8 giờ tối. Xưởng dệt tắt máy. Tiếng ồn quen thuộc bỗng nhường chỗ cho khoảng lặng khó tả.

Chị Nguyễn Thị Lan (Công ty TNHH X…, tỉnh Ninh Bình), 33 tuổi, đứng lặng trước tờ thông báo mới dán: “Chấm dứt hợp đồng do thu hẹp sản xuất.”

Mười một năm gắn bó, lần đầu tiên chị hiểu rõ cảm giác: “Ngày mai thức dậy… mình thất nghiệp.”Và câu hỏi đầu tiên ập đến không phải là "CV đâu?" hay "phỏng vấn thế nào?". Mà là: “Tôi sẽ sống bằng gì, khi lương tháng đột ngột về 0?”

Chị gấp chiếc đồng phục đã cũ, nhét vào balô. Trong tay vẫn là tờ quyết định nghỉ việc còn thơm mùi giấy mới.

“Không dám gọi về quê. Má mà biết là lo. Tiền trọ, tiền sữa con, góp chiếc xe… bỗng dưng cái gì cũng chông chênh,” chị kể.

Tối hôm đó, chị Lan mở điện thoại, gõ vội: “hưởng bảo hiểm thất nghiệp như thế nào?”

Thông tin dày đặc. Nhưng chị nắm được điều quan trọng nhất: trong 3 tháng kể từ ngày mất việc, phải nộp hồ sơ tại trung tâm dịch vụ việc làm. Quá thời hạn là mất quyền hưởng.

“Đọc tới đó, mình thở phào. Ít ra còn một chiếc phao,” chị nói.

Sáng hôm sau, chị Lan đến trung tâm việc làm gần nhà trọ. Bảo vệ chỉ tay: Cần đơn đề nghị, quyết định thôi việc, sổ BHXH. Có thể nộp trực tiếp, gửi bưu điện, hoặc ủy quyền nếu cần.

Cán bộ tiếp nhận hồ sơ nói rõ: Sau 20 ngày làm việc sẽ có quyết định. 5 ngày tiếp theo, nếu đủ điều kiện, tiền trợ cấp sẽ chuyển khoản. Ngày bắt đầu tính hưởng: từ ngày thứ 16 sau khi nộp đủ hồ sơ.

Chị Lan nhẩm tính: “Nếu nộp tuần này, hơn 3 tuần nữa sẽ có quyết định; vài ngày sau sẽ có tiền tháng đầu. Mình mang theo cả hy vọng lẫn lo. Hy vọng vì còn trợ cấp để trụ. Lo vì không biết trụ được bao lâu”.

Ở quầy tư vấn, chị Lan được giải thích rõ ràng: Đóng BHTN từ 12 đến dưới 36 tháng: được 3 tháng trợ cấp. Sau đó, cứ thêm 12 tháng đóng, cộng thêm 1 tháng. Thời gian tối đa là 12 tháng.

Từ tháng thứ hai, chị Lan phải báo cáo việc tìm việc mỗi tháng – trực tiếp hoặc online, trong 3 ngày làm việc đầu tháng. Nếu không báo đúng hạn, trợ cấp có thể bị tạm dừng hoặc chấm dứt.

Tuy nhiên, chị cũng được giới thiệu một cơ hội khác: học nghề miễn phí.

Quỹ BHTN có thể hỗ trợ: Tối đa 4,5 triệu đồng/khóa (dưới 3 tháng); Hoặc 1,5 triệu đồng/tháng (trên 3 tháng)

Chị Lan bỗng nhớ lại ước mơ cũ: “Hồi trước từng thích pha chế đồ uống. Nếu được hỗ trợ học phí, biết đâu mình rẽ sang một ngã khác…” 20 ngày chờ quyết định là khoảng thời gian dài nhất. Nhưng Lan không ngồi yên.

Chị cập nhật hồ sơ xin việc, lên các sàn tuyển dụng, hỏi thăm bạn bè. “Trợ cấp chỉ là tạm thời. Muốn sống, phải kiếm được việc mới,” chị Lan chia sẻ.

Tại phiên giao dịch việc làm, chị Lan thấy nhiều vị trí: vận hành kho, QC, chăm sóc khách hàng... Lương không cao bằng trước, nhưng ổn định.

Sau ba tuần, tin nhắn báo: đã có quyết định hưởng trợ cấp. 5 ngày sau, khoản tiền tháng đầu vào tài khoản. Đúng lúc chủ nhà trọ nhắc đóng tiền. “Cảm giác như có người vừa tiếp oxy cho mình,” chị Lan kể. Kèm theo đó, chị còn được cấp thẻ BHYT trong suốt thời gian hưởng trợ cấp – thêm một điểm tựa nếu chẳng may đau ốm.

Chị Lan ghi chú đầy đủ các mốc quan trọng vào điện thoại:

Trong 3 tháng đầu: phải nộp hồ sơ BHTN, nếu không sẽ mất quyền hưởng cho đợt này.

Từ tháng thứ hai trở đi: phải báo tình hình tìm việc đầu mỗi tháng.

Ngày thứ 16 sau khi nộp đủ hồ sơ: là thời điểm bắt đầu tính hưởng trợ cấp.

20 ngày làm việc: ra quyết định.

5 ngày tiếp theo: nhận tiền.

“Cái gì có deadline là mình đặt báo nhắc liền. Lỡ quên là mất tiền trợ cấp, tiếc lắm,” chị chia sẻ.

Ba tuần sau khi nhận tiền trợ cấp đầu, chị Lan đăng ký học nghề pha chế.

“Thầy dạy nói, nghề này chịu khó là kiếm được 9–12 triệu/tháng. Làm thêm còn hơn nữa,” chị kể.

Khoản hỗ trợ học nghề giúp chị bớt gánh nặng tài chính trong lúc chuyển hướng.

Trên tủ, chị dán một tờ giấy: “Chi tiêu tối thiểu”, liệt kê rõ từng khoản – tiền trọ, điện nước, sữa con…

“Trợ cấp không phải để nằm yên. Nó là khoảng thời gian mình tự ‘mua’ lại – để chuyển nghề, để đứng dậy,” chị nói. “Hôm đó mình khóc. Không phải vì buồn nữa… mà vì biết mình chưa bị bỏ rơi,” Lan kể. “Mình có thời gian để học, để thử lại. Và mình sẽ quay lại thị trường, sớm thôi.”

Bài học không chỉ dành cho chị Lan, mà dành cho tất cả những người trẻ đang bước vào thị trường lao động:

Hãy chủ động trang bị kiến thức về chính sách – để nếu có "ngày mai thất nghiệp", đó không phải là điểm kết thúc, mà là khởi đầu cho một hành trình mới.

Hãy nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp ngay, đừng để trôi quá 3 tháng.

Kiểm tra kỹ hồ sơ (đơn, quyết định nghỉ việc/thỏa thuận, Sổ BHXH).

Ghi nhớ mốc thời gian: ngày thứ 16 (tính hưởng), 20 ngày làm việc (ra quyết định), 5 ngày (chi trả).

Thực hiện thông báo tìm việc mỗi tháng để không bị tạm dừng/chấm dứt.

Tận dụng hỗ trợ học nghề để mở đường nghề nghiệp mới.

“Trợ cấp thất nghiệp không chỉ là tiền – đó là một kế hoạch B được luật hóa để người lao động bình tĩnh qua nhịp gãy, sớm trở lại guồng quay.”

“Check-list 10 phút trước khi đi nộp hồ sơ”

Nộp ở đâu? Trung tâm Dịch vụ việc làm nơi bạn muốn nhận trợ cấp. Hạn chót: trong 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng.

Hồ sơ thường có:

Đơn đề nghị hưởng TCTN (mẫu của Bộ Nội vụ, lấy tại trung tâm hoặc tải trên cổng DVCQG);

Giấy tờ chấm dứt HĐLĐ: quyết định thôi việc/sa thải, thỏa thuận chấm dứt…;

Sổ BHXH để xác nhận quá trình đóng; (mang CCCD/CMND để đối chiếu).

Quy trình & Mốc thời gian:

Nộp hồ sơ: Từ ngày thứ 16: bắt đầu tính thời điểm hưởng (nếu đủ điều kiện);

Trong 20 ngày làm việc: có quyết định;

Trong 5 ngày làm việc tiếp: nhận tiền tháng đầu vào tài khoản;

Từ tháng thứ 2: thông báo tìm việc trong 3 ngày làm việc đầu tháng.

Mức hưởng & thời gian hưởng:

60% bình quân lương 6 tháng đóng gần nhất, không quá 5 lần lương tối thiểu vùng;

12–36 tháng đóng: hưởng 3 tháng; sau đó mỗi 12 tháng đóng thêm cộng 1 tháng; tối đa 12 tháng.

Hỗ trợ đi kèm:

Hỗ trợ học nghề: tối đa 4,5 triệu/khóa ≤3 tháng; tối đa 1,5 triệu/tháng với khóa dài hơn.

Lưu ý: Quá 3 tháng không nộp sẽ không giải quyết cho đợt nghỉ việc này; thời gian đã đóng được bảo lưu để tính cho lần sau.