Hui Ka Yan, ông trùm bất động sản đứng sau Evergrande: Hành trình từ người giàu nhất châu Á đến bờ vực sụp đổ

Hui Ka Yan, người sáng lập China Evergrande Group, đã từng tích lũy được khối tài sản trị giá 42,5 tỷ USD, giúp ông đứng đầu bảng xếp hạng giàu nhất toàn châu Á. Nhưng 73% trong số tài sản khổng lồ đó giờ đã bốc hơi, và nhà tài phiệt gần như chắc chắn sẽ mất nhiều hơn nữa khi các chủ nợ, nhà cung cấp và người mua nhà lo lắng bao vây các văn phòng của Evergrande.

Nhà phát triển bất động sản này đã có tổng nợ phải trả đáng kinh ngạc là 305 tỷ đô la, so với tiền và các khoản tương đương tiền là 13,4 tỷ đô la, khiến nhiều người tự hỏi làm thế nào mà công ty có thể gánh một số nợ lớn như vậy, nhưng đó không phải là tất cả. Evergrande không chỉ vay từ các ngân hàng, công ty tín thác và trái chủ, mà còn từ nhân viên của mình và cả những người trong xã hội.

Theo ước tính từ Tạp chí tài chính địa phương Caixin, công ty có khoản nợ ngoại bảng lên tới 6,2 tỷ USD, bao gồm các sản phẩm quản lý tài sản được bán cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Một trong số đó là Liz, một nhân viên 35 tuổi của một chi nhánh chính quyền địa phương ở tỉnh Giang Tô phía Đông.

“Evergrande là một công ty nằm trong danh sách Fortune Global 500, phải không?” cô nói khi đề cập đến bảng xếp hạng các công ty lớn nhất thế giới của ấn phẩm. “Và tôi có một người bạn làm việc tại Evergrande và đã đầu tư 500.000 Nhân dân tệ (tương đương 77.000 USD) tiền riêng của cô ấy. Cô ấy nói với tôi rằng điều này sẽ không có vấn đề gì".

Liz cho biết, cô đã mua các sản phẩm quản lý tài sản trị giá 350.000 Nhân dân tệ của Evergrande trong năm qua, hứa hẹn lợi nhuận hàng năm là 7,5%.

Evergrande đã nói với cô ấy rằng, một phần số tiền thu được sẽ được sử dụng để tài trợ cho việc mở rộng sang sản xuất xe điện, một lĩnh vực kinh doanh hiện cũng đang trên bờ vực sụp đổ. Đơn vị EV của công ty gần đây đã cảnh báo về tình trạng “thiếu vốn nghiêm trọng” và cho biết, họ đã tạm ngừng thanh toán “một số chi phí hoạt động”, theo một hồ sơ gửi lên sàn chứng khoán. Liz nói rằng, cô đã đổi thành công 100.000 Nhân dân tệ tiền trả gốc và lãi vào cuối năm ngoái. Nhưng đối với phần còn lại đến hạn vào tháng 1 tới, cô ấy lo lắng rằng mình có thể không bao giờ lấy lại được.

Evergrande thừa nhận yêu cầu bình luận, nhưng không trả lời thêm. Trong khi đó, các cơ quan quản lý tài chính ở Thâm Quyến hiện đang điều tra đơn vị quản lý tài sản của Evergrande, theo một báo cáo của Reuters trích dẫn một bức thư được gửi đến các nhà đầu tư. Nhưng một người đã nhận cuộc gọi tại văn phòng quản lý tài chính của thành phố vào chiều nay cho biết, cô ấy không biết về vấn đề này và cô ấy không biết cơ quan chính phủ nào sẽ giải quyết vấn đề Evergrande. "Chúng tôi đang chờ thông báo thêm", cô nói.

Sự sụp đổ tiềm tàng của Evergrande đang vang dội khắp thị trường tài chính toàn cầu. Các nhà đầu tư không chỉ rút khỏi Evergrande mà còn bán phá giá cổ phiếu liên quan đến bất động sản ở Hồng Kông vì họ lo lắng về sự lây lan, đặc biệt là đối với một nền kinh tế phụ thuộc vào bất động sản với ít nhất chiếm một phần tư GDP.

Liệu Hui, người có khối tài sản 11,5 tỷ USD hiện tại chủ yếu dựa vào 8 tỷ USD cổ tức mà anh ta nhận được từ Evergrande kể từ khi IPO vào năm 2009, có bị quy kết cho những khoản lỗ khổng lồ phát sinh hay không phụ thuộc vào thành tích của anh ta trong việc dọn dẹp mớ hỗn độn. Joseph Fan, Giáo sư tài chính tại Đại học Hong Kong Trung Quốc, cho biết.

Đối với công ty niêm yết ở Hồng Kông, các nhà đầu tư và chủ nợ nước ngoài dường như không phải là ưu tiên cao nhất của Hui. Evergrande đã không đưa ra bất kỳ thông báo công khai nào về việc liệu họ có trả lãi trái phiếu trị giá 83,5 triệu đô la đến hạn vào tuần trước hay không, một sự im lặng khiến thị trường càng thêm bồn chồn. Evergrande có thời gian cân nhắc 30 ngày trước khi chính thức vỡ nợ đối với trái phiếu đô la.

Ông Hui có lẽ phải trả lời trước 1,5 triệu người mua nhà của mình, những người đã giao tiền đặt cọc hoặc thanh toán đầy đủ cho những ngôi nhà vẫn đang được xây dựng trên khắp Trung Quốc. Những người mua bất mãn ở Quảng Châu đã tổ chức các cuộc biểu tình để yêu cầu Evergrande khởi động lại việc xây dựng một dự án đã bị tạm dừng vào tháng 5, và các đoạn phim chưa được xác nhận về các cuộc biểu tình tương tự đã xuất hiện trên mạng xã hội Trung Quốc.

Đối với một nhà lãnh đạo cam kết giảm bất bình đẳng thu nhập của xã hội và đạt được "thịnh vượng chung", các quan chức Trung Quốc phải cố gắng đang bảo vệ lợi ích của công dân. Một gói cứu trợ trực tiếp của Evergrande sẽ mâu thuẫn với mục tiêu của Chủ tịch Tập Cận Bình là thắt chặt tài trợ và kỷ luật lĩnh vực bất động sản, lĩnh vực đã vay nặng lãi trong nhiều năm để mở rộng, góp phần tạo ra đòn bẩy nhanh chóng trong nền kinh tế quốc gia. Các nhà chức trách cũng muốn củng cố quan điểm ​​rằng, không một công ty nào, ngay cả khi đó là một nhà phát triển quan trọng về mặt hệ thống như Evergrande, lại có thể thất bại.

Các nhà phân tích cho rằng, chính phủ có thể yêu cầu các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại địa phương giúp hoàn thiện các tài sản chưa hoàn thành hoặc các ngân hàng có thể gia hạn các khoản vay và đàm phán lại thời hạn với Evergrande như một phần trong quá trình tái cơ cấu. Các cơ quan quản lý cho biết đã thắt chặt giám sát tài khoản ngân hàng của công ty để đảm bảo rằng số tiền còn lại được sử dụng đầu tiên để xây dựng căn hộ, không phải trả nợ cho các chủ nợ. Zhu Ning, Giáo sư tài chính kiêm Phó trưởng khoa tại Học viện Tài chính Cao cấp Thượng Hải, Đại học Giao thông Thượng Hải, cho biết, chính phủ có thể chính thức công bố một giải pháp “rất sớm”, có lẽ ngay sau tuần nghỉ lễ Quốc khánh vào tháng 10.

Nhưng quan điểm về việc giải quyết đống nợ của Evergrande vẫn còn nhiều ý kiến ​​trái chiều. Zhou Chuanyi, một nhà phân tích tín dụng tại Lucror Analytics có trụ sở tại Singapore, nhận thấy các DNNN không muốn tham gia và giải cứu các dự án của Evergrande đang được xây dựng. Điều này một phần là do chất lượng tài sản thấp mà Evergrande để lại trên sổ sách của mình hiện nay. Ít nhất một nửa số dự án của nó nằm ở các thành phố cấp ba hoặc cấp bốn của Trung Quốc, hoặc các khu vực tương đối xa nơi các khoản thanh toán tiềm năng không được đảm bảo. Hơn nữa, một loạt các biện pháp gần đây để hạ nhiệt thị trường nhà ở đang cản trở đà tăng của giá nhà mới .

Zhou nói: “Không có nhiều người muốn có nhà hoặc đất ở những nơi cấp ba hoặc cấp bốn. Không thể để một công ty nhà nước tiếp quản toàn bộ các bất động sản chưa hoàn thành của Evergrande, nhưng các DNNN có thể tiếp quản một số dự án”.

Hui, người còn có tên là Xu Jiayin, đã thúc đẩy sự bùng nổ bất động sản của đất nước trong nhiều thập kỷ. Sinh ra trong một gia đình nghèo năm 1958 ở tỉnh Hà Nam, mẹ ông mất trước khi ông được một tuổi. Ông được bà nuôi dưỡng từ nhỏ. Tiểu sử của ông ấy, được xuất bản bởi Nhà xuất bản Taihai vào năm 2017, nói rằng ông ấy đã làm cho một gia đình bán giấm và củi ở chợ làng khi còn nhỏ, và ông thường phải ăn khoai tây và bánh hấp vì chúng là thức ăn duy nhất dành cho Hui vào thời điểm đó.

Ông tốt nghiệp Đại học Gang thép Vũ Hán vào năm 1982, và tìm được công việc tại một nhà máy thép địa phương trước khi quyết định đến Thâm Quyến, thành phố phía nam Trung Quốc giáp Hồng Kông vào năm 1992. Hui đã làm việc cho một công ty thương mại trong năm năm, nhưng cuối cùng đã tìm thấy tiếng gọi của mình trong lĩnh vực bất động sản.

Hui thành lập Evergrande vào năm 1997 tại Quảng Châu. Từ đó, công ty mở rộng nhanh chóng. Gói kích thích trị giá 4 nghìn tỷ Nhân dân tệ của chính phủ, được thiết kế để thúc đẩy nhu cầu nội bộ sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009, khiến nguồn vốn trở nên dồi dào. Các nhà phát triển bất động sản thường có thể vay với chi phí thấp, xây dựng căn hộ và thúc đẩy giá đất tăng mạnh. Hui, các nhà phân tích cho biết, có lẽ là người quyết liệt nhất trong số họ, khai thác mọi kênh tài trợ, từ trái phiếu và các khoản vay ngân hàng đến phát hành các sản phẩm quản lý tài sản thông qua các bên thứ ba như các công ty tín thác.

Nhà tài phiệt này có thể bị thúc đẩy bởi niềm tin rằng giá bất động sản sẽ tiếp tục tăng cao ở Trung Quốc và ông ta luôn có thể kiếm đủ tiền để trả lãi. Ông trở thành người giàu nhất Trung Quốc - cũng như là người giàu nhất trên toàn châu Á vào năm 2017, tài sản của ông trị giá 42,5 tỷ đô la, khi cổ phiếu Evergrande tăng mạnh ở Hồng Kông, một phần được thúc đẩy bởi khoản chi trả cổ tức hậu hĩnh sau khi công ty niêm yết cổ phiếu vào năm 2009.

Theo ước tính của Forbes , ông Hui đã bỏ túi tổng cộng 8 tỷ USD tiền mặt trả cổ tức từ 10,2 tỷ cổ phiếu sở hữu, một con số khiến ông vẫn giàu hơn hầu hết các tỷ phú Trung Quốc ngay cả khi Evergrande sụp đổ. Nhà tài phiệt này cũng mở rộng Tập đoàn Evergrande sang mảng bóng đá chuyên nghiệp, kinh doanh tấm pin mặt trời, nước khoáng, ô tô điện và công viên giải trí trong những năm qua, mặc dù Evergrande được cho là sẽ bán lãi trong một số đơn vị niêm yết để trang trải các khoản trả nợ.

Cơ quan quản lý thị trường của Hồng Kông thậm chí đã xuất hiện để giúp đỡ Evergrande trong một lần. Citron Research đã gọi công ty là vỡ nợ và đưa ra thông tin gian lận trong một báo cáo năm 2012, nhưng Tòa án Hành vi Sai phạm Thị trường của Hồng Kông đã quyết định những khẳng định của họ là sai và gây hiểu lầm vào năm 2016, và người sáng lập Citron, Andrew Left, sau đó đã bị cấm giao dịch tại các thị trường Hồng Kông. Nhưng Left hiện cho biết, anh cảm thấy được minh oan.

Trong khi đó, ông trùm tiếp tục khéo léo tránh các vấn đề khác, bao gồm việc thuyết phục các nhà đầu tư chiến lược từ bỏ khoản hoàn trả 13 tỷ USD chỉ trong năm ngoái. Hơn nữa, các mối quan hệ của Hui không chỉ giới hạn trong lĩnh vực kinh doanh, ông cũng giữ một ghế trong cố vấn chính trị hàng đầu của Trung Quốc, Ủy ban Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc. Trên thực tế, Hui đã được nhìn thấy đang trò chuyện vui vẻ ở Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh khi bữa tiệc kỷ niệm 100 năm thành lập vào tháng 7 năm nay, mặc dù chuyến đi của anh ấy đến thủ đô dường như không đủ để cứu công ty.

Zhu của Đại học Giao thông Thượng Hải cho biết: “Từ quan điểm chiến lược, ông ấy đã đánh giá sai những hạn chế của chính phủ đối với lĩnh vực bất động sản. Kinh nghiệm và thành công trong quá khứ của anh ấy cũng khiến anh ấy trở nên hiếu chiến, và toàn bộ công ty chỉ đang đánh cược vào sự gia tăng liên tục của giá nhà đất”.

Bảo Bảo (Theo Forbes)