Giải mã triết lý bóng đá của Pirlo

Tất cả nhân vật bóng đá đình đám nhất tại Italy đều gọi Pirlo là “HLV bẩm sinh”. Giám đốc kỹ thuật Fabio Paratici của Juventus coi Pirlo là người “được định mệnh chọn trở thành vĩ đại, cả trên cương vị cầu thủ lẫn HLV”.

Đồng đội cũ Paolo Maldini thì mô tả tư duy bóng đá của Pirlo “hoàn thiện và rõ ràng hơn, nếu nói chuyện với anh ấy trong 1-2 năm trở lại đây”. Đồng đội và bây giờ trở thành học trò của Pirlo, Giorgio Chiellini, gọi ông là “người sao Hỏa”.

Pirlo từng thừa nhận không thích công việc huấn luyện. Ảnh: Getty.

Học từ 5 người thầy

Nhưng có một sự thật: Pirlo ghét công việc HLV. Hoặc chính xác hơn, ông từng coi đây là một trong những nghề cần tránh sau khi giải nghệ.

“Nó quá giống với thời cầu thủ”, Pirlo lý giải trong cuốn tự truyện "Tôi tư duy nghĩa là tôi chơi bóng”. “Trong tương lai, tôi không đặt cược một xu cắc nào cho khả năng trở thành một chiến thuật gia. Tôi đã làm cầu thủ đủ lâu để cần tránh nó, trở về với cuộc sống ẩn dật bình thường”.

Pirlo muốn hướng Juve đến bóng đá tấn công. Ảnh: Getty.

Pirlo ẩn dật được đúng 3 năm, trước khi đăng kí theo học khóa HLV ở Coverciano. Như chia sẻ sau này, ông học chỉ để học, và cho đến lúc đó, chưa từng nghĩ sẽ làm HLV ở một đội bóng chuyên nghiệp.

Tất cả chỉ thay đổi sau chuyến tham quan Parma, theo dõi công việc của HLV Roberto D’Aversa. “Tới lúc đó, khi đêm xuống, thay vì đánh một giấc ngon lành, tôi bắt đầu mơ về cách bố trí đội hình trên sân”, ông nói.

Đó là lúc Pirlo định hình được triết lý bóng đá rõ ràng của mình, mà như chia sẻ sau này, khi được Juve mời dẫn dắt đội 1 thay HLV Sarri chỉ 9 ngày sau khi ký hợp đồng với đội U23, Pirlo không những không sợ hãi mà còn gật đầu ngay.

Triết lý của Pirlo được hé lộ trong vài cuộc phỏng vấn trước mùa giải. Ông tự thấy mình chịu ảnh hưởng từ 5 nhà cầm quân, và tự coi họ là thầy của mình. Đó là Johan Cruyff và Pep Guardiola ở Barca; Louis van Gaal tại Ajax; Carlo Ancelotti ở Milan và Antonio Conte của Juventus.

Ông mô tả thứ bóng đá của mình là “tổng hợp và mang tính tập thể”, dẫn lại câu nói của Xavi: “Cầu thủ thứ ba sẽ không thể bị truy cản”, ngụ ý về lối đá phối hợp nhỏ tam giác ba người kiểu Barcelona.

Pirlo mượn lời trợ lý và cũng là giảng viên ở Coverciano, sau này được chính Pirlo mời về BHL của mình, Antonio Gagliardi, để nói về triết lý bóng đá của bản thân: “Vị trí trong bóng đá hiện đại không còn là vị trí nữa. Nó là một chức năng”.

Phóng viên The Athletic đã phỏng vấn Gagliardi, để hiểu hơn về những gì Pirlo nói, và nhận được câu trả lời: “Ý của chúng tôi là vị trí trong bóng đá hiện đại không còn cố định nữa. Chúng tôi định hình họ bằng vai trò của trên sân. Ví dụ ở vị trí hậu vệ cánh. Gần đây xuất hiện ngày càng nhiều dạng “terzini-registi” (hậu vệ cánh kiến tạo bóng) như Trent Alexander-Arnold”.

“Trong các hệ thống chiến thuật, chúng ta thấy cầu thủ đá cánh bó vào trong và tiền vệ được đẩy lên như số 10. Các hệ thống chiến thuật ngày càng linh hoạt, cầu thủ di chuyển khắp sân và làm nhiệm vụ phù hợp với kỹ năng của họ. Alexander-Arnold có thể là người làm bóng ở Liverpool, vì tài năng của anh ấy vượt tầm một hậu vệ cánh bình thường”.

Pirlo tin rằng đây là thời đại mà bóng đá chuyển từ dạng “tĩnh” sang dạng “cơ động, dựa trên khả năng chiếm vị trí”. Ông xem vai trò của một HLV là phải giúp cầu thủ “nhận ra tình huống, và thích nghi với các kịch bản trận đấu ngày càng linh hoạt”.

Mở rộng “nguyên tắc CARP”

Các HLV bóng đá tại Italy theo đuổi nguyên tắc CARP, viết tắt theo tiếng Italy của các từ Costruzione (Tổ chức lối chơi), Ampiezza (Biên độ đội hình), Rifinitura (Khả năng xâm nhập vào 1/3 cuối sân) và Profondita (xâm nhập từ phía sau hàng thủ đối phương).

“Giả sử có những chiếc hộp cần được lấp đầy, thì dù đá với đội hình nào, các cầu thủ đều phải làm 4 nhiệm vụ đó: mở rộng biên độ đội hình, xâm nhập vào khoảng không gian 1/3 cuối sân của đối phương, tấn công vào sau lưng hàng thủ đội bạn và xây dựng bóng từ tuyến dưới. Nếu bạn lấp đầy 4 chiếc hộp này, nghĩa là đội bóng của bạn đã áp đảo đối phương, và thực thi lối đá tấn công”, Gagliardi giải thích.

Pirlo sẽ huấn luyện Ronaldo, người từng là đối thủ của anh khi còn là cầu thủ. Ảnh: Getty.

Trong trận giao hữu thắng Novara 5-0, Juventus của Pirlo thi triển song song hai sơ đồ chiến thuật, phòng ngự với 4-4-2, tấn công với 3-2-5, với hậu vệ phải Danilo bó vào trung lộ chơi trung vệ cùng Chiellini và Bonucci.

Sơ đồ chiến thuật này chẳng có gì mới mẻ, Fiorentina của Paulo Sousa đã làm từ 5 năm trước. Tuy nhiên, về tư tưởng chơi bóng, Pirlo cố gắng để Juve đá theo phong cách pressing tầm cao của Bayern Munich và Liverpool.

Trong cuộc nói chuyện đầu tiên với toàn đội, Pirlo nhấn mạnh hai điều: “Thứ nhất, tôi không muốn các anh để mất bóng. Thứ hai, ngay khi mất bóng, hãy giành lại nó nhanh nhất có thể”.

Trong luận án bóng đá để tốt nghiệp Coverciano, Pirlo viết: “BHL của tôi phát hiện rằng, các đội hàng đầu nỗ lực giành bóng từ 30-35 lần mỗi trận, và có tỷ lệ thắng tranh chấp từ 70%. Thời gian giành bóng trung bình là 5 giây, có sự tham gia của 2,5 cầu thủ. Các đội mạnh nhất châu Âu thực hiện 45 hành động pressing trong 12-14 phút. Họ thắng khoảng 60%, chỉ thua trong 10-15% nỗ lực giành lại bóng của mình”.

Đó chính là lý do Pirlo thúc giục Juve chiêu mộ Weston McKennie từ Schalke. Dejan Kulusevski, cầu thủ trẻ hay nhất Serie A mùa trước, không chỉ gây ấn tượng với 18 bàn thắng và kiến tạo cho Parma, mà còn ở sự cơ động của mình. Anh chính là người hoạt động rộng thứ 3 Serie A mùa trước, và Pirlo nhìn thấy hình bóng Pavel Nedved ở anh.

Các cầu thủ cảm thấy thích thú với sự thay đổi của Pirlo, cũng như cách truyền đạt thẳng thắn của vị tân HLV này. Họ nhận thấy triết lý của ông rất gần với Sarri, nhưng quan trọng là cách ông nói và thị phạm trẻ trung hơn, và có gì đó mới mẻ hơn người tiền nhiệm.

Trở về Pháp trong những ngày tập trung ĐTQG, tiền vệ Adrien Rabiot tâm sự: “Mới làm việc với ông ấy vài ngày, tôi đã cảm nhận được nhiều sự thay đổi, bắt đầu từ việc mọi người ở Juve đều rất tôn trọng Pirlo, bởi ông ấy từng là cầu thủ xuất sắc tại đây. Nòng cốt BHL cũng là các cựu cầu thủ nên trẻ hơn nhiều so với thời trước, họ có chất Juve trong người, nên chúng tôi cảm thấy gần gũi với họ hơn”.

Nó trái ngược với những gì mà Sarri vừa phát biểu trên tờ báo có trụ sở ở Turin, Corriere della Sera, rằng: “Juve là đội bóng không thể huấn luyện”. Đã có thời điểm ở mùa giải trước, Sarri ca cẩm rằng, dạy mãi nhưng cầu thủ Juve không hiểu cách thức đẩy cao tốc độ chơi bóng, luôn luân chuyển trái bóng quá chậm.

Rất có thể, tình trạng nói không nghe này sẽ được giải quyết, với một người giàu sức ảnh hưởng như Pirlo ở ghế huấn luyện.

Tất nhiên, truyền thông có xu hướng yêu mến người mới và đang coi Sarri như kẻ thất bại, nên thiên kiến dành cho nhà cầm quân 60 tuổi là có thể hiểu được.

Nhưng nếu định hình phong cách bóng đá riêng biệt, truyền được sức sống mới vào lối chơi của Juve mùa này, Pirlo coi như đã đi được một nửa chặng đường.

Đỗ Hiếu