Toàn cảnh bức tranh kinh tế Việt Nam trong năm 2020

Việt Nam - điểm sáng trong bức tranh kinh tế ảm đạm toàn cầu

Dịch bệnh, thiên tai hoành hành khiến tổng sản phẩm nội địa (GDP) năm nay thấp nhất trong nhiều năm, tuy nhiên Việt Nam vẫn được truyền thông quốc tế đã từng ghi nhận những thành tích trong năm vừa qua. Điển hình như tờ Sputnik (Nga) đã ví nền kinh tế Việt Nam là "bình minh đang lên" trong khi nền kinh tế các quốc gia khu vực Đông Nam Á lại đang "ngả chiều".

Lý do là khi một số quốc gia đang mắc "bẫy thu nhập trung bình" – giảm sức cạnh tranh do hệ quả nâng cao chi phí lao động và mức sống, Việt Nam lại có thể nhanh chóng bắt kịp với các nước phát triển hơn trong khu vực nhờ vào những chính sách kịp thời và hiệu quả trong công cuộc ứng phó với đại dịch. Đồng thời, 40% doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất tại Đông Nam Á đã chọn Việt Nam là điểm đến thích hợp để đầu tư.

Vào giai đoạn phục hồi hậu đại dịch, các chuyên gia quốc tế đều đưa ra các dự báo tăng trưởng tích cực đối với Việt Nam. Theo tờ The Business Times (Singapore), ngành dịch vụ (ngoài du lịch) của Việt Nam dần bắt kịp xu hướng hồi phục. Bên cạnh đó, lĩnh vực công nghiệp và xây dựng sẽ tiếp tục dẫn đầu trong phục hồi kinh tế đất nước.

Nhờ vậy, tờ Asia Times cũng cho rằng Việt Nam là "trường hợp ngoại lệ" trong đại dịch Covid-19. Bên cạnh những số liệu như Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo GDP Việt Nam đạt 2,8% trong năm 2020, phục hồi ở mức 6,7% vào năm 2021, Việt Nam còn nằm trong top điểm đến an toàn tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương giai đoạn dịch bùng phát.

Asia Times nêu rõ, Việt Nam là một trong số ít những điểm sáng của bức tranh kinh tế ảm đạm toàn cầu.

Vượt lên trên tất cả những kết quả đó, năm 2020 là năm thành công nhất nhiệm kỳ 2016 - 2020 về tinh thần, ý chí vươn lên trong mọi khó khăn, thử thách. Hiện, nông sản Việt Nam đã có mặt tại 200 nước và vùng lãnh thổ, trong đó một số mặt hàng chiếm thị phần khá lớn trên thị trường thế giới như: gạo, cà phê, hồ tiêu, hạt điều, tôm, cá tra… Tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp cả năm ước đạt khoảng 2,6% (cao hơn mức 2,01% của năm 2019).

Kỳ tích gạo và cuộc đua vào tốp đầu thế giới

Một năm đối mặt với thiên tai hoành hành và dịch bệnh dữ dằn nhất trong 100 năm qua, nông nghiệp Việt Nam vẫn giữ vững đà tăng trưởng. Dự kiến trong năm nay, xuất khẩu gạo sẽ vượt mốc 6,6 triệu tấn, vượt qua Thái Lan.

Theo báo Lao động nhận định, chỉ sau 14 năm, Việt Nam đã khiến cho thế giới kinh ngạc và nể phục khi từ quốc gia thiếu đói vươn lên trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu gạo. Đặc biệt những năm gần đây, gạo Việt liên tục có mặt top đầu tại cuộc thi gạo ngon nhất thế giới. Đó là kỳ tích do Việt Nam tạo nên. Cũng theo báo Lao động, có ba nguyên nhân khiến gạo Việt Nam có bước phát triển tăng cao như hiện nay. Thứ nhất, đề án tái cơ cấu nông nghiệp của Chính phủ, trong đó tái cơ cấu ngành hàng lúa gạo được triển khai mạnh mẽ đã làm thay đổi quy trình canh tác lúa... Thứ hai, những năm gần đây, Việt Nam đã tham gia ký kết nhiều Hiệp định Thương mại với nhiều quốc gia mang tầm chiến lược như CPTPP, EVFTA, gần đây là RCEP và với Anh Quốc đã tạo điều kiện cho gạo Việt Nam bứt phá. Thứ ba, năm 2020 với tình hình dịch COVID-19 làm suy giảm nhiều ngành nghề, nhưng nhu cầu về lương thực không giảm mà còn tăng, đây cũng là nguyên nhân khách hàng vẫn cần mua gạo Việt Nam.

Gạo Việt giờ đây đã được nâng tầm. Nhà nông và doanh nghiệp sản xuất đã tập trung sâu vào chất lượng chứ không còn chạy theo số lượng nữa.

EVFTA mang đến cho Việt Nam con số tăng trưởng ấn tưởng

Không chỉ có mặt hàng gạo đóng góp vào tăng trưởng xuất khẩu,nhiều mặt hàng có giá trị tăng cao của Việt Nam như tôm, thủy hải sản đã đạt mức tăng trưởng ấn tưởng.

Đặc biệt, EVFTA đã có tác động đáng kể đến thương mại song phương Việt Nam - EU kể từ khi có hiệu lực vào ngày 1/8/2020, được thể hiện bởi sự tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu của Việt Nam sang EU và từ EU sang Việt Nam trong những tháng gần đây. Việc cải thiện thị trường sang EU, ví dụ rất điển hình là tôm. Chỉ sau 1 tháng sau EVFTA, xuất khẩu tôm sang EU tăng 16%, xuất khẩu thủy sản tính đến tháng 10 tăng 10% bất chấp đại dịch Covid-19.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh từng đánh giá, EVFTA là một điểm sáng trong mối quan hệ giữa Việt Nam và EU. 4 tháng triển khai hiệp định chưa phải là thời gian dài, nhưng đủ dài để nhìn nhận được chúng ta thu hoạch được gì từ hiệp định mang tính toàn diện này.

11 tháng của năm 2020, Việt Nam xuất khẩu sang EU đã đạt 22,2 tỷ USD, giảm 2,4% so với cùng kỳ năm 2019. Tuy nhiên, nếu nhìn vào 3 tháng thực hiện EVFTA có thể thấy, xuất khẩu Việt Nam sang EU đạt 11 tỷ USD, tăng 5%. Trong đó, riêng tháng thứ 3 sau khi hiệp định có hiệu lực, xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng 15%. Theo chiều ngược lại, nhập khẩu từ EU vào Việt Nam đạt 13,2 tỷ USD, tăng 4,3% trong 11 tháng năm 2020, tính riêng sau 3 tháng EVFTA có hiệu lực thì con số tăng trưởng là 11%.

Kỳ tích FDI và vị thế trong 12 quốc gia thành công nhất thế giới

Bất chấp những tác động tiêu cực và nặng nề của dịch bệnh COVID-19, Việt Nam vẫn thu hút được 23,5 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI), tính đến thời điểm cuối tháng 10 năm nay.

Ông Nguyễn Minh Cường - Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) từng nhận định với PV Tạp chí Doanh nghiệp & Hội nhập: "Từ khi đổi mới đến thời điểm này thì những yếu tố về ổn định chính trị là một yếu tố quan trọng và hấp dẫn nhất đối với các nhà đầu tư nước ngoài".

Ngoài sức hấp dẫn của một nền chính trị ổn định thì nguồn lao động trẻ dồi dào song hành với một chính sách thu hút đầu tư tổng thể, thân thiện với doanh nghiệp nước ngoài giúp Việt Nam liên tục duy trì sức hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) sau hơn 30 năm đổi mới, tạo nên nhiều đột phá vượt bậc trong những năm gần đây và đưa Việt Nam vào danh sách ít ỏi những quốc gia thành công nhất thế giới về thu hút FDI.

Công ty Inventec chuyên lắp ráp tai nghe AirPods đang chuẩn bị xây nhà máy tại Việt Nam. Sớm hơn, Foxconn - nhà sản xuất thiết bị điện tử lớn nhất thế giới, chuyên sản xuất iPhone, iPad - cũng đã kịp xây dựng nhà máy tại Việt Nam và Ấn Độ.

Trước đó, tờ Nikkei (Nhật Bản) cũng thông tin các "ông lớn" như Google, Microsoft đang chuyển dây chuyền sản xuất điện thoại, laptop sang Việt Nam. 

Những đột phá vượt bậc trong thu hút FDI giúp Việt Nam được quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia thu hút FDI thành công nhất khu vực và trên thế giới, trở thành địa điểm đầu tư tin cậy, hiệu quả trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài. Tổ chức Thương mại và phát triển Liên Hợp Quốc ngay trong báo cáo năm 2017 cũng đánh giá, Việt Nam nằm trong tốp 12 quốc gia thành công nhất về thu hút FDI.

UKVFTA: Thêm sân chơi mới cho hàng xuất khẩu Việt Nam

Mới đây, việc Việt Nam và Anh vừa kết thúc đàm phán Hiệp định Thương mại tự do Vương quốc Anh - Việt Nam (UKVFTA) và hướng tới ký kết hiệp định này, các tờ báo chuyên viết về kinh tế cho rằng, đây cũng là một tín hiệu lạc quan.

Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-Vương quốc Anh (UKVFTA) được nhận định sẽ giúp giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu từ Anh vào Việt Nam. Về phía Việt Nam, với nền tảng là những cam kết tiến bộ, tiêu chuẩn cao của Hiệp định EVFTA, Hiệp định UKVFTA được kỳ vọng sẽ tiếp nối động lực thúc đẩy quan hệ thương mại, đầu tư của hai bên trong những năm tới.

Theo phân tích từ tờ Công Thương, các ngành hàng xuất khẩu được hưởng lợi lớn từ hiệp định này là: thủy sản, gạo, dệt may, gỗ, rau quả, da giày… Hiệp định cũng sẽ tạo ra nhiều cơ hội hơn với các doanh nghiệp Anh trong các lĩnh vực tài chính, bảo hiểm, giáo dục, tư vấn, công nghệ cao, năng lượng tái tạo và dược phẩm. Ở tầm vĩ mô, hiệp định cũng đánh dấu những nỗ lực của Việt Nam vươn lên với tư cách là một thành viên tham gia tích cực vào thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, ở mặt thách thức, theo Vụ Chính sách thương mại đa biên, những cam kết mở cửa thị trường với hàng hóa, dịch vụ cho Anh sẽ tạo ra sức ép cạnh tranh nhất định cho nền kinh tế, doanh nghiệp và hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam, đặc biệt là trong những ngành Anh có thế mạnh như: Dịch vụ tài chính, dược phẩm, các mặt hàng hóa chất…

Giữ vững mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô

Việt Nam đã nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư. Chính phủ đã cam kết sẽ "tạo ra môi trường đầu tư tốt nhất", minh bạch và thuận lợi. Với việc vaccine COVID-19 bắt đầu được sử dụng tại một số nước, kỳ vọng đại dịch sẽ sớm được kiểm soát, mở đường cho thương mại toàn cầu phục hồi. Với một góc nhìn lạc quan, một số tổ chức dự báo kinh tế Việt Nam tiếp tục phục hồi, thậm chí có thể tăng trưởng cao trong năm 2021.

Trong phụ bản thường kỳ của báo cáo cập nhật Triển vọng phát triển châu Á (ADO) 2020 vừa công bố, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã nâng dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2020 từ 1,8% (trong dự báo đưa ra vào tháng 9) lên 2,3%. 

Theo đó, kinh tế của Việt Nam tăng trưởng nhanh từ 0,4% trong quý 2 lên 2,6% trong quý 3, nâng mức tăng trưởng bình quân trong giai đoạn tháng 1 đến tháng 9 lên 2,1%. Dự báo tăng trưởng cho năm 2020 được điều chỉnh tăng từ 1,8% lên 2,3% do đẩy mạnh đầu tư công, tiêu dùng trong nước phục hồi, thương mại gia tăng, và kinh tế phục hồi nhanh chóng. Dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam cho năm 2021 vào khoảng 6,1%.

Trước đó, nhiều định chế tài chính - ngân hàng lớn cũng nâng dự báo tăng trưởng của Việt Nam. Như Tập đoàn HSBC dự báo tăng trưởng 2021 có thể đạt 8,1%; hay Standard Chartered nhận định kinh tế Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng 3% trong năm 2020 và 7,8% vào năm 2021.

Dù không lạc quan như các tổ chức nước ngoài trên, nhưng nhiều tổ chức và chuyên gia trong nước cũng nhận định, tăng trưởng năm 2021 nhiều khả năng sẽ vượt mức mục tiêu 6% mà Quốc hội và Chính phủ đặt ra cho năm tới. “Chúng tôi dự báo tăng trưởng sẽ trong khoảng 6,5-7% năm 2021”.

Bảo Trinh