Hồ Tây Hà Nội có rất nhiều những tên gọi khác nhau, đằng sau những tên gọi đó đều mang một câu chuyện thú vị.

Đầm Xác Cáo là tên gọi tuổi lâu đời nhất, theo tương truyền xưa kia có một con hồ tinh quậy phá dân làng sống hòn núi nhỏ nằm phía tây thành Long Biên, Long Quân bèn cho dâng nước bắt cáo, từ đó nơi đây có tên là Đầm Xác Cáo.

Hồ Kim Ngưu - Cái tên này bắt nguồn từ câu chuyện chữa bệnh cho con vua Tàu của thiền sư Minh Không. Sau khi chữa bệnh, thiền sư xin vua ít đồng đen mang về đúc thành bốn bảo khí nhà Phật. Trong đó có một cái chuông đồng, khi tiếng chuông đánh lên vang vọng đến nước Tàu, trâu vàng nghe thấy tưởng mẹ gọi (đồng đen là mẹ của vàng) nên chạy về phương nam quấn quýt quả chuông không rời. Từ đó tạo một hố sâu, nước tràn vào nên người dân gọi đây là Hồ Kim Ngưu.

Đây từng là địa điểm du ngoạn của vua Lý Thái Tổ khi dời kinh đô về Thăng Long, nhưng lúc nào mặt hồ cũng đầy sương tạo nên khung cảnh huyền ảo, vua đặt cho nơi này tên Dâm Đàm nghĩa là hồ mù sương.

Vào năm 1573, khi vua Lê Thế Tông lên ngôi, vì tên húy của người là Duy Đàm nên sợ kỵ húy, người dân đổi tên là Hồ Tây. Và gọi tên đó cho đến ngày nay.

Cảnh đẹp Hồ Tây như một bức tranh với đủ mọi sắc thái khác nhau, khi nắng sớm thì như một cô thiếu nữ e ấp trong nắng mai, nhẹ nhàng và thuần khiết, khi chiều tà thì như một quý cô sầu lệ với vẻ đẹp thơ mộng mang chút hoài niệm của ánh nắng chiều. Có lẽ thế mà Hồ Tây luôn trở thành nguồn cảm hứng cho những nhà thi ca thể hiện cảm xúc của mình.

Khung cảnh Hồ Tây không chỉ sở hữu làn nước trong xanh, quanh năm gợn sóng nhẹ nhàng mà còn sở hữu một nét đẹp thơ mộng lãng mạn của những đóa sen bồng bềnh trên hồ và những sắc đỏ thắm của hàng cây phượng nép mình rủ bóng bên bờ hồ. Không khi quanh luôn lộng gió, nên nơi đây từ sáng đến tối luôn nhộn nhịp tiếng cười nói, những người dân đến hóng mát, những khách du lịch đến tham quan vẻ đẹp của Hồ Tây.

Ở thủ đô Hà Nội, hồ Tây là khu vực có hệ thống di sản, di tích đậm đặc. Chỉ riêng khu vực quanh hồ Tây hiện còn có hơn 20 ngôi đình, đền, chùa được xếp hạng với nhiều di tích nổi tiếng. Cứ mỗi khi xuân về, những di tích ấy thu hút hàng vạn khách thập phương trong và ngoài nước đến vãn cảnh, tham quan lễ chùa. Với lợi thế vị trí độc đáo, hồ Tây gần như bao trọn không gian văn hóa lịch sử gắn liền với nhiều truyền thuyết, các công trình nghệ thuật, kiến trúc, gắn với lịch sử ngàn năm thủ đô Hà Nội. Đây cũng là lý do mà nhiều du khách tới đây tìm hiểu khám phá hồ Tây. Với nhiều du khách, điều thích thú nhất là được tham quan hồ Tây bằng xe điện chạy quanh hồ.

Hồ Tây ngày nay còn là lá phổi xanh của thành phố. Hồ Tây không chỉ đẹp bởi mặt nước xanh mênh mông, mà còn là vẻ đẹp thơ mộng bởi sắc tím của hoa bằng lăng, vẻ rực rỡ của những cánh hoa phượng hồng mỗi độ hè về. Mặt nước hồ luôn phảng phất những làn gió mát, khiến tâm hồn con người thêm thư thái. Với không gian như thế, hồ Tây thực sự là nơi đến thư giãn của nhiều người Hà Nội.

Mỗi sáng tinh mơ, hay khi hoàng hôn xuống nhiều người thích dạo quanh hồ để hít thở không khí trong lành hay tập thể dục rồi trở về nhà. Nhưng lúc chiều tà hay khi màn đêm buông xuống, cũng là lúc hồ Tây trở thành nơi gặp gỡ bạn bè, người thân, nơi hẹn hò, lưu giữ kỷ niệm tình yêu của bao người. Có người tìm cho mình một góc ở bên hồ để hóng gió, nhâm nhi ly cà phê trong một quán ven đường, thưởng thức món bánh tôm nổi tiếng, ăn một ly kem hay vào những nhà hàng sang trọng nằm ở mép hồ hay trên du thuyền vui cùng bạn bè trong những ngày lễ hội. Như một điểm đến lý tưởng, hồ Tây trở thành nơi gắn bó đời sống tinh thần của người Hà Nội.

Đến với Hồ Tây, cuộc sống của ta dường như chậm lại, chẳng cần phải chen chân trên những con phố đông đúc, tấp nập, chẳng cần phải mau chóng về nhà cũng chẳng cần phải vội vàng nốt công việc đang dở dang… Ở Hồ Tây, ta có thể lười biếng nhìn xa xăm để thu trọn cả đất trời vào đôi mắt, để tĩnh tâm suy nghĩ về nhân tình thế thái của cuộc đời. Đôi khi sống chậm giúp ta cảm nhận được nhiều dư vị của cuộc sống mà ta dường như vô tình quên lãng.