Đề xuất áp dụng bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái

Thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, Việt Nam đang từng bước chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng bền vững hơn. Trong xu thế đó, chính sách phát triển các Khu công nghiệp sinh thái, chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn nhận được nhiều sự quan tâm từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Để đẩy mạnh quá trình chuyển đổi khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái, nhóm chuyên gia nghiên cứu của UNIDO - Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc đã đề xuất bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam, từ đó lấy ý kiến doanh nghiệp, các tổ chức có liên quan nhằm mục đích hoàn thiện hơn bộ chỉ số đánh giá khu công nghiệp sinh thái.

Tại hội thảo tham vấn kết quả nghiên cứu bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái ngày 24/6 nhóm nghiên cứu UNIDO đề xuất bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái gồm 76 chỉ số về 3 lĩnh vực gồm chỉ số môi trường và quản lý khu công nghiệp, chỉ số về kinh tế và chỉ số về xã hội.

Cũng theo UNIDO, việc hoàn thiện bộ chỉ số và nhanh chóng cấp chứng nhận cho các khu công nghiệp đã hoàn thành việc chuyển đổi sang mô hình sinh thái là rất cần thiết. Càng nhân rộng mô hình khu công nghiệp xanh ra bao nhiêu thì sản xuất càng bền vững bấy nhiêu. Đồng thời nguồn năng lượng sạch cũng là điều cần thiết trong quá trình chuyển đổi khu công nghiệp sinh thái.

Hiện nay, xu hướng phát triển khu công nghiệp theo hướng bền vững được nhiều quốc gia trên thế giới như: Thụy Sỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản… cũng như Việt Nam triển khai thông qua việc chuyển đổi và phát triển mới mô hình.

Qua đó, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững trong hoạt động công nghiệp, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh 2021 - 2030, tầm nhìn năm 2050 và cam kết phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050 tại Hội nghị COP26.

"Để hỗ trợ, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn triển khai Nghị định 35/2022/NĐ-CP ngày 28/5/2022 của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang triển khai đồng bộ các giải pháp khu công nghiệp sinh thái và mong muốn có nhiều khu công nghiệp hoàn thành việc chuyển đổi để được chứng nhận khu công nghiệp sinh thái trong thời gian tới”, ông Quân nhấn mạnh.

Theo đó, mục tiêu, phương pháp xây dựng và đề xuất áp dụng bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái cho Việt Nam bao gồm: giới thiệu khung quốc tế về khu công nghiệp sinh thái; tiêu chí khu công nghiệp sinh thái theo quy định của Việt Nam; phương pháp xây dựng, lựa chọn chỉ tiêu và khả năng áp dụng bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái.

Theo đại diện Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO), bộ chỉ số về khu công nghiệp sinh thái cần đảm bảo tính phù hợp, khả năng thực hiện và có căn cứ khoa học phù hợp với điều kiện của Việt Nam ở các khía cạnh như: môi trường, quản lý khu công nghiệp, xã hội và kinh tế, hỗ trợ giám sát, đánh giá và hỗ trợ công nhận khu công nghiệp sinh thái theo quy định...

Đánh giá về việc xây dựng các khu công nghiệp sinh thái, bà Vương Thị Minh Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, hệ thống các khu công nghiệp có vai trò quan trọng thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế và tạo công ăn việc làm cho người lao động.

Theo bà Hiếu, bên cạnh những mặt tích cực, sự phát triển công nghiệp một cách nhanh chóng cũng gây ra những ảnh hưởng, tác động nhất định đến môi trường. Một số khu công nghiệp đang hoạt động chưa hoàn thành việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải, đe dọa sức khỏe và đời sống người dân do ô nhiễm nguồn nước, không khí, chất thải nguy hại.

Do đó, cần thiết phải chuyển đổi từ khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp bền vững hơn; trong đó, tập trung  vào việc sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên và sản xuất sạch hơn.

Vấn đề xây dựng các khu công nghiệp sinh thái được coi là giải pháp khắc phục những hạn chế, bất cập về môi trường, giảm lãng phí tài nguyên và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Ông Mai Thế Toản, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường)  cho biết, trong thời gian tới cần có các tiêu chí cụ thể cho khu công nghiệp sinh thái.

Không có một quy định nào về kinh tế tuần hoàn nêu rõ được hưởng bao nhiêu % ưu đãi thuế, nhưng đối chiếu sang các quy định khác thì doanh nghiệp sẽ được các ưu đãi vay vốn tín dụng xanh, Nhà nước cấp bù lãi suất, các cơ hội tạo điều kiện tiếp cận vốn đầu tư nước ngoài…

Bà Nguyễn Trâm Anh, chuyên gia kỹ thuật quốc gia của UNIDO đánh giá, khoa học công nghệ rất cần thiết trong quá trình chuyển đổi khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái phải có nhiều bên liên quan hỗ trợ, chứ không chỉ trông chờ vào Nghị định 35. Kinh tế 4.0 đang tạo cho chúng ta sự kết nối cộng sinh công nghiệp, xây dựng nền kinh tế mới hoàn toàn, khu công nghiệp không bị đóng trong khu công nghiệp. Vì vậy, cần nhìn nhận vấn đề này ở những góc độ cởi mở hơn.

Đứng từ phía doanh nghiệp, đại diện Ban Quản Lý các khu công nghiệp Đà Nẵng nêu ý kiến bộ chỉ số cần được gói gọn lại, thay các thang điểm 0-5 thành đạt hay không đạt để rõ ràng hơn trong quá trình thực hiện.

Đại diện cho khu công nghiệp Deep C Hải Phòng, cho biết rất đồng tình với cách thực hiện bộ chỉ số này. Tuy nhiên, những chỉ số thuộc về điều kiện mà doanh nghiệp buộc phải tuân thủ theo Luật thì không cần đưa vào bộ tiêu chí, những điều kiện doanh nghiệp có thể tự nguyện làm để mang lại lợi ích tốt hơn cho môi trường thì nên thêm vào. Đại diện Deep C cũng khẳng định với những tiêu chí như trên thì hầu hết các khu công nghiệp đang hướng tới sinh thái thì đều có thể đạt được. Khu công nghiệp Deep C cũng mong nhà quản lý sớm ban hành bộ tiêu chí này để công ty có thể nộp hồ sơ và sớm đạt được chứng nhận khu công nghiệp sinh thái.

Đóng góp thêm ý kiến, ông Giang Ngọc Phương, phó Tổng Giám đốc Khu công nghiệp Hiệp Phước huyện Nhà Bè, TP HCM cho rằng cần xác định rõ trong bộ tiêu chí điều kiện nào cần thực hiện và điều kiện nào có thể lựa chọn thực hiện. Các tiêu chí đưa vào thì phải phù hợp với từng địa phương cụ thể. "Việc yêu cầu nước thải sau khi xử lý đạt cấp độ A* mới có thể tưới tiêu của Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) là rất khó cho doanh nghiệp. Chính vì vậy tiêu chí 25% nước thải sau khi xử lý được tái sử dụng trong bộ chỉ số là doanh nghiệp không thể thực hiện được", ông Giang Ngọc Phương nhấn mạnh.

An Nguyên