Phá vỡ 'hòn đá tảng' trong thanh toán không dùng tiền mặt

Dự kiến, trong tháng 9/2020 NHNN sẽ trình Chính phủ các Nghị định liên quan đến vấn đề lớn như: đại lý ngân hàng, tiền điện tử, thanh toán quốc tế, Mobile Money.

Theo NHNN, năm 2020, dự kiến cả nước có khoảng 89 triệu tài khoản cá nhân, tương đương 70% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Trong 6 tháng đầu năm nay, thanh toán không dùng tiền mặt tăng 180%.

Phủ sóng tài chính toàn diện đang gặp nhiều khó khăn

Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) Phạm Tiến Dũng cho biết, từ năm từ năm 2016 đến nay hành lang pháp lý để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt liên tục được bổ sung và đã khá đầy đủ. Nhờ đó, phương thức thanh toán này đã phát triển rất mạnh thời gian qua. 

Xu hướng hiện nay đang hướng tới ngân hàng không chi nhánh, giao dịch viên thành chi nhánh viên, điều này cũng đang trở thành hiện thực tại Việt Nam. Tại hầu hết ngân hàng lớn, khách hàng giao dịch qua mạng nhiều hơn khách hàng đến giao dịch tại quầy.

Chẳng hạn, một số ngân hàng như Vietcombank, TPBank, VPBank... lượng khách hàng giao dịch qua kênh trực tuyến chiếm hơn 90%, khách hàng giao dịch tại quầy chỉ dưới 10%.

Theo đại diện NHNN, hiện nay có khoảng  30% khách hàng chưa có tài khoản ngân hàng lại là những khách hàng khó mở rộng, tiếp cận nhất, đây cũng là đối tượng rất cần tới tài chính toàn diện. Tuy nhiên, việc phủ sóng tài chính toàn diện đang gặp nhiều khó khăn.

Ví dụ, tại vùng sâu, vùng xa, nơi người dân sống xa chi nhánh ngân hàng đến cả trăm km và thu nhập chỉ 500 nghìn đồng/tháng thì không thể hi vọng họ sẽ bỏ chi phí nửa tháng thu nhập để đến chi nhánh mở tài khoản. Thế nhưng, việc mở rộng mạng lưới chi nhánh ngân hàng đến tận từng xã cũng rất khó.

Hay như việc 1 năm có khoảng 15 triệu người Trung Quốc sang Việt Nam du lịch và nhu cầu mua sắm rất lớn, nhưng họ chỉ có ví điện tử, không có tiền trong tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, hiện nay các ngân hàng chưa có công cụ để họ tăng khoản.

Sắp có hành lang pháp lý cho Mobile Money và eKYC

Để thúc đẩy tài chính toàn diện, ông Dũng cho rằng “hòn đá tảng” trong thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay đang là thói quen. Để phá vỡ hòn đá tảng này, cần những đòn bẩy chính sách và sự tham gia mạnh mẽ của truyền thông. Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý cũng cần hoàn thiện hơn nữa.

Các chuyên gia cho rằng, ngoài sự hỗ trợ của công nghệ và hành lang pháp lý vô cùng quan trọng. Chiến lược tài chính toàn diện sẽ khó đạt mục tiêu nếu người dân không được mở tài khoản trực tuyến, không có hệ thống tài khoản đa cấp độ, không có hệ thống đại lý ngân hàng được xem là cánh tay nối dài của nhà băng để làm điểm nạp và rút tiền...

Theo lãnh đạo các nhà băng, để thúc đẩy tài chính toàn diện, có ba nội dung phải xử lý: eKYC (xác thực điện tử), điện toán đám mây, tín dụng cho khách hàng cá nhân.

Ông Dũng kỳ vọng, ngay trong tháng 9/2020, NHNN sẽ trình Chính phủ các Nghị định liên quan đến vấn đề lớn như: đại lý ngân hàng, tiền điện tử, thanh toán quốc tế, Mobile Money.

Về Mobile Money, nhiều ngân hàng lo sợ thị phần sẽ bị ảnh hưởng, thực tế, tài khoản ngân hàng và tài khoản Mobile Money không khác nhau về đặc tính kỹ thuật, điểm khác biệt là tài khoản Mobile Money chỉ là tài khoản thanh toán có giá trị nhỏ (hạn mức tối đa 10 triệu đồng/tháng).

Ngoài ra, các nhà mạng không phải là định chế tài chính nên tiền nạp vào Mobile Money không được cho vay mà phải nộp vào tài khoản ngân hàng. Việc ra đời tài khoản Mobile Money bên cạnh ví điện tử, tài khoản ngân hàng... sẽ tạo ra hệ thống tài khoản đa cấp độ, góp phần thúc đẩy tín dụng toàn diện.

Với eKYC là vấn đề nóng hiện nay, bởi eKYC được xem như  “vé gửi xe” để mở rộng tài khoản cá nhân, cơ sở để thúc đẩy tài chính toàn diện. Theo dự thảo hướng dẫn của NHNN, khách hàng mở tài khoản tại quầy sẽ được cung cấp đầy đủ hạn mức, còn mở tài khoản eKYC thì được cấp hạn mức 200 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, nếu áp dụng Video Call trong eKYC thì hạn mức sẽ do ngân hàng xác định.

"Do đó, NHNN đang gấp rút hoàn thiện Thông tư hướng dẫn, khả năng sẽ ban hành trong tháng 9 này", ông Dũng cho hay.

Tuy nhiên, NHNN cũng lưu ý, thời gian qua vừa, cơ quan an ninh phát hiện nhiều trường hợp thuê, mượn chứng minh thư để mở tài khoản ngân hàng. Vì vậy, NHNN cảnh báo các ngân hàng phải thận trọng, chỉ chấp thuận mở tài khoản qua eKYC với khách hàng có số điện thoại đăng ký mở tài khoản trùng với điện thoại phù hợp với chứng minh thư người dùng.

Huyền Anh