Thứ sáu 03/10/2025 04:54
Hotline: 024.355.63.010
Kinh doanh

Chống chuyển giá doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI cần Kiểm toán Nhà nước vào cuộc

12/10/2020 00:00
Chuyển giá không phải là vấn đề mới nhưng khá phức tạp, đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI, việc chuyển giá càng ngày càng tinh vi hơn.

Việt Nam cần xem việc ứng phó với chuyển giá là một cuộc đấu tranh lâu dài, bền bỉ trên cơ sở pháp lý và bằng chứng thuyết phục. Việc xây dựng một lộ trình thích hợp để thực hiện quản lý Nhà nước về chuyển giá là rất cần thiết, bảo đảm hài hòa, cân đối lợi ích quốc gia, lợi ích doanh nghiệp. Trong quá trình đấu tranh đó, vai trò của Kiểm toán Nhà nước là rất quan trọng, góp phần làm trong sạch môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam và lành mạnh nền tài chính quốc gia.

Tính đến tháng 3 năm nay, nước ta có hơn 31.600 dự án FDI còn hiệu lực với vốn đăng ký hơn 370 tỷ USD. Theo phân tích của các nhà nghiên cứu, hiện tượng các doanh nghiệp FDI kê khai, báo lỗ trong thời gian qua là khá phổ biến. Trong đó có nhiều nguyên nhân, nhưng phải kể đến hành vi “chuyển giá”. Theo số liệu chính thức của cả nước được đưa ra, doanh nghiệp FDI chuyển giá chiếm 50%. Tại TPHCM, số doanh nghiệp chuyển giá chiếm 60%.

chong chuyen gia doanh nghiep fdi can kiem toan nha nuoc vao cuoc hinh 1
Chống chuyển giá doanh nghiệp FDI cần Kiểm toán Nhà nước vào cuộc. (Ảnh: KT)

Chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong cung cấp thêm thông tin, tại tỉnh Lào Cai, 100% doanh nghiệp chuyển giá. Nhiều địa phương khác cũng trong tình trạng tương tự. Hiện tượng chuyển giá là vấn nạn toàn cầu, là thách thức của ngành thuế Việt Nam. Ngành kiểm toán cũng cần xem đây là trách nhiệm và là danh dự của mình.

“Chúng tôi cho rằng, cả ngành thuế và kiểm toán nhà nước cần tập trung năng lực, hiệu lực để nâng cao hiệu quả FDI, đặc biệt trong vấn đề chống chuyển giá. Đây là việc làm nhằm đảm bảo thu ngân sách, đảm bảo môi trường đầu tư, chống ô nhiễm môi trường và bảo vệ quyền lợi của người lao động” - TS. Nguyễn Minh Phong nói.

GS Đoàn Xuân Tiên, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, hàng loạt doanh nghiệp chuyển giá bị Kiểm toán Nhà nước phát hiện và đề nghị truy thu thuế, điển hình là Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Habeco), gần 5.000 tỷ đồng, Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) trên 1.300 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước thông qua hoạt động kiểm toán, thực hiện đối chiếu thuế của các doanh nghiệp FDI, hiện tượng chuyển giá của các doanh nghiệp đa quốc gia thiết lập một hệ thống trung gian rất phức tạp. Việc chuyển giá thông qua hoạt động liên kết giữa công ty mẹ, bán hàng trong hệ thống với giá thấp hơn, thậm chí bán 2,3 vòng mới đến tay người tiêu dùng. Giá bán đó làm cho nghĩa vụ thuế, nhất là thuế tiêu thụ đặc biệt giảm đi, không phản ánh đúng nghĩa vụ của doanh nghiệp.

“Qua đối chiếu thuế, chúng tôi phát hiện ra một hình thức chuyển giá nữa là công ty FDI ở Việt Nam nhưng bán hàng công ty mẹ ở chính quốc giá thấp hơn giá thành. Chúng tôi sẽ phải chú trọng hơn vấn đề về công tác chuyên môn. Ví dụ, khi tiến hành xây dựng hướng dẫn, quy định trong ngành phải chi tiết, đầy đủ hơn về kỹ thuật để hướng dẫn cho kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán liên quan đến vấn đề chống chuyển giá” - GS Đoàn Xuân Tiên nói.

Hiện nay, hoạt động chuyển giá trốn thuế của doanh nghiệp FDI rất phức tạp và tinh vi. Vì vậy, Kiểm toán Nhà nước cần thực hiện các cuộc Kiểm toán chuyên đề. Trước hết, cần nhận diện và phân loại doanh nghiệp FDI có hoạt động chuyển giá trốn thuế nhiều, các hình thức chuyển giá phổ biến gắn với từng loại hình doanh nghiệp. Cơ quan kiểm toán cần rà soát lại hệ thống văn bản pháp lý có liên quan, quy trình thu hút FDI đã và đang thực hiện sẽ để phát hiện các lỗ hổng trong quá trình triển khai thực hiện. Việc thực hiện Kiểm toán chuyên đề này cần phải thực hiện định kỳ, có thể thực hiện hàng năm.

Ông Doãn Anh Thơ, Kiểm toán trưởng, Kiểm toán Nhà nước khu vực 4 nêu ý kiến: “Đối với Kiểm toán Nhà nước, chúng tôi kiến nghị một số đề xuất. Thứ nhất, xây dựng quy trình hướng dẫn chống chuyển giá. Triển khai kiểm toán chuyên đề chống chuyển giá đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Muốn thực hiện được một cuộc kiểm toán chuyên đề độc lập về chống chuyển giá, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan để thu thập được đầy đủ thông tin, giúp Kiểm toán Nhà nước xây dựng hoàn thiện cơ sở giữ liệu về doanh nghiệp FDI, xác định được chủ thể giao dịch chuyển giá”.

PGS. TS Nguyễn Thị Phương Hoa, Trưởng bộ môn Kiểm toán, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, việc chuyển giá của doanh nghiệp FDI có thể được nhận diện qua những hiện tượng bất thường như: Doanh nghiệp kê khai lỗ trong nhiều năm, doanh nghiệp kê khai mức lợi nhuận thấp hơn so với mức trung bình của ngành. Một dấu hiệu khác là những doanh nghiệp này mua sắm rất nhiều dịch vụ trong nội bộ tập đoàn, phát sinh chi phí lớn như dịch vụ đào tạo, dịch vụ tư vấn quản trị.

Bởi vậy, nếu các doanh nghiệp liên doanh có phần vốn góp của Nhà nước có thực hiện hoạt động chuyển giá nghiêm trọng với các bên có quan hệ liên kết ở nước ngoài, Kiểm toán Nhà nước cần quan tâm thực hiện kiểm toán hoạt động chuyển giá này với mục đích đánh giá việc thực hiện pháp luật về thuế, phí của các doanh nghiệp FDI đối với Nhà nước.

“Tôi đề xuất công khai kết quả phát hiện hành vi chuyển giá để tạo áp lực xã hội. Các doanh nghiệp có hành vi chuyển giá có thể bị tẩy chay, vì vậy họ sẽ không dám thực hiện hành vi chuyển giá, như vậy sẽ có tác dụng ngăn ngừa”- PGS. TS Nguyễn Thị Phương Hoa đề xuất.

Cách đây hơn 3 năm, Nghị định 20/2017 của Chính phủ được ban hành với mục tiêu chủ yếu là ngăn chặn hành vi chuyển giá, trốn thuế của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, quá trình triển khai Nghị định này đã phát sinh nhiều bất cập. Để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, Bộ Tài chính đã Xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 20 với việc bổ sung những nội dung cần thiết, luật hoá một số nguyên tắc cơ bản nhằm tăng cường quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Nghị định được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác “chống chuyển giá”.

Trước tình trạng chuyển giá diễn ra phổ biến như hiện nay, các chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu hoạt động chuyển giá có qui mô lớn, phạm vi rộng, tính chất phức tạp, có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế cần tiến hành kiểm toán riêng hoạt động chuyển giá. Kinh nghiệm của Nhật Bản cho thấy, một cuộc kiểm toán chuyển giá có thể kéo dài từ 1-3 năm, với rất nhiều thông tin yêu cầu doanh nghiệp phải chuẩn bị phục vụ cho cuộc kiểm toán.

Việc tăng cường hoạt động kiểm toán để phát hiện các vi phạm trong hoạt động chuyển giá sẽ có tác dụng ngăn ngừa các hành vi chuyển giá trong tương lai./.

Thành Trung

Tin bài khác
Dự án tài sản số AntEx của Shark Bình và cái kết “sớm nở tối tàn”

Dự án tài sản số AntEx của Shark Bình và cái kết “sớm nở tối tàn”

Từng được các quỹ đầu tư rót 7,3 triệu USD với giấc mơ trở thành "kỳ lân công nghệ mới", dự án tài sản số AntEx của Shark Bình giờ đây gần như mất hút trên thị trường. Có chăng sự xuất hiện trở lại của dự án lần này là những lùm xùm đấu tố sau lời kêu than của ông Nguyễn Hòa Bình và các cáo buộc "úp bô" nhà đầu tư.
Người Việt chi gần 52 tỷ đồng vào bánh Trung thu trực tuyến

Người Việt chi gần 52 tỷ đồng vào bánh Trung thu trực tuyến

Mùa Trung thu 2025 đang đến gần, thị trường bánh trung thu trở nên sôi động, bên cạnh thị trường truyền thống, năm nay, doanh thu thị trường bánh trung thu trực tuyến chạm gần 52 tỷ đồng, cho thấy thói quen mua sắm của người Việt đang thay đổi mạnh mẽ.
SEMIEXPO Vietnam 2025: Thúc đẩy khát vọng bán dẫn Việt Nam

SEMIEXPO Vietnam 2025: Thúc đẩy khát vọng bán dẫn Việt Nam

Tiếp nối thành công của SEMIExpo Việt Nam 2024, trong hai ngày 07 - 08/11/2025, dưới sự chủ trì của Bộ Tài chính, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) phối hợp cùng Hiệp hội Bán dẫn Toàn cầu (SEMI) sẽ tổ chức “Triển lãm ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam 2025 (SEMIEXPO Việt Nam 2025)” tại VinPalace Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội, với chủ đề “Thúc đẩy khát vọng bán dẫn Việt Nam”.
Người “mở đường” cho giáo dục công nghệ

Người “mở đường” cho giáo dục công nghệ

Tầm nhìn của Learn to Leap là kiến tạo một thế hệ công dân toàn cầu nhí, có thể trở thành những nhà lãnh đạo, doanh nhân công nghệ, những người không hề thua kém bạn bè quốc tế, dù họ sinh ra ở bất kì tỉnh, thành nào.
Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, phát triển ngành thang máy Việt Nam theo hướng thông minh và bền vững

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, phát triển ngành thang máy Việt Nam theo hướng thông minh và bền vững

Triển lãm quốc tế về thang máy năm 2025 đã mở ra cơ hội hợp tác, chuyển giao công nghệ và phát triển bền vững cho ngành công nghiệp này ở Việt Nam.
FPT đứng thứ 2 Top 10 Công ty uy tín ngành Bán lẻ 2025

FPT đứng thứ 2 Top 10 Công ty uy tín ngành Bán lẻ 2025

Công ty Cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) vừa công bố Bảng xếp hạng Top 10 Công ty uy tín ngành Bán lẻ năm 2025. Trong đó, Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT xếp vị trí thứ 2 trong nhóm ngành điện máy, điện lạnh và thiết bị số.
PGS. TS Lưu Đức Tuyến: ASCO giữ vai trò tiên phong chuyển đổi số ngành kiểm toán

PGS. TS Lưu Đức Tuyến: ASCO giữ vai trò tiên phong chuyển đổi số ngành kiểm toán

PGS. TS Lưu Đức Tuyên nhấn mạnh ASCO giữ vai trò tiên phong trong chuyển đổi số ngành kiểm toán, các doanh nghiệp nên nhanh chóng đón bắt công nghệ để nâng cao chất lượng, hội nhập quốc tế.
Phát hành trái phiếu doanh nghiệp bất động sản tăng vọt 202% so với cùng kỳ

Phát hành trái phiếu doanh nghiệp bất động sản tăng vọt 202% so với cùng kỳ

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 8/2025 ghi nhận sự khởi sắc rõ rệt, đặc biệt ở nhóm bất động sản cho thấy tín hiệu phục hồi của kênh huy động vốn quan trọng này.
Doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ tham gia giải pháp kinh tế tuần hoàn tìm cách đối thoại chính sách

Doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ tham gia giải pháp kinh tế tuần hoàn tìm cách đối thoại chính sách

Vừa qua, Triển lãm Doanh nghiệp khí hậu & Đối thoại chính sách P4G diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh do các đối tác P4G tại Việt Nam phối hợp tổ chức, tiếp nối thành công từ Hội nghị Thượng đỉnh P4G tại Hà Nội và khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Gỡ bỏ rào cản thủ tục, mở đường cho đầu tư vào khởi nghiệp sáng tạo

Gỡ bỏ rào cản thủ tục, mở đường cho đầu tư vào khởi nghiệp sáng tạo

Quyết định 2915/QĐ-BTC có hiệu lực từ 15/9/2025, bãi bỏ và sửa đổi nhiều thủ tục hành chính, tạo hành lang pháp lý thông thoáng, thúc đẩy dòng vốn đầu tư vào quỹ khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam.
Thương mại số “bùng nổ”, thương hiệu doanh nghiệp vẫn có thể chìm nghỉm hoặc biến mất

Thương mại số “bùng nổ”, thương hiệu doanh nghiệp vẫn có thể chìm nghỉm hoặc biến mất

Công nghệ số phát triển giúp cho thương mại số “bùng nổ” là cơ hội cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có thể tự quảng bá thương hiệu, sản phẩm của mình. Tuy nhiên, giữa “ma trận” thương hiệu khiến người tiêu dùng khó tìm sản phẩm chất lượng nếu doanh nghiệp không kiên trì khẳng định thương hiệu trên thương trường.
Khởi nghiệp xanh đầy cảm hứng nhưng không ít rủi ro tiềm ẩn

Khởi nghiệp xanh đầy cảm hứng nhưng không ít rủi ro tiềm ẩn

Các chuyên gia cho rằng giới trẻ khi chọn khởi nghiệp xanh cần được tư vấn bài bản ngay từ giai đoạn ý tưởng nhằm tránh những rủi ro trong sản xuất – kinh doanh.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam vươn ra thế giới với Nền tảng Kết nối Logistics

Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam vươn ra thế giới với Nền tảng Kết nối Logistics

Từ thông quan rút ngắn còn vài giờ đến dòng tiền thông suốt, nền tảng logistics số đầu tiên tại Việt Nam mở ra cơ hội cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) tiết kiệm chi phí, tiếp cận vốn nhanh và gia nhập chuỗi cung ứng quốc tế.
Từ bài học Nepal: Khi nhân sự không được thấu hiểu – khủng hoảng và mất người

Từ bài học Nepal: Khi nhân sự không được thấu hiểu – khủng hoảng và mất người

Khủng hoảng ở Nepal khi chính phủ chặn mạng xã hội, hay hiện tượng ở Việt Nam những tài năng trẻ ra nước ngoài ko trở về, đều chung một thông điệp: Gen Z ngày nay không chấp nhận sự áp đặt. Trong cuộc trò chuyện với Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập, Chuyên gia nhân sự, Tổng giám đốc của Học viện HR, Tiến sĩ Hồng Duyên đã chia sẻ về vấn đề giữ chân và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, doanh nghiệp cũng như quốc gia cần phải làm gì trong cuộc cách mạng khởi nghiệp mạnh mẽ này?
Hơn 10.000 suất ăn đậm vị Sài Gòn mời người dân Hà Nội thưởng thức miễn phí tại A80

Hơn 10.000 suất ăn đậm vị Sài Gòn mời người dân Hà Nội thưởng thức miễn phí tại A80

Saigontourist tổ chức chương trình “Chuyến tàu ẩm thực” dùng thử miễn phí hơn 10.000 suất ăn uống đậm vị Sài Gòn cho người dân Hà Nội, duy nhất ngày 15/9/2025 tại VEC – triển lãm A80.