Khoa học công nghệ đóng góp tích cực vào thành quả tăng trưởng kinh tế của Việt Nam

Năm 2020, Bộ Khoa học Công nghệ đã phê duyệt 10 nhiệm vụ cấp quốc gia đột xuất, đóng góp tích cực vào thành quả tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. 

Thông tin trên được nêu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2020, triển khai nhiệm vụ năm 2021 của Bộ Khoa học và Công nghệ mới đây. Hội nghị là dịp để đánh giá các kết quả đã đạt được trong năm 2020, cũng như trao đổi, thảo luận, đưa ra các giải pháp triển khai hiệu quả nhiệm vụ được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao năm 2021.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhắc lại bối cảnh năm 2020, toàn thế giới gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh, suy thoái kinh tế chung. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn, thực hiện "mục tiêu kép": phòng chống dịch, phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm đời sống nhân dân. 

Trong thành công này, khoa học và công nghệ có những đóng góp quan trọng khi kinh tế Việt Nam tăng trưởng dương 2,91%, là một trong những quốc gia tăng trưởng cao nhất trong khu vực và trên thế giới. Năng suất lao động được cải thiện, bình quân giai đoạn 2016-2020 là 5,8%/năm, cao hơn giai đoạn 2011-2015 (4,3%/năm) và vượt mục tiêu đề ra (5%/năm). Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) bình quân 5 năm đạt khoảng 45,2% (mục tiêu đề ra là 30-35%).

Đưa ra dẫn chứng cụ thể, ông Lê Xuân Định - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: Trong lĩnh vực nông nghiệp, khoa học và công nghệ đã đóng góp trên 30% giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp, 38% trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi. Các chương trình sản phẩm quốc gia, chương trình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và chương trình bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gen... được triển khai hiệu quả, góp phần duy trì xuất khẩu các mặt hàng nông sản chủ lực trong đại dịch Covid-19.

Nhiều doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trang trại tiên tiến đã và đang làm chủ được quy trình công nghệ, giảm giá thành sản phẩm, nhân rộng các quy trình công nghệ chuyển giao cho người sản xuất ở tất cả các lĩnh vực trên các đối tượng cây con chủ lực, tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả kinh tế từ 15-30%, thúc đẩy sản xuất sản phẩm ở quy mô công nghiệp.

Trong lĩnh vực công nghiệp, đã chế tạo thành công nhiều thiết bị, dây chuyền sản xuất, chủng loại vật liệu mới phục vụ phát triển ngành cơ khí chế tạo, năng lượng, công nghiệp hỗ trợ, nông nghiệp… Ở lĩnh vực y dược, các nhà khoa học đã nghiên cứu thành công quy trình ghép chi thể từ người cho chết não, ghép ruột từ người cho sống, phẫu thuật tách cặp trẻ bị dính liền cơ thể.

Ông Lê Xuân Định cũng cho biết, để phòng, chống Covid-19, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt 10 nhiệm vụ cấp quốc gia đột xuất, gồm: Nuôi cấy, phân lập virus SARS-CoV-2; sản xuất kit thử; phát triển vaccine Covid-19 Nanocovax; sản xuất, thử nghiệm thành công robot tại các bệnh viện và khu cách ly; chiếu xạ khử khuẩn miễn phí thiết bị, vật phẩm y tế phục vụ phòng, chống dịch; phối hợp cùng các bộ, ngành xây dựng bản đồ vùng dịch, phát hiện người có nguy cơ lây nhiễm tại các điểm du lịch; xây dựng phần mềm khai báo y tế...

Năm qua, chỉ số đổi mới sáng tạo (GII) của Việt Nam đứng vị trí 42/131 quốc gia, nền kinh tế, duy trì thứ hạng đã đạt được năm 2019 và đứng thứ nhất trong nhóm 29 quốc gia, nền kinh tế có cùng mức thu nhập, đứng thứ 3 trong ASEAN, sau Singapore và Malaysia.

Các kết quả còn được thể hiện trong các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn với các nhiệm vụ nghiên cứu cung cấp luận cứ khoa học cho Tổ Văn kiện và Tiểu ban Kinh tế - Xã hội xây dựng Chiến lược kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025; chuẩn bị Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.

Thứ trưởng Lê Xuân Định cho biết, các kết quả nghiên cứu cơ bản đã góp phần phát triển một số hướng ứng dụng liên ngành, đa ngành giúp tiếp thu, làm chủ các công nghệ tiên tiến phục vụ sản xuất và đời sống. Năm 2020, số lượng công bố quốc tế của Việt Nam tăng gấp 1,4 lần so với năm 2019.

Năm 2020 cũng ghi nhận Việt Nam xây dựng thành công công nghệ điều khiển bay và thu hồi khí cầu tầng bình lưu; triển khai mạng lưới Intenet vạn vật (IoT) rộng khắp với giá thành rẻ: phục vụ cứu hộ cứu nạn trên biển và khu vực rừng núi; giám sát hành trình tàu cá xa bờ; thu thập thông tin lũ quét, sạt lở đất, cháy rừng; dẫn đường cho các tàu đánh cá mà không cần thiết bị truyền dẫn vệ tinh đắt tiền.

Ở lĩnh vực lĩnh vực nông nghiệp, khoa học công nghệ đóng góp trên 30% giá trị gia tăng trong sản xuất, 38% trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi.

Đáng chú ý, năm 2020, Việt Nam tiếp tục giữ vững thứ hạng 42/131 quốc gia, vùng lãnh thổ về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu và tiếp tục được xem là hình mẫu của các nước đang phát triển khác trong việc thiết lập đổi mới sáng tạo như một ưu tiên quốc gia. Hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN), quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) thường xuyên được rà soát, sửa đổi, bổ sung, cập nhật cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn và mức độ hài hòa với tiêu chuẩn hóa quốc tế (đến nay đã có 12.800 TCVN, tỷ lệ hài hòa trên 60%). Đồng thời, đã xử lý 68.971 đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp (tăng 8,3% so với năm 2019); cấp văn bằng bảo hộ cho 47.168 đối tượng sở hữu công nghiệp (tăng 15,6% so với năm 2019).

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đánh giá cao và ghi nhận sự chuyển biến trong hoạt động của Bộ Khoa học và Công nghệ, đã nhanh nhạy, tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm, đột xuất (vaccine, kit thử phòng chống dịch...). Đồng thời, đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục phát huy những thành tựu đạt được trong giai đoạn trước để thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới, lấy doanh nghiệp làm trung tâm đổi mới sáng tạo; tập trung nghiên cứu, đề xuất cơ chế vượt trội, tháo những điểm ách tắc và minh bạch hơn nữa trong cơ chế tài chính…

Trong năm 2021, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương triển khai các nhiệm vụ trọng tâm sau: Triển khai các chương trình, đề án trọng tâm của Chính phủ; tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật để khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự là động lực chính của tăng trưởng kinh tế, tạo bứt phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; tiếp tục tổ chức thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ nghiên cứu phục vụ sản xuất và đời sống, đặc biệt là nghiên cứu sản xuất vaccine phục vụ công tác phòng, chống đại dịch Covid-19.

Bên cạnh đó, thực hiện đồng bộ các giải pháp tiếp tục khuyến khích doanh nghiệp trích lập và sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ để thúc đẩy mạnh việc đổi mới, hấp thụ và làm chủ công nghệ của doanh nghiệp, thành lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển, viện nghiên cứu, doanh nghiệp khoa học công nghệ và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; thúc đẩy phát triển mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia và sự gắn kết, hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu với khu vực công nghiệp và doanh nghiệp..

Ly Nguyễn