Giải pháp chống “tắc đường” cho sàn HoSE

10:26 27/02/2021

Một trong những giải pháp ngắn hạn đã được UBCKNN thông qua là nâng lô giao dịch tối thiểu trên sàn HoSE từ 10 lên 100 cổ phiếu/lệnh để giúp giảm tải cho hệ thống.

Bất cứ ai theo dõi bảng điện tử sàn HOSE chiều 24/2 đều rất dễ mang tâm lý chán chường vì hệ thống lại lăn quay, lệnh mua, lệnh bán không thể gặp nhau.

Kể từ 14h, bảng điện gần như đứng hình, trước đó giá nhảy loạn xạ, khiến nhiều nhà đầu tư mua bán chứng khoán không khác gì kiểu “bịt mắt bắt dê”, tệ hơn lệnh mua và bán sau đó đều không thể đưa vào hệ thống.

Trên các diễn đàn chứng khoán, nhà đầu tư bức xúc khi tình trạng tắc đường diễn ra ngày càng nghiêm trọng, suốt 2 tháng qua vẫn chưa được cải thiện đáng kể.

Câu hỏi được nhiều nhà đầu tư đặt ra là tại sao có những phiên giao dịch giá trị tới gần 20.000 tỷ đồng mà không bị treo hệ thống, trong khi có những phiên chỉ 14.000 - 15.000 tỷ đồng đã tắc đường? 

Theo thống kê của Vietstock ở một thời điểm, phiên giao dịch ngày 22/2, có tình trạng nghẽn lệnh thì số lệnh đặt mua là 97.045; số lệnh đặt bán là 93.492 lệnh. Phiên giao dịch ngày 23/2, hệ thống thông suốt không bị nghẽn lệnh có số lệnh đặt mua tới 130.724; số lệnh đặt bán là 113.519 lệnh; lần lượt tăng 34,7% và 21,42% so với phiên ngày 22/2.

Đến phiên ngày 24/2, tình trạng nghẽn lệnh diễn ra trầm trọng thì số lượng lệnh đặt mua chỉ có 90.060, lệnh đặt bán đạt vỏn vẹn 81.107 lệnh; thấp hơn 31,11% và 28,55% so với phiên giao dịch thông suốt hôm trước.

Còn số liệu từ HOSE cho biết, ngày 22/2; lệnh mua là 306.579; lệnh bán là 296.818; ngày 23/2; lệnh mua là 324.941; lệnh bán là 271.016; ngày 24/2 lệnh mua là 345.613 và lệnh bán là 275.796. 

Tình trạng lỗi hệ thống giao dịch trên HOSE diễn ra dày đặc và ngày càng trầm trọng/ Ảnh ĐTCK
Tình trạng lỗi hệ thống giao dịch trên HOSE diễn ra dày đặc và ngày càng trầm trọng/ Ảnh ĐTCK. 

Nhiều nhà đầu tư nói vui việc liên tục phải "ăn bánh cu đơ" khi giao dịch không khác gì "người mù lái xe" bởi họ không thể biết được mức giá nào trên bảng điện đang được hiển thị chính xác. 

Với thực tế trên sàn HOSE hiện nay, nhà đầu tư không thể biết được khi nào hệ thống “bị đơ”, giải pháp để khắc phục tình trạng này là gì?

Theo UBCK Nhà nước, hiện chỉ trông chờ vào hệ thống giao dịch mới của HOSE được vận hành và đi vào hoạt động, có sớm nhất cũng phải tới cuối năm 2021. Mặt khác, việc thử nghiệm vận hành hệ thống này bị chậm trễ do các chuyên gia Hàn Quốc không sang được Việt Nam do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Giám đốc một công ty chứng khoán cho rằng, việc này không nên đổ lỗi cho Covid, vì gói thầu hệ thống này đã có cả chục năm mà vẫn chưa xong. Tại sao ở các công ty chứng khoán, số lượng lệnh tăng cả chục lần mà không “chết” như HOSE? Vì CEO các công ty chứng khoán phải lường trước và đề xuất đầu tư từ sớm; nếu CEO không làm được, thì chắc chắn sẽ “mất ghế”.

Trước vấn đề cấp bách của thị trường lúc này khi gần như phiên giao dịch nào cũng nghẽn, trong khi hệ thống mới chưa thể có ngay lập tức, một số chuyên gia trên thị trường cho rằng, có 3 biện pháp ngắn hạn có thể giúp giảm tải hệ thống HoSE, bao gồm (1) Tiếp tục nâng lô giao dịch từ 100 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ lên 1.000 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ; (2) Nâng bước giá giao dịch sàn HoSE lên 100 đồng; (3) Chuyển một số doanh nghiệp niêm yết từ HoSE về HNX.

Cả 3 biện pháp ngắn hạn trên đều có những ưu, nhược điểm nhất định với thị trường.

Với biện pháp đầu tiên, nâng lô giao dịch từ 100 cổ phiếu lên 1.000 cổ phiếu sẽ giúp giảm bớt lệnh vào thị trường, qua đó giúp giảm tải hệ thống. Tuy vậy, việc nâng lô giao dịch này cũng khiến các nhà đầu tư có quy mô vốn nhỏ khó tiếp cận thị trường hơn bởi để sở hữu cổ phiếu sẽ cần lượng tiền lớn gấp 10 lần so với hiện nay.

Lấy ví dụ trường hợp cổ phiếu MWG với thị giá 135.000 đồng/cp. Nếu như quy định trước đây chỉ là lô 10 cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ chỉ cần bỏ ra 1,35 triệu đồng là có thể mua được 1 lô MWG. Tuy nhiên việc nâng lô lên 100 cổ phiếu như hiện nay đã khiến nhà đầu tư cần tới 13,5 triệu đồng mới có thể mua được 1 lô MWG. Nếu quy định nâng lô cổ phiếu lên 1.000 sẽ khiến nhà đầu tư cần tới 135 triệu đồng mới có thể mua được MWG. Việc nâng lô lên lớn như vậy sẽ khiến rất ít nhà đầu tư tiếp cận được với chứng khoán, đi ngược với mong muốn của số đông người dân.

Với biện pháp nâng bước giá giao dịch HoSE lên 100 đồng, đây là điều có thể áp dụng được ngay bởi từ năm 2017 đổ về trước, sàn HoSE đã giao dịch với bước giá này. Dù vậy, biện pháp này có lẽ cũng không giúp số lượng lệnh vào thị trường giảm đi là bao và hiện tượng nghẽn vẫn sẽ xảy ra.

Trong khi đó, biện pháp chuyển một số doanh nghiệp niêm yết từ HoSE và HNX có lẽ là khả thi nhất, sẽ giúp giảm tải đáng kể cho hệ thống ngay lập tức mà không tốn nhiều chi phí. Giải pháp chuyển một số doanh nghiệp sang HNX có thể coi là bước đi phù hợp khi mà Thủ tướng đã ban hành quyết định 37/2020/QĐ-TTg thành lập Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (Vietnam Exchange).

Về vấn đề này, ông Đỗ Ngọc Quỳnh, TGĐ Công ty Chứng khoán VNDIRECT cho rằng, trong khi chờ hệ thống KRX vận hành thì việc chuyển một số công ty niêm yết từ HoSE sang HNX lúc này là việc làm hợp lý, cần thiết và có thể ít tốn kém nhất trong các phương án có thể triển khai. Việc này sẽ không chỉ giúp nhanh chóng giảm tải cho hệ thống HoSE mà quan trọng hơn còn là đảm bảo giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam được thông suốt, đáp ứng nhu cầu giao dịch chính đáng của nhà đầu tư, bảo đảm được uy tín của thị trường chứng khoán trong con mắt nhà đầu tư trong và ngoài nước, duy trì và củng cố được kênh huy động vốn ngày càng hiệu quả cho các doanh nghiệp trong nền kinh tế.

Tuy nhiên, việc chuyển niêm yết cũng sẽ gặp thách thức bởi không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng. Dù vậy, nếu có một vài doanh nghiệp chấp nhận việc chuyển sàn (nếu có chính sách) sẽ giúp giảm tải đáng kể cho hệ thống. TGĐ VNDIRECT cho biết trong trường hợp UBCK chấp thuận và tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục hành chính cho các cổ phiếu chuyển từ Hose sang HNX, VNDIRECT sẽ lập tức "xung phong" chuyển sàn sang HNX để góp phần giảm tải cho sàn HoSE.

Lúc này, TTCK Việt Nam đang nhận được sự quan tâm lớn không chỉ từ các nhà đầu tư trong nước mà còn từ các tổ chức quốc tế nhờ vào triển vọng vĩ mô tích cực, cũng như những kỳ vọng về việc nâng hạng thị trường mới nổi (Emerging Markets). Tuy vậy, nếu không nhanh chóng có biện pháp khắc phục những vấn đề về hệ thống sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới hình ảnh tốt đẹp của TTCK và khiến chúng ta đánh mất cơ hội thu hút dòng vốn tuyệt vời cho doanh nghiệp.

Lâm Anh (t/h)