Liên kết giữa ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm có phù hợp với pháp luật?

Cụ thể, điểm đ khoản 1 Điều 27 Luật Cạnh tranh cấm doanh nghiệp hoặc nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường “yêu cầu doanh nghiệp khác, khách hàng chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác”.

Để áp dụng quy định này có ba điều cần phải chứng minh:

Một là, chủ thể thực hiện hành vi phải có vị trí thống lĩnh thị trường. Khía cạnh này là không khó. Cơ quan quản lý chỉ cần xử lý ngân hàng (đơn lẻ) nào đó có thị phần từ 30% trở lên hoặc hay hơn là xác định một nhóm ngân hàng (năm ngân hàng trở lên có tổng thị phần từ 85% trở lên trên thị trường liên quan).

Hai là, (các) ngân hàng phải có hành vi “yêu cầu doanh nghiệp khác, khách hàng chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng”. Đối với yếu tố này, câu hỏi được đặt ra là “Việc mua bảo hiểm thì liên quan gì đến cấp tín dụng?” và “Nếu không mua bảo hiểm thì nó có làm thay đổi bản chất của hợp đồng tín dụng hay không?”. Xét về mặt logic, hành vi buộc khách hàng phải mua bảo hiểm mới được vay hoặc được giải ngân là một hành vi mang tính bất chính và bóc lột khách hàng.

Ba là, hành vi “bán bia kèm lạc” ở trên phải “dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác”. Hậu quả này, xét về mặt thực thi sẽ rất khó để chứng minh bởi khách hàng là cá nhân gần như không được đề cập trong quy định này.

Đối với khách hàng là doanh nghiệp, cơ quan quản lý cạnh tranh phải chứng minh là thông qua việc phải mua bảo hiểm, doanh nghiệp sẽ phải chịu một chi phí quá cao trong việc sử dụng vốn. Và điều này sẽ dẫn đến khả năng ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc thậm chí là bị loại khỏi thị trường.

PV