Trung Quốc đối mặt với tình trạng thiếu điện tồi tệ nhất trong một thập kỷ

10:42 01/07/2021

Trung Quốc đang đứng giữa cuộc khủng hoảng năng lượng khổng lồ do thời tiết khắc nghiệt, nhu cầu năng lượng tăng cao và các giới hạn nghiêm ngặt trong việc sử dụng than đá, đã giáng một đòn mạnh vào mạng lưới điện quốc gia. Bất cập trên có khả năng kéo dài hàng tháng, gây căng thẳng cho sự phục hồi kinh tế của đất nước và tạo gánh nặng đối với thương mại toàn cầu.

Một số tỉnh của Trung Quốc cho biết, họ đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng phân bổ điện năng trong những tuần gần đây, trong đó bao gồm một số động lực quan trọng nhất của đất nước đối với tăng trưởng kinh tế. Tỉnh Quảng Đông được coi là một trong những trung tâm sản xuất lớn của đất nước chiếm 1,7 nghìn tỷ đô la, tương đương hơn 10% sản lượng kinh tế hàng năm của Trung Quốc đã chịu cảnh luân phiên dùng điện trong hơn một tháng qua. Các hạn chế đã buộc các công ty trên toàn tỉnh phải đóng cửa vài ngày mỗi tuần. Ngoài ra, tại ít nhất 9 tỉnh khác cũng cần giải quyết tình trạng tương tự. Hôm thứ Tư, Cục Thống kê Quốc gia nước này thừa nhận rằng cuộc khủng hoảng nguồn điện thậm chí còn góp phần làm chậm tốc độ tăng trưởng hoạt động của các nhà máy ở Trung Quốc vào tháng sáu. 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa. (Ảnh: internet)

Đây là tình trạng thiếu năng lượng tồi tệ nhất ở Trung Quốc kể từ năm 2011, khi hạn hán và giá than tăng cao đã đẩy 17 tỉnh hoặc khu vực hạn chế sử dụng điện. Các nhà máy điện không muốn sản xuất nhiều điện khi than đốt đắt đỏ bởi Bắc Kinh kiểm soát chi phí điện năng, vì vậy không đơn giản là bài toán tăng giá. Bùng nổ nhu cầu hàng hóa sau đại dịch và thời tiết khắc nghiệt một lần nữa buộc các nhà máy điện than phải hạn chế sản lượng, đồng thời cản trở hoạt động thủy điện. Trung Quốc cũng đang vất vả để cân bằng giữa đáp ứng mục tiêu trung hòa carbon của Chủ tịch Tập Cận Bình năm 2060 và giải quyết vấn đề hiện tại. Sự thiếu hụt có thể tạo ra một “cú đấm có một không hai” khiến sự phục hồi mong manh của Trung Quốc đi chệch hướng, gây thêm rắc rối cho các chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đang phải vật lộn để đối phó.

Yan Qin, nhà phân tích carbon hàng đầu của Refinitiv cho biết: “Việc phân chia điện năng chắc chắn sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế”. Tình trạng thiếu điện làm giảm sản lượng trên hầu hết mọi lĩnh vực , bao gồm cả các ngành xây dựng và sản xuất then chốt. Theo Cục Thống kê Quốc gia, các doanh nghiệp trong những ngành nghề kể trên đã sử dụng gần 70% lượng điện của Trung Quốc vào năm ngoái và là động lực chính cho sự phục hồi vào năm 2021. Chengde New Material có trụ sở tại Quảng Đông, một trong những nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất của đất nước, đã thông báo cho khách hàng vào cuối tháng trước rằng công ty sẽ đóng cửa hoạt động hai ngày mỗi tuần cho đến khi năng lượng được cung cấp đầy đủ trở lại, dự kiến ​​khối lượng sản xuất sẽ giảm 20%, tương đương 10.000 tấn thép mỗi tháng.

Klaus Zenkel, Chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh Châu Âu ở miền Nam Trung Quốc, cho hay: “Các công ty không hài lòng về điều này”. Ông cho biết, có tới 80 công ty thành viên chịu ảnh hưởng bởi lệnh hạn chế mới của chính phủ, các nhà sản xuất trong nước cũng buộc phải đình trệ sản xuất. Một số công ty thậm chí đã bắt đầu thuê máy phát điện chạy dầu diesel đắt tiền để duy trì hoạt động kinh doanh. Việc cắt giảm sản lượng và trễ thời hạn giao hàng trên khắp Trung Quốc có nguy cơ kéo dài chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã bế tắc. Riêng Quảng Đông là trung tâm sản xuất chiếm 1/4 tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc, bao gồm quần áo, đồ chơi và đồ điện tử.

Áp lực đè nặng lên tỉnh Quảng Đông khi hàng loạt các cảng hàng hóa tắc nghẽn do bùng phát Covid-19. Tồn đọng hàng hóa có thể mất nhiều tháng để giải quyết kéo theo khan hiếm hàng mùa mua sắm cuối năm. Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân của cuộc khủng hoảng điện bắt nguồn từ nhiều vấn đề từ nhu cầu năng lượng đến thời tiết khắc nghiệt. 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa. (Ảnh: internet)

Theo Lauri Myllyvirta, nhà phân tích chính của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch, chỉ ra kế hoạch phục hồi kinh tế do cơ sở hạ tầng dẫn đầu của Bắc Kinh rất thâm dụng carbon. Trong 5 tháng đầu năm, tiêu thụ điện ở phía Nam Trung Quốc đã vượt mức trước đại dịch, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2019. Than đóng vai trò tạo ra khoảng 60% điện năng cả nước nhưng Chính phủ cố gắng giảm tiêu thụ than để đạt mục tiêu trung hòa carbon. Tất nhiên hạn chế năng lượng như than đồng nghĩa gia tăng căng thẳng giữa cung và cầu. Một mặt, thời tiết nắng nóng bất thường ở một số khu vực đã làm tăng nhu cầu điện năng do người dân sử dụng nhiều máy lạnh hơn. Mặt khác, các nguồn năng lượng tái tạo như thủy điện gặp khó khăn trong duy trì trữ lượng nước cần thiết.

Trung Quốc cũng đã phải vật lộn để tăng nguồn cung ở nước ngoài. Theo Gloystein của Tập đoàn Eurasia cho biết, giá than nhập khẩu đã tăng gấp đôi năm ngoái. Căng thẳng thương mại Úc – Trung Quốc đã khuếch đại lỗ hổng năng lượng của đất nước tỉ dân. Kể từ đó, Trung Quốc đã tăng nhập khẩu than hơn từ Indonesia và Nam Phi để bù đắp thâm hụt, nhưng vẫn chưa lấp đầy được khoảng trống.

Tình trạng thiếu điện có khả năng tiếp tục diễn ra trong ít nhất vài tháng tới, đặc biệt khi nhu cầu vẫn cao trong những tháng mùa hè nóng nực. Ông Qin từ Refinitiv nhận định vẫn có “những rủi ro đáng kể” khi cả miền Nam và miền Trung Trung Quốc sẽ cần tiếp tục phân bổ nguồn điện, đặc biệt nếu thời tiết nóng hơn bình thường. Ông Qin nói: “Vấn đề mà nguồn cung cấp điện của Trung Quốc phải đối mặt là làm thế nào để vừa đáp ứng được nhu cầu điện khí hóa ngày càng tăng vừa đạt được mục tiêu khử carbon”. 

TL