Tỉnh Đắk Lắk: Xây mộ cho người đã khuất, phải chăng chỉ doanh nghiệp "cưng" mới được lựa chọn?

Qua ý kiến của một số người dân trong nhiều năm qua, những gia đình có người qua đời muốn được chôn cất tại các nghĩa trang ở tổ dân phố 4, tổ dân phố 8 đều phải có sự đồng ý của chính quyền địa phương và đều phải đóng một khoản phí theo quy định. Tuy nhiên, do chưa có quy hoạch chi tiết cho các nghĩa trang và quy chế quản lý thống nhất nên rất nhiều phần mộ trong các nghĩa trang đó đã được xây lắp tùy tiện. Bên cạnh những ngôi mộ có diện tích nhỏ chỉ vài mét vuông là không ít ngôi mộ có diện tích đến vài chục mét vuông, trong đó có một số ngôi mộ của “quan chức” như ông NTL từng là Chủ tịch huyện; ông TĐS từng là Giám đốc ngân hàng nông nghiệp v.v....   

Ông Trần Văn Đôi, Chủ tịch Hội Người Cao tuổi kiêm Trưởng Ban Quản trang thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk cho biết: “... Những ngôi mộ to ở đây thì tiền họ xây... Một số cái to đùng ở đây thì cũng tế nhị lắm, đại loại là các anh lãnh đạo cũng có đề xuất... các phần mộ trong các nghĩa trang nhân dân tại thị trấn Ea Kar đều do các đơn vị dịch vụ bên ngoài làm, còn thị trấn thì không cấm... Còn chúng tôi tiếp quản thì với tinh thần là phải tiết kiệm được đất, thứ hai là phải đảm bảo được về mặt quy hoạch chặt chẽ, vừa đẹp về hình thức, vừa đảm bảo về tâm linh và nguyện vọng của nhân dân”.

Theo tìm hiểu của phóng viên thì “Dịch vụ bên ngoài làm...” như ông Trần Văn Đôi đã nói chính là các doanh nghiệp làm dịch vụ mai táng trên địa bàn thị trấn Ea Kar. Khi gia đình có người mất thì người thân trong gia đình phải tự tìm đến các doanh nghiệp mai táng để thỏa thuận việc xây mộ. Tuy nhiên, theo phản ánh của một số người dân thì việc gia đình chọn doanh nghiệp được xây mộ cho người mất trong các nghĩa trang ở thị trấn Ea Kar theo nguyện vọng là điều không dễ dàng nếu như doanh nghiệp đó không phải là “con cưng” của một vị lãnh đạo địa phương. Đại diện một doanh nghiệp làm dịch vụ mai táng trên địa bàn huyện Ea Kar cho biết: “Thật sự là quy định chỉ được 2m x 3m/1 mộ. Những nghĩa trang khác thì có quy chuẩn đối với khu A làm mộ kiểu này, khu B làm mộ kiểu kia, nhưng ở đây không có quy chuẩn thì trong cái chiều 2m x 3m thì anh xây dựng thế nào thì cứ xây. Bây giờ thì một phần mộ chỉ còn 1,9m x 3m là đơn vị nào tới làm cũng được. Nhưng mà bây giờ ông H. mới lên Chủ tịch, ông ấy ép quá. Ông ấy hướng dẫn cho bên kia (tức là công ty Hoàng Thụ) mở rộng nghĩa trang, với lại nhận được đám là ông sẽ chỉ định nhà thầu. Còn anh là người nhà nếu ra nhờ em làm đám là ông ấy đẩy ra tới đằng sau nghĩa trang. Do vậy, nếu muốn xây mộ cho người thân ra phía trước nghĩa trang hay chỗ đẹp thì phải theo ý ông ấy và doanh nghiệp xây mộ là do ông ấy chỉ định...”     

Để làm rõ những vấn đề người dân phản ánh, phóng viên đã tìm gặp ông Bùi Duy Hiếu, Chủ tịch UBND thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar và được ông Hiếu cho biết: “Đất nghĩa trang của thị trấn  Ea Kar cũng sắp hết nên để phục vụ vấn đề tâm linh lo cho bà con nhân dân thị trấn thì UBND thị trấn đã có tờ trình báo cáo UBND huyện về việc xin mở rộng nghĩa trang thị trấn, trong khi chờ đợi phê duyệt quy hoạch nghĩa trang của huyện. Trong thời gian mở rộng nghĩa trang của huyện, nếu huyện có chủ trương là chuyển xuống thôn 13, xã Ea Dar thì thị trấn sẽ chấp hành việc chôn cất tập trung tại nghĩa trang thôn 13, xã Ea Dar... Còn những vấn đề khác thì chúng tôi làm đúng theo quy định, không hề có gì tiêu cực ở đây ”

Theo ghi nhận của phóng viên thì trong thời gian qua, việc thực hiện Nghị định số 23 của Chính phủ về xây dựng, quản lý, sử dụng nghĩa trang và cơ sở hỏa táng tại thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk đã bộc lộ nhiều vấn đề tồn tại. Các nghĩa trang đều không còn phù hợp với quy hoạch, cảnh quan của đô thị từ nhiều năm nay. Trong số 2 nghĩa trang trên địa bàn thị trấn Ea Kar thì nghĩa trang tổ dân phố 8 đã được sử dụng 62,5% diện tích đất hiện có. Phần còn lại là ao hồ, thấp trũng, khó mở rộng và giao thông đi lại khó khăn. Còn nghĩa trang tại tổ dân phố 4 chỉ cách khu dân cư khoảng 100 mét và diện tích đất để sử dụng cho việc chôn cất người quá cố còn lại rất ít. Nguyên nhân có phần do công tác quản lý và sử dụng đất chưa hợp lý.  

 Một ngôi mộ có diện tích lớn gấp 4 lần các ngôi một khác trong nghĩa trang TDP 4, thị trấn Ea Kar, gây dư luận không tốt trong nhân dân. 

Theo Điều 11, Nghị định số 23 của Chính phủ về xây dựng, quản lý, sử dụng nghĩa trang và cơ sở hỏa táng có quy định: “Các nghĩa trang phải đóng cửa khi không còn diện tích sử dụng, gây ô nhiễm môi trường và theo quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch nghĩa trang vùng tỉnh được cấp có thẩm quyền phê duyệt.” Như vậy, chiếu theo quy định này thì nghĩa trang tổ dân phố 4 thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk lẽ ra đã phải đóng cửa từ lâu.  Và trước khi thực hiện việc đóng cửa, đòi hỏi bắt buộc theo điểm b khoản 2 Điều 11 của Nghị định 23/CP là phải khắc phục ô nhiễm môi trường tại nghĩa trang này. 

Liên quan đến vấn đề trên, ông Phạm Quang Tân, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk cho biết: “Nghĩa trang thị trấn Ea Kar đã hình thành rất lâu rồi, bây giờ quỹ đất còn lại rất ít. Vừa rồi thị trấn có đề xuất mở rộng nghĩa trang thêm 3.000 m² nữa. Sau đó, chúng tôi đã cùng với các phòng, ban chuyên môn của huyện rà soát lại các quy hoạch, quy định thì thấy rằng việc mở rộng là không thực hiện được. Thứ nhất là nó không phù hợp với quy hoạch xây dựng và đến năm 2020 này thì nghĩa trang thị trấn Ea Kar phải đóng cửa. Buộc chúng tôi phải tính đến phương án mới, tức là sẽ mở rộng nghĩa trang tại thôn 13, xã Ea Dar. Nếu có người mất thì sẽ chuyển xuống đó cho phù hợp với quy hoạch và bảo đảm về môi trường”.

Về việc thị trấn Ea Kar đề xuất ý kiến với chính quyền huyện Ea Kar cho phép mở rộng nghĩa trang tổ dân phố 4, rất nhiều người dân sinh sống gần khu nghĩa trang đã lên tiếng phản đối. Ông Nguyễn Xuân Lừng, người dân tổ dân phố 4, thị trấn Ea Kar cho rằng: “Mở rộng nghĩa trang là cần thiết nhưng phải tính toán mở rộng ở khu vực nào cho phù hợp và phải đảm bảo vệ sinh môi trường, vệ sinh nguồn nước cho người dân để bảo đảm sức khỏe lâu dài. Đời chúng tôi thì cũng đã xế chiều rồi, cuộc sống thực sự không còn đáng bao nhiêu nữa nhưng còn con cháu, nên chúng tôi yêu cầu cấp có thẩm quyền phải lưu tâm, đừng như nhiều nơi, ví như ở Hà Nội - nghĩa trang Văn Điển ngày xưa, một khi phải di chuyển mồ mả là cả vấn đề nan giải... Do đó, không nên mở rộng nghĩa trang tổ dân phố 4 nữa để tránh sự khiếu kiện sau này, tránh được mất đoàn kết trong nhân dân”.

Như vậy có thể thấy rằng, các nghĩa trang nhân dân trên địa bàn thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk do chính quyền quản lý, sử dụng đã nhiều năm qua, nhưng đến nay vẫn chưa có quy hoạch chi tiết và cũng chưa có quy chế quản lý phù hợp theo quy định của Nhà nước ban hành. Do đó, rất khó có thể bảo đảm rằng việc chôn cất người quá cố ở đây không gây ô nhiễm môi trường. Cùng với vấn đề đó là đất đai của nghĩa trang cũng đã có dấu hiệu cho phép sử dụng bất hợp lý, tùy tiện. Đồng thời dư luận quần chúng nhân dân đã từng đặt ra hoài nghi đối với người đứng đầu địa phương về sự thiếu minh bạch trong việc cấp đất nghĩa trang; có sự ưu ái “riêng tư” trong việc lựa chọn doanh nghiệp “con cưng” làm dịch vụ mai táng ở các nghĩa trang trên địa bàn.

Thiết nghĩ những vấn đề nêu trên cần phải sớm được chính quyền huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk kiểm tra, chấn chỉnh kịp thời nhằm đưa việc xây dựng, quản lý, sử dụng nghĩa trang, cơ sở hỏa táng trên địa bàn thị trấn Ea Kar nói riêng và huyện Ea Kar nói chung bảo đảm đúng quy định của pháp luật./.

Nhóm phóng viên Tây Nguyên