Thứ sáu 10/10/2025 07:13
Hotline: 024.355.63.010
Kinh doanh

Chống chuyển giá doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI cần Kiểm toán Nhà nước vào cuộc

12/10/2020 00:00
Chuyển giá không phải là vấn đề mới nhưng khá phức tạp, đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI, việc chuyển giá càng ngày càng tinh vi hơn.

Việt Nam cần xem việc ứng phó với chuyển giá là một cuộc đấu tranh lâu dài, bền bỉ trên cơ sở pháp lý và bằng chứng thuyết phục. Việc xây dựng một lộ trình thích hợp để thực hiện quản lý Nhà nước về chuyển giá là rất cần thiết, bảo đảm hài hòa, cân đối lợi ích quốc gia, lợi ích doanh nghiệp. Trong quá trình đấu tranh đó, vai trò của Kiểm toán Nhà nước là rất quan trọng, góp phần làm trong sạch môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam và lành mạnh nền tài chính quốc gia.

Tính đến tháng 3 năm nay, nước ta có hơn 31.600 dự án FDI còn hiệu lực với vốn đăng ký hơn 370 tỷ USD. Theo phân tích của các nhà nghiên cứu, hiện tượng các doanh nghiệp FDI kê khai, báo lỗ trong thời gian qua là khá phổ biến. Trong đó có nhiều nguyên nhân, nhưng phải kể đến hành vi “chuyển giá”. Theo số liệu chính thức của cả nước được đưa ra, doanh nghiệp FDI chuyển giá chiếm 50%. Tại TPHCM, số doanh nghiệp chuyển giá chiếm 60%.

chong chuyen gia doanh nghiep fdi can kiem toan nha nuoc vao cuoc hinh 1
Chống chuyển giá doanh nghiệp FDI cần Kiểm toán Nhà nước vào cuộc. (Ảnh: KT)

Chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong cung cấp thêm thông tin, tại tỉnh Lào Cai, 100% doanh nghiệp chuyển giá. Nhiều địa phương khác cũng trong tình trạng tương tự. Hiện tượng chuyển giá là vấn nạn toàn cầu, là thách thức của ngành thuế Việt Nam. Ngành kiểm toán cũng cần xem đây là trách nhiệm và là danh dự của mình.

“Chúng tôi cho rằng, cả ngành thuế và kiểm toán nhà nước cần tập trung năng lực, hiệu lực để nâng cao hiệu quả FDI, đặc biệt trong vấn đề chống chuyển giá. Đây là việc làm nhằm đảm bảo thu ngân sách, đảm bảo môi trường đầu tư, chống ô nhiễm môi trường và bảo vệ quyền lợi của người lao động” - TS. Nguyễn Minh Phong nói.

GS Đoàn Xuân Tiên, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, hàng loạt doanh nghiệp chuyển giá bị Kiểm toán Nhà nước phát hiện và đề nghị truy thu thuế, điển hình là Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Habeco), gần 5.000 tỷ đồng, Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) trên 1.300 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước thông qua hoạt động kiểm toán, thực hiện đối chiếu thuế của các doanh nghiệp FDI, hiện tượng chuyển giá của các doanh nghiệp đa quốc gia thiết lập một hệ thống trung gian rất phức tạp. Việc chuyển giá thông qua hoạt động liên kết giữa công ty mẹ, bán hàng trong hệ thống với giá thấp hơn, thậm chí bán 2,3 vòng mới đến tay người tiêu dùng. Giá bán đó làm cho nghĩa vụ thuế, nhất là thuế tiêu thụ đặc biệt giảm đi, không phản ánh đúng nghĩa vụ của doanh nghiệp.

“Qua đối chiếu thuế, chúng tôi phát hiện ra một hình thức chuyển giá nữa là công ty FDI ở Việt Nam nhưng bán hàng công ty mẹ ở chính quốc giá thấp hơn giá thành. Chúng tôi sẽ phải chú trọng hơn vấn đề về công tác chuyên môn. Ví dụ, khi tiến hành xây dựng hướng dẫn, quy định trong ngành phải chi tiết, đầy đủ hơn về kỹ thuật để hướng dẫn cho kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán liên quan đến vấn đề chống chuyển giá” - GS Đoàn Xuân Tiên nói.

Hiện nay, hoạt động chuyển giá trốn thuế của doanh nghiệp FDI rất phức tạp và tinh vi. Vì vậy, Kiểm toán Nhà nước cần thực hiện các cuộc Kiểm toán chuyên đề. Trước hết, cần nhận diện và phân loại doanh nghiệp FDI có hoạt động chuyển giá trốn thuế nhiều, các hình thức chuyển giá phổ biến gắn với từng loại hình doanh nghiệp. Cơ quan kiểm toán cần rà soát lại hệ thống văn bản pháp lý có liên quan, quy trình thu hút FDI đã và đang thực hiện sẽ để phát hiện các lỗ hổng trong quá trình triển khai thực hiện. Việc thực hiện Kiểm toán chuyên đề này cần phải thực hiện định kỳ, có thể thực hiện hàng năm.

Ông Doãn Anh Thơ, Kiểm toán trưởng, Kiểm toán Nhà nước khu vực 4 nêu ý kiến: “Đối với Kiểm toán Nhà nước, chúng tôi kiến nghị một số đề xuất. Thứ nhất, xây dựng quy trình hướng dẫn chống chuyển giá. Triển khai kiểm toán chuyên đề chống chuyển giá đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Muốn thực hiện được một cuộc kiểm toán chuyên đề độc lập về chống chuyển giá, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan để thu thập được đầy đủ thông tin, giúp Kiểm toán Nhà nước xây dựng hoàn thiện cơ sở giữ liệu về doanh nghiệp FDI, xác định được chủ thể giao dịch chuyển giá”.

PGS. TS Nguyễn Thị Phương Hoa, Trưởng bộ môn Kiểm toán, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, việc chuyển giá của doanh nghiệp FDI có thể được nhận diện qua những hiện tượng bất thường như: Doanh nghiệp kê khai lỗ trong nhiều năm, doanh nghiệp kê khai mức lợi nhuận thấp hơn so với mức trung bình của ngành. Một dấu hiệu khác là những doanh nghiệp này mua sắm rất nhiều dịch vụ trong nội bộ tập đoàn, phát sinh chi phí lớn như dịch vụ đào tạo, dịch vụ tư vấn quản trị.

Bởi vậy, nếu các doanh nghiệp liên doanh có phần vốn góp của Nhà nước có thực hiện hoạt động chuyển giá nghiêm trọng với các bên có quan hệ liên kết ở nước ngoài, Kiểm toán Nhà nước cần quan tâm thực hiện kiểm toán hoạt động chuyển giá này với mục đích đánh giá việc thực hiện pháp luật về thuế, phí của các doanh nghiệp FDI đối với Nhà nước.

“Tôi đề xuất công khai kết quả phát hiện hành vi chuyển giá để tạo áp lực xã hội. Các doanh nghiệp có hành vi chuyển giá có thể bị tẩy chay, vì vậy họ sẽ không dám thực hiện hành vi chuyển giá, như vậy sẽ có tác dụng ngăn ngừa”- PGS. TS Nguyễn Thị Phương Hoa đề xuất.

Cách đây hơn 3 năm, Nghị định 20/2017 của Chính phủ được ban hành với mục tiêu chủ yếu là ngăn chặn hành vi chuyển giá, trốn thuế của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, quá trình triển khai Nghị định này đã phát sinh nhiều bất cập. Để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, Bộ Tài chính đã Xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 20 với việc bổ sung những nội dung cần thiết, luật hoá một số nguyên tắc cơ bản nhằm tăng cường quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Nghị định được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác “chống chuyển giá”.

Trước tình trạng chuyển giá diễn ra phổ biến như hiện nay, các chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu hoạt động chuyển giá có qui mô lớn, phạm vi rộng, tính chất phức tạp, có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế cần tiến hành kiểm toán riêng hoạt động chuyển giá. Kinh nghiệm của Nhật Bản cho thấy, một cuộc kiểm toán chuyển giá có thể kéo dài từ 1-3 năm, với rất nhiều thông tin yêu cầu doanh nghiệp phải chuẩn bị phục vụ cho cuộc kiểm toán.

Việc tăng cường hoạt động kiểm toán để phát hiện các vi phạm trong hoạt động chuyển giá sẽ có tác dụng ngăn ngừa các hành vi chuyển giá trong tương lai./.

Thành Trung

Tin bài khác
Đặc khu Phú Quốc ra mắt cơ sở cấp cứu ngoại viện

Đặc khu Phú Quốc ra mắt cơ sở cấp cứu ngoại viện

Phú Quốc, tỉnh An Giang, là một trong 06 đơn vị đầu tiên trên cả nước thí điểm mô hình cấp cứu ngoại viện, do Sở Y tế An Giang chủ trì, phối hợp cùng hệ thống y tế Vinmec và các cơ sở y tế tại đặc khu.
Techfest Nghệ An 2025: Bệ phóng cho startup tiềm năng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và kết nối đầu tư

Techfest Nghệ An 2025: Bệ phóng cho startup tiềm năng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và kết nối đầu tư

Ngày 9/10/2025, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Nghệ An phối hợp với Trường Đại học Nghệ An tổ chức Lễ khai mạc Ngày hội Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo tỉnh Nghệ An mở rộng - Techfest Nghệ An Open 2025.
Sun PhuQuoc Airways: Bán vé đợt đầu ưu tiên kết nối các trung tâm du lịch và kinh tế lớn

Sun PhuQuoc Airways: Bán vé đợt đầu ưu tiên kết nối các trung tâm du lịch và kinh tế lớn

Trong đợt mở bán đầu tiên, Sun PhuQuoc Airways sẽ tập trung khai thác các chuyến bay thương mại từ ngày 01/11/2025 đến 28/3/2026, với mạng bay bao phủ các trung tâm du lịch - kinh tế quan trọng của cả nước.
MyStorage nhận vốn đầu tư hàng triệu USD từ quỹ quốc tế

MyStorage nhận vốn đầu tư hàng triệu USD từ quỹ quốc tế

MyStorage – đơn vị tiên phong cung cấp dịch vụ kho tự quản tại Việt Nam vừa nhận khoản đầu tư chiến lược trị giá hàng triệu USD từ quỹ đầu tư quốc tế Emerging Markets Investment Advisers (EMIA), có trụ sở tại Singapore. Thương vụ diễn ra sau khi startup này gây chú ý trên sóng truyền hình Shark Tank Việt Nam.
Giải mã đế chế ngàn tỷ của phù thủy Phó Đức Nam

Giải mã đế chế ngàn tỷ của phù thủy Phó Đức Nam

Giữa làn sóng tranh luận xoay quanh Nữ hoàng thao túng tâm lý Hoàng Hường và cơn bão Matmo thổi bay Shark Bình khỏi vùng an toàn chưa biết ngày trở lại thì cái tên Phó Đức Nam, tức Mr. Pips, bất ngờ được nổi lại với công bố danh mục tài sản trải dài từ Singapore, Úc, Dubai đến Campuchia, Thổ Nhĩ Kỳ... Các báo cáo điều tra phơi bày một mạng lưới tinh vi che chắn dòng tiền xuyên biên giới, nhưng tất cả chỉ mới là phần nổi của tảng băng.
Nông sản Việt trước "ngưỡng cửa xanh": Từ tăng trưởng xuất khẩu đến giá trị bền vững

Nông sản Việt trước "ngưỡng cửa xanh": Từ tăng trưởng xuất khẩu đến giá trị bền vững

Nông sản Việt Nam tăng trưởng mạnh, hướng tới “hộ chiếu xanh” nhờ hội nhập FTA, đầu tư bền vững và chuyển đổi sang nông nghiệp phát thải thấp.
Rau quả Việt Nam hướng tới thị trường tỷ USD: Tăng tốc đàm phán, mở rộng xuất khẩu chính ngạch

Rau quả Việt Nam hướng tới thị trường tỷ USD: Tăng tốc đàm phán, mở rộng xuất khẩu chính ngạch

Việt Nam đang đẩy mạnh đàm phán mở cửa thị trường Trung Quốc cho các loại trái cây, đặc biệt là bưởi và bơ, nhằm tạo động lực mới giúp xuất khẩu rau quả tăng trưởng mạnh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao giá trị.
Xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam bứt phá nhờ đầu tư chế biến sâu

Xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam bứt phá nhờ đầu tư chế biến sâu

Nửa đầu tháng 9/2025, Việt Nam xuất khẩu hơn 10.500 tấn hồ tiêu, thu về 69,3 triệu USD. Dù sản lượng giảm, kim ngạch vẫn tăng gần 28% nhờ giá tiêu lập đỉnh trong nhiều năm qua. Đây được xem là thời điểm vàng để ngành hồ tiêu chuyển hướng sang chế biến sâu, nâng cao giá trị và phát triển bền vững.
Chủ tịch CMC Nguyễn Trung Chính: Việt Nam phải làm chủ công nghệ, thoát tư duy gia công

Chủ tịch CMC Nguyễn Trung Chính: Việt Nam phải làm chủ công nghệ, thoát tư duy gia công

Theo ông Nguyễn Trung Chính, doanh nghiệp Việt cần vượt qua tư duy gia công, tập trung làm chủ công nghệ, xây dựng thương hiệu để bứt phá và tạo giá trị gia tăng cao, khẳng định vị thế trí tuệ quốc gia.
Tìm kiếm tài năng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia 2025: Hướng đến tăng trưởng xanh và chuyển đổi số

Tìm kiếm tài năng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia 2025: Hướng đến tăng trưởng xanh và chuyển đổi số

TECHFEST Việt Nam – sự kiện thường niên lớn nhất về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo – chính thức khởi động cuộc thi “Tìm kiếm tài năng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia” năm 2025, với chủ đề “Tăng trưởng xanh và chuyển đổi số: Đổi mới sáng tạo vì một Việt Nam bền vững”.
OpenAI đạt mức định giá kỷ lục 500 tỷ USD, trở thành start-up giá trị nhất thế giới

OpenAI đạt mức định giá kỷ lục 500 tỷ USD, trở thành start-up giá trị nhất thế giới

OpenAI vừa hoàn tất thương vụ bán cổ phần thứ cấp với tổng trị giá 6,6 tỷ USD, đưa công ty đạt mức định giá ấn tượng 500 tỷ USD – chính thức trở thành start-up tư nhân có giá trị lớn nhất toàn cầu, vượt qua cả SpaceX của Elon Musk.
Nữ hoàng thao túng tâm lý Hoàng Hường đã thôi miên khách hàng thế nào?

Nữ hoàng thao túng tâm lý Hoàng Hường đã thôi miên khách hàng thế nào?

Bà Hoàng Hường vừa bị bắt, nhưng từ góc nhìn của các chuyên gia kinh tế, tâm lý học và pháp luật, đây không chỉ là một vụ án hình sự đơn thuần của một doanh nghiệp bị khởi tố bắt giữ do trốn thuế.
Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam: Thu nhập 7,500 – 8,000 USD/năm cho người lao động, doanh nghiệp cần phải chuyển mình

Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam: Thu nhập 7,500 – 8,000 USD/năm cho người lao động, doanh nghiệp cần phải chuyển mình

Theo ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), mục tiêu tăng thu nhập bình quân lên 7,500 – 8,000 USD/năm cho người lao động, doanh nghiệp cần phải chuyển mình.
Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản 9 tháng tăng trưởng hai con số, vượt 52 tỷ USD

Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản 9 tháng tăng trưởng hai con số, vượt 52 tỷ USD

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 9 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam đạt hơn 52 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2024.
Dự án tài sản số AntEx của Shark Bình và cái kết “sớm nở tối tàn”

Dự án tài sản số AntEx của Shark Bình và cái kết “sớm nở tối tàn”

Từng được các quỹ đầu tư rót 7,3 triệu USD với giấc mơ trở thành "kỳ lân công nghệ mới", dự án tài sản số AntEx của Shark Bình giờ đây gần như mất hút trên thị trường. Có chăng sự xuất hiện trở lại của dự án lần này là những lùm xùm đấu tố sau lời kêu than của ông Nguyễn Hòa Bình và các cáo buộc "úp bô" nhà đầu tư.