EU cần hướng dẫn người dân sản xuất theo hướng "hữu cơ và hữu cơ".

Theo ông Quyết, để chuẩn bị tâm thế cho sản phẩm nông nghiệp chủ lực tỉnh Sóc Trăng vào thị trường EU, trước hết về cây lúa, ngành nông nghiệp sẽ tiếp tục duy trì mô hình lúa thơm - tôm sạch, vì thị trường EU đòi hỏi chất lượng sản phẩm cao về hữu cơ. Về con tôm, sản xuất phải theo đúng theo tiêu chuẩn ASC thì thị trường EU mới chấp nhận. 

Thời gian qua, Sóc Trăng đã triển khai thực hiện tiêu chuẩn ASC và sản phẩm tôm của tỉnh cũng đã vào thị trường các nước EU, nhưng mang tính đơn lẻ chứ không phải toàn bộ 27 nước EU như Hiệp định EVFTA đã ký kết. 

Thế Vinh