Nỗ lực đáp trả của phương Tây làm sụp đổ nền kinh tế Nga

Theo các nhà phân tích, chưa bao giờ một nền kinh tế có tầm quan trọng toàn cầu như Nga lại bị nhắm tới với các lệnh trừng phạt ở mức độ này, theo các nhà phân tích, những người này cho rằng, hiện nay có nguy cơ cao là Nga sẽ đối mặt với một cuộc khủng hoảng tài chính đẩy các ngân hàng lớn nhất của họ đến bờ vực sụp đổ.

Các quan chức phương Tây đã mô tả chiến dịch của họ là một cuộc chiến kinh tế nhằm trừng phạt Tổng thống Vladimir Putin và đất nước của ông, ngay cả khi các lệnh trừng phạt phải mất nhiều năm mới có thể phá hủy sự phòng thủ của "pháo đài kinh tế" của Nga.

"Chúng tôi sẽ kích động sự sụp đổ của nền kinh tế Nga", Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire nói với một kênh tin tức địa phương hôm thứ Ba (1/3).

Vị thế là nhà cung cấp năng lượng toàn cầu của Nga sẽ khiến sứ mệnh đó trở nên khó khăn hơn. Châu Âu nhận gần 40% khí đốt tự nhiên và 25% dầu từ Nga, và bất kỳ sự gián đoạn nào đối với những hoạt động xuất khẩu đó sẽ khiến giá toàn cầu vốn đã cao lại còn tăng thêm nữa

Phương Tây đang chiến đấu như thế nào?

Cuộc tấn công Ukraine của Putin đã vấp phải phản ứng chưa từng có từ Mỹ, Anh, Liên minh châu Âu, Canada, Nhật Bản, Australia và các quốc gia khác. Ngay cả Thụy Sĩ , vốn nổi tiếng là nước trung lập và giữ bí mật ngân hàng, đã cam kết áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga.

Phương Tây đã cắt hai ngân hàng lớn nhất của Nga là Sberbank (SBRCY) và VTB, khỏi quyền tiếp cận trực tiếp với đồng đô la Mỹ. Nó cũng đã thực hiện các bước để loại bỏ một số ngân hàng Nga khỏi Hiệp hội Viễn thông Liên Ngân hàng và Tài chính Quốc tế (SWIFT).

Liên minh đang cố gắng ngăn chặn việc ngân hàng trung ương Nga bán đô la và các ngoại tệ khác để bảo vệ đồng rúp và nền kinh tế của nước này. Theo Le Maire, tổng tài sản trị giá 1 nghìn tỷ USD của Nga hiện đã bị đóng băng bởi các lệnh trừng phạt.

Oliver Allen, nhà kinh tế thị trường tại Capital Economics, cho biết: “Các nền dân chủ phương Tây đã khiến nhiều người ngạc nhiên khi theo đuổi chiến lược gây áp lực kinh tế mạnh mẽ lên Nga thông qua việc loại bỏ nước này khỏi thị trường tài chính toàn cầu một cách hiệu quả”.

Ông nói thêm: “Nếu Nga tiếp tục con đường hiện tại của mình, rất dễ thấy rằng các lệnh trừng phạt mới nhất có thể chỉ là những bước đầu tiên trong việc cắt đứt nghiêm trọng và lâu dài các mối quan hệ tài chính và kinh tế của Nga với phần còn lại của thế giới”.

Các nước phương Tây coi các biện pháp trừng phạt là biện pháp chính để thách thức Nga. Theo Oxford Economics, các biện pháp này có thể xóa đi tới 6% tổng sản phẩm quốc nội của Nga.

“Pháo đài kinh tế” của Nga

Kể từ năm 2014, khi Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Moscow sau khi sáp nhập Crimea và vụ bắn rơi chuyến bay 17 của Hãng hàng không Malaysia, Putin đã cố gắng vực dậy nền kinh tế trong nước.

Moscow đã cố gắng để nền kinh tế bớt phụ thuộc vào dầu mỏ của mình bằng đồng đô la, hạn chế chi tiêu của chính phủ và dự trữ ngoại tệ.

Các nhà hoạch định kinh tế của Putin cũng đã tìm cách thúc đẩy sản xuất một số mặt hàng trong nước bằng cách chặn các sản phẩm tương đương từ nước ngoài. Trong khi đó, ngân hàng trung ương Nga đã tích lũy được kho dự trữ trị giá 630 tỷ USD bao gồm ngoại tệ và vàng - một số tiền khổng lồ so với hầu hết các quốc gia khác.

Những hàng phòng ngự đó hiện đang được bị đe dọa. Theo Capital Economics, các biện pháp trừng phạt đã khiến khoảng 50% kho dự trữ ngoại hối của Nga trở nên vô dụng.

"Các điều kiện bên ngoài đối với nền kinh tế Nga đã thay đổi đáng kể", Ngân hàng trung ương Nga cho biết hôm thứ Hai (28/2) và thông báo rằng, họ sẽ tăng gần gấp đôi lãi suất lên 20%. "Điều này là cần thiết để hỗ trợ ổn định tài chính và giá cả, đồng thời bảo vệ các khoản tiết kiệm của người dân khỏi bị mất giá", ngân hàng nói thêm.

Nga cũng đang áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn. Ngân hàng trung ương đã ra lệnh cho các công ty bán ngoại tệ vào thứ Hai (1/3) để hỗ trợ đồng rúp khi nó giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đô la Mỹ. Và Putin đang lên kế hoạch ra một sắc lệnh tạm thời cấm các công ty và nhà đầu tư nước ngoài bán tài sản của Nga.

Một quan chức cấp cao của chính quyền Biden nói với các phóng viên rằng: “Kho dự trữ ngoại hối trị giá hơn 600 tỷ USD của Nga chỉ có giá trị lớn nếu Putin có thể sử dụng nó”.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Mọi con mắt đều đổ dồn vào hệ thống tài chính Nga. Cuối tuần qua đã có báo cáo rằng, người Nga đã phải xếp hàng dài để rút tiền mặt từ các máy ATM, làm dấy lên triển vọng về một cuộc tháo chạy của các ngân hàng nước này. Vốn đã là mục tiêu chính của các lệnh trừng phạt, các ngân hàng Nga có thể phải chịu áp lực lớn hơn nữa nếu những người đi vay không thể trả các khoản vay do suy thoái kinh tế không thể tránh khỏi sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp và hộ gia đình.

Liam Peach, một nhà kinh tế học về thị trường mới nổi tại Capital Economics, cho rằng các ngân hàng Nga có thể buộc phải đáp trả bằng cách bán tài sản - có thể là với giá rẻ. Tín dụng có thể trở nên khan hiếm, làm cho nỗi đau kinh tế từ các lệnh trừng phạt thậm chí còn tồi tệ hơn.

Peach cho biết: “Việc gia tăng các lệnh trừng phạt của phương Tây vào cuối tuần qua đã khiến các ngân hàng của Nga đứng trước bờ vực khủng hoảng”.

Một điển hình ban đầu là công ty con ở châu Âu của Sberbank, công ty cho vay lớn nhất của Nga đã bị các đồng minh phương Tây trừng phạt.

Một vấn đề khác là các ngân hàng Nga chỉ có đủ ngoại tệ trong tay để trang trải khoảng 15% số tiền gửi ngoại tệ trên sổ sách của họ. Ngân hàng trung ương thông thường sẽ cung cấp ngoại tệ cho các ngân hàng, nhưng giờ đây họ có thể phải chịu áp lực trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm.

Nhờ dầu và khí đốt, giá trị xuất khẩu của Nga vượt xa nhập khẩu, và các khoản thanh toán vào nước này là một nguồn ngoại tệ lớn. Nhưng các nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể cố gắng chuyển một lượng lớn tiền mặt ra nước ngoài khi đồng rúp giảm giá, buộc ngân hàng trung ương phải chi tới 100 tỷ USD dự trữ sẵn có trong năm nay, theo Capital Economics.

Đồng thời, phương Tây có thể đàn áp mạnh hơn nữa. Theo Viện Tài chính Quốc tế, Hoa Kỳ và các đồng minh có thể loại bỏ nhiều ngân hàng Nga hơn khỏi SWIFT và hạn chế hơn nữa quyền tiếp cận của họ với đô la và euro. Họ cũng có thể cắt giảm xuất khẩu năng lượng của Nga, mặc dù điều đó sẽ khiến giá tăng đột biến.

Xung đột kinh tế leo thang hơn nữa có thể gây ra những hậu quả lớn.

Bảo Bảo (Theo CNN)