Có hai luồng ý kiến đáng chú ý về kế hoạch Tái lập vĩ đại. Một số người tin rằng nhóm khởi xướng, bao gồm những đại diện của giới tinh hoa: doanh nhân, tỷ phú và các nhà lãnh đạo thế giới, đã nhận ra rằng đại dịch Covid-19 là cơ hội có một không hai trong lịch sử để cấu trúc lại mọi phạm trù, từ chủ nghĩa tư bản đến bảo vệ môi trường vốn là những vấn đề nan giải trong quá khứ.  

Bởi những người này nắm trong tay cả quyền lực và nguồn lực cần thiết để tái cấu trúc hệ thống toàn cầu nên ý kiến của họ cần được cân nhắc một cách nghiêm túc và các nỗ lực cũng cần được xem xét kỹ lưỡng hơn. 

Một luồng ý kiến khác thì cho rằng những người ủng hộ kế hoạch Tái lập vĩ đại đang sống trong một thế giới ảo tưởng - nơi người ta thích nói về sự thay đổi toàn cầu mà không có ý định thực sự hành động để biến những thay đổi trong tưởng tượng thành hiện thực.  

Ở đó, mọi lời nói chỉ mang tính “đãi bôi” với mục đích có lẽ để né tránh những chỉ trích nhằm vào các hành động không được lòng người của họ. Mặc dù họ có thể đang nắm trong tay đòn bẩy của công cuộc chuyển đổi toàn diện này nhưng họ sẽ không bao giờ giật chúng. Vì vậy, chúng ta không cần bận tâm về những gì họ nói. 

Theo tôi, còn có một cách nhìn nhận thứ ba. Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) có thể không phải là tác nhân chính của sự chuyển đổi do tổ chức này hoặc những người khác tưởng tượng ra, nhưng một số thành viên của WEF thì thực sự đang theo đuổi chương trình chuyển đổi toàn diện này.  

Nhà hoạt động môi trường Greta Thunberg, các tỷ phú George Soros và Bill Gates, và quan trọng nhất là người đứng đầu nước Mỹ - tất cả đều đang theo đuổi các hợp phần chủ chốt trong chương trình nghị sự của WEF. Hoặc có thể, WEF đang vận hành chương trình sao cho phù hợp với chương trình nghị sự của các cá nhân và quốc gia khác. 

Do một thực tế là WEF luôn giữ các chương trình của mình bí mật và không phải chịu trách nhiệm giải trình trước bất kỳ chính phủ hoặc cơ quan quốc tế nào nên các hoạt động của tổ chức này thường xuyên là chủ đề của các thuyết âm mưu hoang đường. 

Nhưng cho dù WEF thực chất có là gì đi nữa thì có một thực tế là: Tổ chức này đang tận dụng nỗi khiếp sợ, lo âu và vô vọng của nhân loại trước sự khủng khiếp của đại dịch để thực hiện các mục tiêu của mình. 

WEF không còn xa lạ trong vai trò đăng cai hội nghị thường niên ở Davos, Thụy Sĩ với sự hiện diện của giới tinh hoa tại một khu nghỉ dưỡng trượt tuyết cao cấp để chia sẻ với nhau sự uyên thâm của mình, mặc dù điều này không có mấy ai quan tâm.  

Hàng năm, WEF phải đối mặt với sự lên án từ khắp thế giới vì khách tham dự đều là những người nổi tiếng đến Davos bằng máy bay riêng để rao giảng với thế giới về tội ác khi sử dụng nhiên liệu hóa thạch và biến đổi khí hậu.  

Chỉ riêng năm 2020, Davos đã đón 1.500 phi cơ riêng đến tham dự hội nghị. Rất may, vào năm 2021, hội nghị thường niên Davos đã được tổ chức trực tuyến (tôi tự hỏi tại sao trước đây không ai nghĩ ra cách làm này?). Nhân tiện xin được nói thêm là, bạn có thể tham dự hội nghị Davos miễn phí nếu trước đó bạn đã trả khoản phí thành viên 670.000 USD. 

WEF là một tổ chức với các thành viên là các tập đoàn toàn cầu lớn - đặc biệt là ngân hàng, Big Tech và các công ty tư vấn, cùng với các tổ chức phi chính phủ, các nhóm vận động chính sách và những người giàu có. Các nhà lãnh đạo và người nổi tiếng thế giới cũng tham gia: Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình; người đứng đầu LHQ, EU và IMF; nhà hoạt động môi trường trẻ tuổi Greta Thunberg cùng với tài tử điện ảnh Matt Damon. 

WEF có văn phòng tại New York và Bắc Kinh, và trụ sở chính được đặt tại Geneva. Những người theo thuyết âm mưu tin rằng New York đại bản doanh của Mỹ và Liên hợp quốc; Bắc Kinh là trung tâm mới của vũ trụ; và Geneva là trung tâm của châu Âu. 

Ông Klaus Schwab sáng lập WEF năm 1971 với mong muốn thiết lập một diễn đàn toàn cầu để các nhà lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ ý tưởng “cứu vãn hành tinh”. Hiện giờ WEF vẫn do ông nắm quyền. (Thật đáng khen cho sự bền bỉ từng ấy năm).  

Trong nhiều năm qua, WEF luôn chủ trương ủng hộ chủ nghĩa tư bản, ủng hộ giảm thuế, cắt giảm quy định, thương mại tự do… Các kỳ hội nghị của WEF luôn song hành với các cuộc biểu tình bạo lực, đôi khi các hội nghị của Ngân hàng Thế giới và IMF cũng chứng kiến cảnh tương tự do các nhóm chống chủ nghĩa tư bản gây ra. Để tồn tại, WEF đã chuyển hướng đi. 

Cha đẻ của WEF đã biến tổ chức này thành một nhóm vận động ủng hộ “chủ nghĩa tư bản vì tất cả” trong đó không chỉ cổ đông mà cả các chủ thể liên quan, bao gồm người lao động, các nhà quản lý, khách hàng, cộng đồng, người dân toàn cầu, các chính phủ - đều có tiếng nói quyết định về cách hành xử của các tập đoàn.  

Lợi nhuận không phải là động cơ chính, mục đích của mọi hành động là để làm việc tốt. Tuy nhiên, việc đó cũng không khiến nhiều người đặc biệt quan tâm mặc dù những gì thể hiện trên trang web của WEF rất ấn tượng.   

Năm 2017, ông Schwab đã đưa ra một thuật ngữ rất phổ biến và thông minh, “Công nghiệp 4.0”: Các vấn đề thế giới đang phải đối mặt có thể được giải quyết bằng trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, robot, thiết bị bay không người lái, nhà máy “thông minh”, phân tích dữ liệu lớn… bất kỳ công cụ gì sử dụng công nghệ và công nghệ thông tin. 

Với những lo ngại ngày càng tăng về môi trường, bất bình đẳng thu nhập, nghèo đói cùng cực, phân biệt chủng tộc, sự đa dạng và công bằng xã hội, một lần nữa, WEF lại biến hình theo hướng được mô tả là “chủ nghĩa tập thể doanh nghiệp”: là hình thái chủ nghĩa xã hội mà đứng sau đó là các tập đoàn chứ không phải các chính phủ hay các đảng phái chính trị. Giới tinh hoa giàu có, điển hình là các tỷ phú, từ bỏ theo đuổi lòng tham và dùng tài năng của họ để giải quyết các vấn đề nan giải toàn cầu (trong nhiều trường hợp chính là vấn đề do họ gây ra) và những vấn đề mà chỉ họ mới có thể giải quyết bằng sự sáng tạo của mình. 

Có vẻ như, đại dịch Covid-19 đã khiến WEF thu hút được nhiiều quan tâm của dư luận. Đơn cử như ngày 19/2, diễn đàn đã có 824 triệu lượt tìm kiếm trên Google.

Nhà hoạt động môi trường vì biến đổi khí hậu, Greta Thunberg, 16 tuổi, đã có bài phát biểu rất mạnh mẽ tại Davos năm 2020. Cô ấy kêu gọi: chấm dứt việc thăm dò, đầu tư, sản xuất và sử dụng nhiên liệu hóa thạch, không phải vào năm 2030 mà là vào năm 2021. Cô ấy có thể sẽ là tương lai của đất nước Thụy Điển. 

Đáp lại phát biểu này của cô Greta, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói: "Chúng ta cần loại bỏ những nhà tiên tri cao niên lúc nào nhìn đâu cũng chỉ thấy sự diệt vong” (ý ông ám chỉ Greta). 

Ông chủ của Microsoft, Bill Gates, là một thành viên tích cực của WEF. Năm 2015, ông kêu gọi nỗ lực toàn cầu để chuẩn bị cho những gì ông tin rằng sẽ là một đại dịch toàn cầu có quy mô lớn hoặc tương đương đại dịch SARS hoặc Ebola. Không ai tin điều đó. 

Gần đây, ông mới đưa ra 2 ý tưởng mà ông đang tài trợ thực hiện tại Mỹ nhưng chưa được nhấn mạnh đầy đủ tại hội nghị Davos. Bill Gates hiện tài trợ cho dự án mang tên “Pathway to Equitable Math Instruction” (tạm dịch là “Lộ trình hướng đến giáo dục toán học công bằng”).  

Dự án này ra đời với lý do là giáo dục toán học ở Mỹ đang mang tính phân biệt chủng tộc: trẻ em đến từ các gia đình thuộc các nhóm thiểu số được cho là không giỏi môn Toán, vì vậy việc yêu cầu các em phải làm bài tập Toán là khiến các em cảm thấy bị phân biệt đối xử. Cá nhân tôi không tin quan điểm này là đúng. 

Ngoài ra, liên quan đến chống biến đổi khí hậu, ông Gates đang thực hiện một chiến dịch truyền thông vận động với thông điệp rằng các nước giàu có nên chuyển sang sử dụng các sản phẩm thay thế thịt, dừng tiêu thụ thịt bò và thịt lợn. Ông Gates là nhà đầu tư đứng sau các công ty sản xuất sản phẩm thay thế thịt. 

Tỷ phú đầu cơ và cũng là người sáng lập của Quỹ Xã hội mở George Soros đã phát biểu tại Davos 2019 về sự hợp tác ngày càng chặt chẽ giữa Trung Quốc và các ông lớn công nghệ (Big Tech) cùng với các ảnh hưởng của việc này đến quản trị toàn cầu trong tương lai. 

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vừa tuyên bố ngay trong năm 2021 rằng: “Chủ nghĩa tư bản hiện đại không hiệu quả”. Và rằng các nhà lãnh đạo toàn cầu cần tập trung giải quyết vấn đề bất bình đẳng và biến đổi khí hậu. 

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phát biểu năm 2019: Công nghiệp 4.0 sẽ tạo ra Xã hội 5.0,  “… sẽ không phải là vốn mà chính là dữ liệu sẽ kết nối và thúc đẩy mọi mặt, lấp đầy khoảng cách giàu - nghèo”. 

Còn Thủ tướng Anh Boris Johnson đã không tham dự hội nghị Davos năm 2021 với tuyên bố: “Davos là nơi hội tụ của những cái tôi vĩ đại trong bữa tiệc tán dương lẫn nhau”. 

Trong những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống, ông Joe Biden đã công bố một loạt chính sách theo đúng tinh thần của chương trình nghị sự WEF.  

Cựu Ngoại trưởng của chính quyền Obama, ông John Kerry hiện giờ là đặc phái viên về Biến đổi khí hậu và cũng là một tỷ phú đã có bài phát biểu tại hội nghị Davos 2021, đưa ra phác thảo về chương trình nghị sự tiến bộ ủng hộ chống biến đổi khí hậu của Mỹ. Trước đó, tại hội nghị Davos 2015, ông Kerry đã ủng hộ chủ trương “thịnh vượng chung”, về cơ bản tán thành chương trình nghị sự của WEF. 

Đã tròn 1 tháng kể từ ngày nhậm chức, chương trình nghị sự của ông Biden đang trở nên rõ ràng hơn. Có vẻ như chương trình nghị sự chính sách của ông xoay quanh 3 chủ đề trọng tâm, đan xen nhau.  

Đó là: Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc có hệ thống của Mỹ là nguồn cơn của các vấn đề về công bằng xã hội, sự đa dạng và bao trùm; Tích cực hoạt động môi trường, bước đầu tập trung xoá bỏ nhiên liệu hóa thạch và dựa vào năng lượng tái tạo. Và quyền của người lao động, được thực hiện thông qua việc trao quyền cho các tổ chức công đoàn, thúc đẩy nhập cư cả hợp pháp và cả bất hợp pháp, áp đặt bắt buộc mức lương tối thiểu, mở rộng phúc lợi cho người lao động, bổ sung thu nhập cho người lao động thất nghiệp, hồi sinh Đạo luật y tế Obamacare và kích hoạt lại các quy định đối với người sử dụng lao động. 

Cùng với đó, thuế suất doanh nghiệp cao hơn sẽ được áp đặt, người giàu sẽ bị đánh thuế nặng nề, thâm hụt ngân sách của chính phủ sẽ tăng lên và các quy định của chính phủ sẽ được khôi phục. 

Đến thời điểm này, ít nhất ông Biden cũng là người tin vào việc áp dụng công nghệ trong giải quyết vấn đề môi trường và năng lượng, tuy nhiên ông chưa có phát biểu gì liên quan đến Công nghiệp 4.0 và Xã hội 5.0. 

Ông Biden sẽ thông qua các tổ chức đa phương như WEF, LHQ, EU, WHO, Ngân hàng Thế giới, Hiệp định khí hậu Paris, để đạt được các mục tiêu chính sách của mình. 

Điểm vênh giữa chính sách của ông Biden và WEF chính là ở chỗ ông ấy ủng hộ mô hình chính phủ lớn chứ không phải mô hình quản trị doanh nghiệp. Với doanh nghiệp, chủ trương của ông ấy là đánh thuế cao và gia tăng áp đặt quy định. 

Mỹ chắc chắn không phải là mô hình chuẩn của Chương trình nghị sự WEF. 

WEF sẽ không tiếp quản thế giới như những người cánh tả và cánh hữu lo sợ. Thay vào đó, các quốc gia riêng lẻ, chẳng hạn như Mỹ, sẽ theo đuổi chương trình nghị sự của WEF theo cách phù hợp với mình: một số nước sẽ thực hiện một phần nhỏ, một số khác sẽ thực hiện nhiều hơn.  

Các tập đoàn, với khao khát được công nhận là “người tốt”, thay vì hành xử như những kẻ xấu xa trên thị trường tự do, sẽ tiếp tục theo đuổi các dự án do WEF bảo trợ. Các tỷ phú, ông chủ ngân hàng và những người khác sẽ đứng ra tài trợ cho các dự án, cũng là một cách để họ thoát khỏi sự chỉ trích nhằm vào lòng tham của những người làm ăn. 

Kết quả chung cuộc là thế giới sẽ trở nên ngày càng hỗn tạp với nhiều cách tiếp cận khác nhau để thoả mãn được nhu cầu của các cá nhân và các quốc gia. Để rồi sau đó sẽ lại là cuộc Tái lập vĩ đại tiếp theo dưới một tên gọi mới.

Tiến sĩ Terry F. Buss - Chuyển ngữ: Đào Thúy - Thiết kế: Huệ Nguyễn

Theo tuanvietnamnet.vn