Sự kiện Báo Thanh niên ra đời 5 năm trước khi thành lập Đảng cho thấy Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã sớm coi báo chí là một vũ khí đặc hiệu, có tính mở đường. Ngay từ năm 1922, là một trong những người sáng lập và trực tiếp làm báo Le Paria (Người cùng khổ), Nguyễn Ái Quốc đã nhận thức rõ vai trò đặc biệt quan trọng của báo chí. Cuối năm 1924, khi về đến Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc tiến hành ngay việc ra một tờ báo chính trị. Đến cuối năm 1929, báo chí cách mạng Việt Nam đã có trên 50 tờ báo và tạp chí. Ngày 3/2/1930, tại hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới sự chủ trì của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, một nghị quyết về báo chí đã được thông qua.

Ra đời trong khói lửa các cuộc kháng chiến, trưởng thành cùng bao thăng trầm của đất nước, lớp lớp những người làm báo đã làm nên truyền thống vẻ vang, rất đáng tự hào của báo chí cách mạng Việt Nam. Điều sâu sắc nhất, thiêng liêng nhất, đó là làm báo là làm cách mạng, làm báo là để phục vụ đất nước và nhân dân, đúng như lời Bác Hồ căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”; “ báo chí phò chính, trừ tà”. Ngời sáng tinh thần chiến đấu, trong những năm kháng chiến chống xâm lược, báo chí thực sự là một “binh chủng” đặc biệt... Có rất nhiều tấm gương sống động cho tinh thần quả cảm bám trụ trên tuyến đầu của báo chí cách mạng, trong đó sự kiện Báo Quân đội nhân dân thành lập tòa soạn ngay tại mặt trận Điên Biên Phủ, xuất bản 33 số báo trong 56 ngày đêm chiến dịch là một minh chứng nổi bật, rất đáng tự hào. Đây là điều độc đáo chưa từng có trong lịch sử quân sự Việt Nam và thế giới.

Trong 40 năm đổi mới vừa qua, báo chí luôn là lực lượng tiên phong, cổ vũ nhân tố mới, nhân rộng các điển hình tiên tiến, tạo nên các phong trào hành động cách mạng sôi nổi trên mọi lĩnh vực, làm nên những thành tựu to lớn. Báo chí là diễn đàn tin cậy, thể hiện ý chí, tình cảm, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân, tham gia đóng góp ý kiến với Đảng, Nhà nước giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Báo chí kịp thời phê phán những quan điểm sai trái, các âm mưu và hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, tạo đồng thuận xã hội, góp phần quan trọngcủng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của đất nước ta.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước trao giải cho các tác giả, nhóm tác giả đoạt Giải A tại Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XVIII, năm 2023 .

Đội ngũ người làm báo đã và đang tham gia tích cực, có hiệu quả trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí và các tệ nạn xã hội. Nhiều nhà báo và tập thể cơ quan báo chí đã thể hiện phẩm chất dấn thân, quả cảm, kiên quyết đấu tranh vì công lý và lẽ phải, theo đuổi tới cùng để góp phần xử lý có hiệu quả những vụ việc tham nhũng, tiêu cực. Báo chí là cầu nối quan trọng tăng cường tình đoàn kết, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trong cộng đồng thế giới. Theo thống kê chưa đầy đủ, đã có 512 nhà báo liệt sĩ, nhiều phóng viên hy sinh trên tư thế người chiến sĩ trên các mặt trận. Trong thời bình, vẫn có những cuộc chiến đấu âm thầm nhưng rất quyết liệt. Đó là cuộc đấu tranh bảo vệ cái đúng, bảo vệ cái mới, chống lại những gì cản trở con đường phát triển của đất nước.

Ngày 21/6/2010, nhân kỷ niệm 85 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam thay mặt đội ngũ những người làm báo cả nước vinh dự đón nhận Huân chương Sao Vàng.

Trải qua chặng đường lịch sử 100 năm, chúng ta tự hào có một nền báo chí vẻ vang được xây đắp nên bởi những người làm nghề chính trực, giàu tinh thần cống hiến, góp phần xây dựng một nền báo chí vì con người và tôn trọng con người. “Nhà báo” là một danh xưng đáng trân trọng, là sự trao truyền thiêng liêng và quý giá. Nói đến báo chí là nói đến chức năng làm rõ sự thật, sứ mệnh bảo vệ lẽ phải và công lý. Tuy nhiên, khi bảo vệ lẽ phải và công lý, báo chí không chỉ có tính chiến đấu mà còn phải nêu cao tính nhân văn. Đằng sau mỗi tác phẩm báo chí là thân phận một con người, số phận một gia đình, một cộng đồng, thậm chí tác động đến cả xã hội, tùy từng vấn đề và góc độ mà bài báo đề cập.

Tính khách quan, công tâm, chính trực, tôn trọng sự thật của người làm báo là vô cùng quan trọng. Một khi báo chí xem nhẹ, xa rời chức năng này thì báo chí, thay vì là một vũ khí sắc bén phục vụ lợi ích của xã hội lại gây nên những tổn hại khôn lường đối với xã hội. Người làm báo, dù trên một tờ báo chính thức hay trên mạng xã hội thì tư cách nhà báo cũng chỉ có một. Đó là người cung cấp thông tin cho xã hội. Thông tin đó phải chính xác, trung thực, tin cậy. Ca ngợi cái tốt, cái đẹp, hay chống lại cái các ác, cái xấu, tôi nghĩ, sứ mệnh của báo chí là làm cho niềm tin vào lẽ phải, vào công lý luôn là ánh sáng trong cuộc đời này. Lửa chiến đấu, lửa yêu thương. Đó là tính nhân văn cao cả của báo chí.

Nhà báo, phóng viên tác nghiệp tại Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước diễn ra vào sáng 30/4/2025.

Một nền báo chí nhân văn, tích cực, lành mạnh sẽ có sức mạnh để bảo vệ những giá trị tốt đẹp, bảo vệ lợi ích tối cao của đất nước, quyền lợi thiết thân của người dân. Luật pháp thì bắt buộc, còn quy định đạo đức nghề nghiệp thì có sự ràng buộc về uy tín, đạo đức, tinh thần. Đạo đức và luật pháp không tách rời nhau. Tuân thủ đạo đức nghề nghiệp cũng chính là góp phần xây dựng đạo đức xã hội. Những ngọn bút thiếu đạo đức thì không thể góp phần xây đắp nền tảng đạo đức, tinh thần của xã hội.

Phóng viên Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập tác nghiệp tại sự kiện.

Xã hội dù hoa lệ đến mấy, nếu không có tình thương yêu con người thì cũng không thể là một xã hội hạnh phúc. Mỗi tác phẩm báo chí, vì thế, phải toát lên ánh sáng nhân văn. Nêu cao tính chiến đấu và tính nhân văn là đòi hỏi nóng bỏng với báo chí; tính chiến đấu và tính nhân văn của báo chí đan hòa vào nhau. Lan tỏa điều tích cực, cái tốt, cái thiện là nhân văn. Đấu tranh với cái xấu, cái ác, tiêu cực cũng là nhân văn. Không để cái ác, cái xấu lộng hành cũng chính là nhân văn. Báo chí càng hiện đại càng phải nhân văn!

Phóng viên Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập tác nghiệp tại sự kiện.

Báo chí là một bộ phận khăng khít của văn hóa. Báo chí có nhiệm vụ rất quan trọng là truyền tải những giá trị văn hóa tốt đẹp cho xã hội. Văn hóa báo chí gắn liền với tính nhân văn của báo chí. Tôi nghĩ, văn hóa là môi sinh của báo chí. Đó cũng chính là ý nghĩa sâu sắc của cuộc vận động xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí, các cấp hội nhà báo hiện nay.

Báo chí Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, hoạt động của các cơ quan báo chí đang chuyển sang mô hình cơ quan báo chí đa phương tiện, đa nền tảng, thực hiện nhiều loại hình báo chí, cung cấp nhiều dịch vụ truyền thông, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao và đa dạng của công chúng. Trong bối cảnh bùng nổ của mạng xã hội, tin giả lan tràn, báo chí luôn phải đối mặt với nguy cơ bị mạng xã hội chi phối và lấn át, nhất là thông tin về các vấn đề, vụ việc nhạy cảm, phức tạp. Sự phát triển của công nghệ truyền thông vừa tạo cơ hội vừa gây ra thách thức gay gắt đối với báo chí.

Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể, chuyển đổi số trong hoạt động báo chí hiện vẫn chưa đáp ứng được đòi hỏi của truyền thông kỹ thuật số, đòi hỏi ngày càng cao của xã hội đối với báo chí. Chuyển đổi số ở một cơ quan báo chí liên quan đến toàn bộ quy trình, từ khâu đầu đến khâu cuối. Tức là từ khâu lấy tài liệu, sáng tạo ra tác phẩm báo chí, quá trình duyệt, xuất bản, phát hành, lan tỏa trên các phương tiện truyền thông, các nền tảng số, tương tác với công chúng... Mục đích của chuyển đổi số là để chúng ta có được chất lượng sản phẩm báo chí tốt nhất. Tốt nhất ở đây tức là thông tin phải nhanh nhất, chính xác nhất, bổ ích nhất trên nền tảng công nghệ hiện đại nhất. Và ấn phẩm đó, thông tin đó, giá trị đó được lan tỏa ra xã hội một cách nhanh nhất.

Ngày càng xuất hiện những dạng thức báo chí mới dựa trên nền tảng công nghệ như: E-magazine, Mega-story, Long-form, Infographics... Nhiều cơ quan báo chí đang tập trung phát triển báo mạng điện tử, xây dựng các Fanpage trên mạng xã hội như Facebook, YouTube, TikTok… để tạo ra những đường dẫn giúp người đọc có thông tin nhanh, đúng và hiệu quả nhất. Điều đó cho thấy sự nhanh nhạy, kịp thời nắm bắt xu hướng mới trong thời đại 4.0 để tiếp cận trực diện nhất và hiệu quả nhất tới công chúng của các tòa soạn.

Một số cơ quan báo chí đang áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào trong quá trình làm báo.

Một số cơ quan báo chí đang áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào trong quá trình làm báo. AI đang trở thành trợ thủ của nhà báo. Giờ đây chúng ta chưa thể biết được đâu là giới hạn cuối cùng của trí tuệ nhân tạo. Dù siêu việt đến mấy, AI cũng chỉ là một cỗ máy lạnh lùng với các thuật toán. AI không có trái tim, không có tâm hồn, không có đạo đức, không thể cảm nhận được hết những rung cảm, những nhu cầu thực của trái tim và tâm hồn con người. Đã có những cảnh báo đây đó rằng AI sẽ thông minh hơn con người, đến một lúc nào sẽ chế ngự được con người, có nghĩa là lúc đó con người không còn kiểm soát được AI, thay vì AI chỉ là công cụ của con người. Tôi nghĩ, giả sử có điều tồi tệ ấy xảy ra thì đó là thất bại công nghệ đau đớn nhất, khủng khiếp nhất của con người. Và tôi tin là con người đủ thông minh để điều kinh hãi đó sẽ không bao giờ xảy ra. Nhà báo không nên chối bỏ AI nhưng cũng không nên thần thánh hóa AI. Điều quan trọng là cần xây dựng một mô hình báo chí bền vững - một mô hình có khả năng bắt kịp những thay đổi công nghệ trong khi vẫn đảm bảo những giá trị cốt lõi của báo chí.

Nội dung là trái tim của báo chí. Một tác phẩm báo chí xuất sắc về nội dung lại được truyền tải trên nền tảng công nghệ tiên tiến thì chắc chắc sẽ đạt hiệu quả cao. Báo chí không thể nhanh hơn mạng xã hội về tốc độ đưa tin, nhưng sẽ vượt trội mạng xã hội bằng sự chuẩn mực, tinh thần trách nhiệm, đạo đức làm nghề của các nhà báo. Độ tin cậy và sức thuyết phục là con đường sống của báo chí trong thời đại truyền thông kỹ thuật số.

Thời cuộc càng biến động, xã hội càng nhiều va đập thì thông tin trên mạng xã hội càng xô bồ, mất kiểm soát. Nhu cầu có thông tin “sạch”, thông tin trí tuệ vẫn được đông đảo độc giả quan tâm. Báo chí - với bản lĩnh chính trị, sự chuyên nghiệp và đạo đức nhà báo - phải trả lời được các vấn đề mà mạng xã hội tung ra. Cần nhận thức rõ rằng, để báo chí vượt qua thách thức trong thời đại kỹ thuật số, giải pháp không chỉ là có công nghệ mà đòi hỏi phải có đội ngũ những cây bút giỏi, những bài viết chuyên sâu, những sản phẩm báo chí có chất lượng tương thích với công nghệ thời đại kỹ thuật số. Nghĩa là, lối làm báo truyền thống không hẳn hoàn toàn mất giá trị nhưng đòi hỏi phải được vận hành trong một điều kiện công nghệ mới. Không ít nhà báo, cơ quan báo chí bị hối thúc quá mức trong cuộc đua để trở thành “người số 1” về tốc độ đưa tin. Tuy nhiên, xu hướng báo chí đua nhau trong việc ai nhanh hơn không còn là lợi thế, mà lợi thế thuộc về ai bình luận hay hơn, sâu hơn, ai phân tích, kiến giải tốt hơn, ai dự báo chuẩn xác hơn. Đó chính là báo chí kiến tạo!

Đạo đức vừa là nền tảng, vừa là cốt lõi của hoạt động báo chí. Nhưng không thể tách rời việc xây dựng văn hóa báo chí, đạo đức làm nghề với kinh tế báo chí, tức là điều kiện cơ bản để các nhà báo làm nghề. Cần tạo một môi trường làm việc thuận lợi cho các cơ quan báo chí và cho các nhà báo tác nghiệp để ở đó nhà báo không bị quá vật lộn với vấn đề “cơm áo gạo tiền”, để nhà báo có thể làm nghề một cách tử tế, đàng hoàng.

Vấn đề tự chủ tài chính của các cơ quan báo chí gắn với vấn đề kinh tế báo chí. Trong dư luận xã hội cũng như trên diễn đàn Quốc hội gần đây, đã có nhiều ý kiến về việc giảm thuế cho các cơ quan báo chí. Cho nên, rất cần một đề án tổng thể để giải quyết vấn đề kinh tế báo chí một cách căn cơ, từ cấp hoạch định và điều hành chính sách cho đến các cơ quan chủ quản, các cơ quan báo chí. Kinh tế báo chí không phải là chuyện riêng của cơ quan báo chí. Những cơ quan báo chí chịu trách nhiệm trực tiếp làm nhiệm vụ chính trị thì phải được cấp ngân sách ở mức độ phù hợp để thực hiện.

Nhà nước cần có cơ chế, chính sách phù hợp để các cơ quan báo chí có điều kiện tự chủ, phát huy được vai trò vị trí, uy tín của cơ quan báo chí cũng như sự năng động, sáng tạo của tập thể lãnh đạo cơ quan báo chí. Từ đó mở ra cơ hội có nguồn thu mà không vi phạm các quy định. Tạo cơ chế, chính sách phù hợp, hiệu quả là quan trọng nhất. Cơ quan báo chí không phải là doanh nghiệp hoạt động vì lợi nhuận kinh tế, sản phẩm báo chí không phải là hàng hóa thông thường mà có tác động mạnh mẽ, trực tiếp đến nhận thức, tư tưởng, tâm lý xã hội. Là vũ khí đặc biệt quan trọng trên mặt trận tư tưởng- văn hóa của Đảng, báo chí cần được giải thoát khỏi những áp lực nặng nề và gay gắt của chuyện tìm kiếm nguồn thu...

Còn nếu vấn đề thu chi của báo chí lại được nhìn nhận một cách lạnh lùng hoàn toàn theo cơ chế thị trường, thì báo chí khó tránh khỏi bị thương mại hóa, không thể nào hoàn thành được nhiệm vụ chính trị của mình. “Lợi nhuận” lớn nhất, quan trọng nhất của báo chí, tôi nghĩ là đưa thông tin chính xác, tin cậy, bổ ích ra xã hội, tạo sự đồng thuận xã hội, xây đắp niềm tin xã hội. Sản phẩm báo chí là một loại sản phẩm đặc biệt, tác động trực tiếp đến nhận thức, tư tưởng, tâm lý xã hội. Không thể đo hiệu quả của báo chí đơn giản chỉ bằng lỗ lãi tiền nong.

Kinh tế báo chí gắn liền với đặt hàng báo chí. Nếu làm tốt vấn đề đặt hàng báo chí thì sẽ giải quyết được một phần khó khăn cho các cơ quan báo chí. Việc này, theo tôi, nên được thực hiện theo chủ trương chung thống nhất, thường xuyên, cơ chế linh hoạt để đảm bảo cho các cơ quan báo chí có thể thực hiện liên tục.

Để làm được việc này, vấn đề không phải chỉ từ Nhà nước mà bản thân các cơ quan báo chí phải năng động, sáng tạo, phải chủ động, phải đề xuất để hình thành các đề án, dự án đặt hàng phù hợp.

Nhà báo Đinh Thị Hiền - Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập (thứ hai từ trái sang) nhận Giải B, Giải Búa liềm vàng tỉnh Thanh Hoá năm 2024.

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị Việt Nam năm 2025 mang trong mình đòi hỏi bức thiết, nóng bỏng như một lời phán quyết của lịch sử! Tinh gọn bộ máy chính là khả năng tự nhìn nhận được những hạn chế, những điểm yếu, thể hiện bản lĩnh vượt qua chính mình của người Việt Nam, quyết từ bỏ lề thói cũ để không tụt hậu. Đây không chỉ đơn thuần là điều chỉnh tổ chức bộ máy, địa giới hành chính mà còn là việc điều chỉnh không gian kinh tế, điều chỉnh sự phân cấp, phân bổ nguồn lực để phát triển. Đây không chỉ là thay đổi cách thức vận hành, cải cách quy trình của bộ máy công quyền mà nhìn xa hơn còn góp phần định hình tư duy phát triển của dân tộc và tương lai của đất nước. Tinh gọn để bộ máy nhẹ hơn, linh hoạt hơn, có sức bật xa hơn. Bộ máy chỉ vận hành hiệu năng, hiệu quả khi quyền lực được trao cho người đủ độ tin cậy cả về năng lực và phẩm hạnh. Báo chí, với tinh thần trách nhiệm trước đất nước và nhân dân đang tham gia rất tích cực và có hiệu quả vào cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị mà toàn Đảng, toàn dân ta đang tiến hành.

Trên ngưỡng cửa của kỷ nguyên mới, những trang đời mới của cả dân tộc cũng như của mỗi con dân đất Việt đang mở ra. Thế nước đang lên! Trong thế đó, ẩn chứa những nguồn lực sung mãn, mà nguồn lực quý báu nhất, quyết định nhất là con người Việt Nam cần cù, thông minh, quả cảm, năng động, giàu lòng nhân ái. Một sinh khí mới mẻ đang lan tỏa trên mọi miền đất nước. Đến bây giờ, “bộ tứ chiến lược” để đất nước vươn mình đã được xác định: Đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; phát triển khu vực kinh tế tư nhân; đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Khát vọng cống hiến đang bừng rộ trong những con tim yêu nước. Qua phản ảnh của báo chí, lĩnh vực nào cũng có những câu chuyện đẹp, truyền cảm hứng. Rất nhiều trí thức, nhà khoa học, doanh nhân đã và đang cống hiến cho đất nước những phát minh, sáng chế, công trình có giá trị cao, thể hiện tinh thần vào cuộc mới của trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam.

Báo chí Việt Nam và thế giới đang trải qua một cuộc chuyển mình mạnh mẽ, sâu sắc chưa từng có về phương thức làm nghề, nhưng đạo đức làm nghề, lý tưởng làm nghề, tâm thế làm nghề của người làm báo cách mạng thì không thể khác. Chúng ta làm nghề để bảo vệ công lý và lẽ phải, làm nghề vì lợi ích của đất nước và nhân dân.

Khát vọng xây dựng đất nước hùng cường là dòng chảy mãnh liệt xuyên suốt từ thuở đầu lập nước của nhiều thế hệ người Việt Nam. Một nền báo chí giàu tính chiến đấu và nhân văn là phải xây đắp niềm tin xã hội, thổi bùng khát vọng thịnh vượng vào trái tim mỗi người dân. Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ để bước vào một kỷ nguyên phát triển mới, phát huy truyền thống vẻ vang 100 năm của Báo chí Cách mạng Việt Nam, đội ngũ những người làm báo cả nước không ngừng rèn luyện bản lĩnh chính trị, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nêu cao đạo đức nghề nghiệp, tăng cường đoàn kết, chung sức đồng lòng, ra sức phấn đấu xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, hiện đại, giàu tính chiến đấu, nhân văn.

Ngọn lửa khai sáng, ngọn lửa chiến đấu và nhân văn được thắp lên trong buổi bình minh của Cách mạng Việt Nam từ 100 năm trước, đã đang và sẽ tiếp tục soi rọi, chiếu sáng suốt hành trình lịch sử đất nước và dân tộc ta.