Thứ ba 21/10/2025 02:08
Hotline: 024.355.63.010
Kinh doanh

Chống chuyển giá doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI cần Kiểm toán Nhà nước vào cuộc

12/10/2020 00:00
Chuyển giá không phải là vấn đề mới nhưng khá phức tạp, đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI, việc chuyển giá càng ngày càng tinh vi hơn.

Việt Nam cần xem việc ứng phó với chuyển giá là một cuộc đấu tranh lâu dài, bền bỉ trên cơ sở pháp lý và bằng chứng thuyết phục. Việc xây dựng một lộ trình thích hợp để thực hiện quản lý Nhà nước về chuyển giá là rất cần thiết, bảo đảm hài hòa, cân đối lợi ích quốc gia, lợi ích doanh nghiệp. Trong quá trình đấu tranh đó, vai trò của Kiểm toán Nhà nước là rất quan trọng, góp phần làm trong sạch môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam và lành mạnh nền tài chính quốc gia.

Tính đến tháng 3 năm nay, nước ta có hơn 31.600 dự án FDI còn hiệu lực với vốn đăng ký hơn 370 tỷ USD. Theo phân tích của các nhà nghiên cứu, hiện tượng các doanh nghiệp FDI kê khai, báo lỗ trong thời gian qua là khá phổ biến. Trong đó có nhiều nguyên nhân, nhưng phải kể đến hành vi “chuyển giá”. Theo số liệu chính thức của cả nước được đưa ra, doanh nghiệp FDI chuyển giá chiếm 50%. Tại TPHCM, số doanh nghiệp chuyển giá chiếm 60%.

chong chuyen gia doanh nghiep fdi can kiem toan nha nuoc vao cuoc hinh 1
Chống chuyển giá doanh nghiệp FDI cần Kiểm toán Nhà nước vào cuộc. (Ảnh: KT)

Chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong cung cấp thêm thông tin, tại tỉnh Lào Cai, 100% doanh nghiệp chuyển giá. Nhiều địa phương khác cũng trong tình trạng tương tự. Hiện tượng chuyển giá là vấn nạn toàn cầu, là thách thức của ngành thuế Việt Nam. Ngành kiểm toán cũng cần xem đây là trách nhiệm và là danh dự của mình.

“Chúng tôi cho rằng, cả ngành thuế và kiểm toán nhà nước cần tập trung năng lực, hiệu lực để nâng cao hiệu quả FDI, đặc biệt trong vấn đề chống chuyển giá. Đây là việc làm nhằm đảm bảo thu ngân sách, đảm bảo môi trường đầu tư, chống ô nhiễm môi trường và bảo vệ quyền lợi của người lao động” - TS. Nguyễn Minh Phong nói.

GS Đoàn Xuân Tiên, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, hàng loạt doanh nghiệp chuyển giá bị Kiểm toán Nhà nước phát hiện và đề nghị truy thu thuế, điển hình là Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Habeco), gần 5.000 tỷ đồng, Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) trên 1.300 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước thông qua hoạt động kiểm toán, thực hiện đối chiếu thuế của các doanh nghiệp FDI, hiện tượng chuyển giá của các doanh nghiệp đa quốc gia thiết lập một hệ thống trung gian rất phức tạp. Việc chuyển giá thông qua hoạt động liên kết giữa công ty mẹ, bán hàng trong hệ thống với giá thấp hơn, thậm chí bán 2,3 vòng mới đến tay người tiêu dùng. Giá bán đó làm cho nghĩa vụ thuế, nhất là thuế tiêu thụ đặc biệt giảm đi, không phản ánh đúng nghĩa vụ của doanh nghiệp.

“Qua đối chiếu thuế, chúng tôi phát hiện ra một hình thức chuyển giá nữa là công ty FDI ở Việt Nam nhưng bán hàng công ty mẹ ở chính quốc giá thấp hơn giá thành. Chúng tôi sẽ phải chú trọng hơn vấn đề về công tác chuyên môn. Ví dụ, khi tiến hành xây dựng hướng dẫn, quy định trong ngành phải chi tiết, đầy đủ hơn về kỹ thuật để hướng dẫn cho kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán liên quan đến vấn đề chống chuyển giá” - GS Đoàn Xuân Tiên nói.

Hiện nay, hoạt động chuyển giá trốn thuế của doanh nghiệp FDI rất phức tạp và tinh vi. Vì vậy, Kiểm toán Nhà nước cần thực hiện các cuộc Kiểm toán chuyên đề. Trước hết, cần nhận diện và phân loại doanh nghiệp FDI có hoạt động chuyển giá trốn thuế nhiều, các hình thức chuyển giá phổ biến gắn với từng loại hình doanh nghiệp. Cơ quan kiểm toán cần rà soát lại hệ thống văn bản pháp lý có liên quan, quy trình thu hút FDI đã và đang thực hiện sẽ để phát hiện các lỗ hổng trong quá trình triển khai thực hiện. Việc thực hiện Kiểm toán chuyên đề này cần phải thực hiện định kỳ, có thể thực hiện hàng năm.

Ông Doãn Anh Thơ, Kiểm toán trưởng, Kiểm toán Nhà nước khu vực 4 nêu ý kiến: “Đối với Kiểm toán Nhà nước, chúng tôi kiến nghị một số đề xuất. Thứ nhất, xây dựng quy trình hướng dẫn chống chuyển giá. Triển khai kiểm toán chuyên đề chống chuyển giá đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Muốn thực hiện được một cuộc kiểm toán chuyên đề độc lập về chống chuyển giá, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan để thu thập được đầy đủ thông tin, giúp Kiểm toán Nhà nước xây dựng hoàn thiện cơ sở giữ liệu về doanh nghiệp FDI, xác định được chủ thể giao dịch chuyển giá”.

PGS. TS Nguyễn Thị Phương Hoa, Trưởng bộ môn Kiểm toán, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, việc chuyển giá của doanh nghiệp FDI có thể được nhận diện qua những hiện tượng bất thường như: Doanh nghiệp kê khai lỗ trong nhiều năm, doanh nghiệp kê khai mức lợi nhuận thấp hơn so với mức trung bình của ngành. Một dấu hiệu khác là những doanh nghiệp này mua sắm rất nhiều dịch vụ trong nội bộ tập đoàn, phát sinh chi phí lớn như dịch vụ đào tạo, dịch vụ tư vấn quản trị.

Bởi vậy, nếu các doanh nghiệp liên doanh có phần vốn góp của Nhà nước có thực hiện hoạt động chuyển giá nghiêm trọng với các bên có quan hệ liên kết ở nước ngoài, Kiểm toán Nhà nước cần quan tâm thực hiện kiểm toán hoạt động chuyển giá này với mục đích đánh giá việc thực hiện pháp luật về thuế, phí của các doanh nghiệp FDI đối với Nhà nước.

“Tôi đề xuất công khai kết quả phát hiện hành vi chuyển giá để tạo áp lực xã hội. Các doanh nghiệp có hành vi chuyển giá có thể bị tẩy chay, vì vậy họ sẽ không dám thực hiện hành vi chuyển giá, như vậy sẽ có tác dụng ngăn ngừa”- PGS. TS Nguyễn Thị Phương Hoa đề xuất.

Cách đây hơn 3 năm, Nghị định 20/2017 của Chính phủ được ban hành với mục tiêu chủ yếu là ngăn chặn hành vi chuyển giá, trốn thuế của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, quá trình triển khai Nghị định này đã phát sinh nhiều bất cập. Để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, Bộ Tài chính đã Xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 20 với việc bổ sung những nội dung cần thiết, luật hoá một số nguyên tắc cơ bản nhằm tăng cường quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Nghị định được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác “chống chuyển giá”.

Trước tình trạng chuyển giá diễn ra phổ biến như hiện nay, các chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu hoạt động chuyển giá có qui mô lớn, phạm vi rộng, tính chất phức tạp, có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế cần tiến hành kiểm toán riêng hoạt động chuyển giá. Kinh nghiệm của Nhật Bản cho thấy, một cuộc kiểm toán chuyển giá có thể kéo dài từ 1-3 năm, với rất nhiều thông tin yêu cầu doanh nghiệp phải chuẩn bị phục vụ cho cuộc kiểm toán.

Việc tăng cường hoạt động kiểm toán để phát hiện các vi phạm trong hoạt động chuyển giá sẽ có tác dụng ngăn ngừa các hành vi chuyển giá trong tương lai./.

Thành Trung

Tin bài khác
Dự án “Ánh sáng sứ” giành giải nhất cuộc thi Khởi nghiệp và Đổi mới sáng tạo TP HCM 2025

Dự án “Ánh sáng sứ” giành giải nhất cuộc thi Khởi nghiệp và Đổi mới sáng tạo TP HCM 2025

Nhóm sinh viên đến từ ba trường đại học tại TP HCM đã xuất sắc giành giải nhất cuộc thi Khởi nghiệp và Đổi mới sáng tạo TP HCM 2025 với dự án “Ánh sáng sứ” – ý tưởng kết hợp giữa nghệ thuật thủ công và công nghệ thông minh, mang đậm tính nhân văn và bền vững.
Vinh danh những ý tưởng khởi nghiệp từ nông thôn: Chiếc cà mèn quê nhà chinh phục thế giới

Vinh danh những ý tưởng khởi nghiệp từ nông thôn: Chiếc cà mèn quê nhà chinh phục thế giới

Chiếc cà mèn mang cơm cho cha mẹ ngoài đồng năm xưa giờ đây đã trở thành biểu tượng cho hành trình khởi nghiệp đầy cảm hứng của anh Nguyễn Đức Nhật Thuận – người sáng lập thương hiệu Cà Mèn. Từ những ký ức mộc mạc của tuổi thơ, anh đã xây dựng nên một dự án mang đậm hương vị quê hương, góp phần đưa đặc sản Việt vươn xa tới các thị trường quốc tế như Mỹ, Úc, Canada, Nhật Bản. Mới đây, dự án Cà Mèn đã xuất sắc giành giải Nhất cuộc thi “Dự án khởi nghiệp thanh niên nông thôn” năm 2025, do Trung ương Đoàn tổ chức.
Doanh nghiệp Việt: Chỉ 14% ứng dụng AI hiệu quả

Doanh nghiệp Việt: Chỉ 14% ứng dụng AI hiệu quả

Một tín hiệu đáng mừng là 90% doanh nghiệp Việt tham gia khảo sát đã có hoặc đang xây dựng quy định nội bộ về việc sử dụng AI. Dẫu vậy, chỉ 14% cho biết các quy định này được áp dụng hiệu quả vào thực tế.
Ngành quỹ đầu tư Việt Nam đứng trước dư địa tăng trưởng lớn

Ngành quỹ đầu tư Việt Nam đứng trước dư địa tăng trưởng lớn

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu phục hồi và thị trường chứng khoán Việt Nam vừa được nâng hạng, ngành quỹ đầu tư trong nước đang có cơ hội lớn để bứt phá, chuyên nghiệp hóa và hội nhập sâu rộng với thị trường tài chính quốc tế.
Vì sao nói Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô?

Vì sao nói Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô?

Vì sao nói Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới? Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025–2030 ngày 17/10, ông Trần Anh Tuấn - Giám đốc Sở KH-CN đã có bài tham luận lý giải câu hỏi này.
Việt Nam mở rộng thị trường cá tra tại Brazil

Việt Nam mở rộng thị trường cá tra tại Brazil

Ngành cá tra Việt Nam đang mở rộng vị thế tại thị trường Brazil, một điểm đến tiềm năng mới ở Nam Mỹ với nhiều cơ hội tăng trưởng nhưng cũng không ít thách thức cần vượt qua.
Qualcomm đồng hành xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam

Qualcomm đồng hành xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam

Qualcomm Việt Nam, phối hợp cùng Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT), chính thức khởi động chương trình “Thử thách đổi mới sáng tạo Qualcomm Việt Nam 2026” (QVIC 2026).
Dệt may Việt Nam trong “vòng xoáy xanh” của thương mại toàn cầu

Dệt may Việt Nam trong “vòng xoáy xanh” của thương mại toàn cầu

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu chuyển dịch mạnh theo hướng phát triển bền vững, ngành dệt may Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải “xanh hóa” toàn chuỗi giá trị từ nguyên liệu đến sản xuất và phân phối.
CEO Bùi Ngọc Quốc Hưng: AI "khép khoảng cách" kỹ năng, kiến tạo hệ sinh thái nhân sự bền vững

CEO Bùi Ngọc Quốc Hưng: AI "khép khoảng cách" kỹ năng, kiến tạo hệ sinh thái nhân sự bền vững

CEO CareerViet Bùi Ngọc Quốc Hưng cho hay, chiến lược dùng AI đang thu hẹp khoảng cách kỹ năng, kết nối doanh nghiệp với người trẻ, xây hệ sinh thái nhân sự cho thị trường lao động.
AI có thay thế được người lao động trong doanh nghiệp?

AI có thay thế được người lao động trong doanh nghiệp?

Các chuyên gia cho rằng trí tuệ nhân tạo (AI) chỉ là công cụ, là phương tiện hỗ trợ công việc, trong khi bộ phận nhân sự chính là "soul keeper – người giữ gìn và nuôi dưỡng phần linh hồn của doanh nghiệp", đảm bảo giá trị con người luôn được đặt lên hàng đầu.
Xuất khẩu sầu riêng tăng gần 130%, doanh nghiệp tăng tốc về đích cuối năm

Xuất khẩu sầu riêng tăng gần 130%, doanh nghiệp tăng tốc về đích cuối năm

Xuất khẩu sầu riêng tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh, trở thành điểm sáng của ngành rau quả Việt Nam khi doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và tận dụng cơ hội thị trường để bứt phá trong những tháng cuối năm.
Phó Tổng Giám đốc Vinpearl: Tăng trưởng bền vững nhờ ba chân trời, coi AI như đồng sự

Phó Tổng Giám đốc Vinpearl: Tăng trưởng bền vững nhờ ba chân trời, coi AI như đồng sự

Phó Tổng Giám đốc Vinpearl Hoàng Thị Mỹ Hạnh đề xuất phát triển để bền vững: Quản trị ba chân trời tăng trưởng, xây lực lượng lao động lai và coi AI như đồng sự.
Giữ nhân sự giỏi bằng lựa chọn phát triển, đãi ngộ công bằng và trao quyền

Giữ nhân sự giỏi bằng lựa chọn phát triển, đãi ngộ công bằng và trao quyền

Bà Trần Phương Liên cho rằng, giữ người giỏi không chỉ là phúc lợi, mà là trao quyền chọn học, lộ trình minh bạch, đánh giá công bằng và ứng dụng công nghệ phù hợp.
Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh: Bước ngoặt trong tư duy quản lý nhưng thiếu khung pháp lý cho gọi vốn cộng đồng

Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh: Bước ngoặt trong tư duy quản lý nhưng thiếu khung pháp lý cho gọi vốn cộng đồng

Hiện tại, Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh chưa có quy định riêng cho hình thức huy động vốn cộng đồng, đặc biệt là các mô hình đầu tư tài sản số hoặc token hóa, theo Luật sư Hà Linh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội).
CareerViet công bố Bảng xếp hạng "Doanh nghiệp Yêu thích 2025

CareerViet công bố Bảng xếp hạng "Doanh nghiệp Yêu thích 2025

CareerViet công bố Bảng xếp hạng "Doanh nghiệp Yêu thích 2025". Vinamilk xuất sắc đứng Top 1 Khối Doanh nghiệp Lớn, khẳng định môi trường làm việc lý tưởng.