Để người nông dân "sống được" nhờ cây mía

Đứng trước những khó khăn

Trên địa bàn huyện M’Đrắk và Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk có khoảng 14.000 ha mía nguyên liệu, chủ yếu là phục vụ cho các nhà máy đường Biên Hòa - Ninh Hòa; nhà máy đường VietSugar cùng nằm trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa và nhà máy đường của Công ty Cồ phần mía đường 333, tỉnh Đắk Lắk hoạt động. Tuy nhiên, niên vụ 2019 - 2020, diện tích mía nguyên liệu ở hai huyện M’Đrắk và Ea Kar đã giảm xuống còn 9.000 ha và năng suất cũng giảm từ 55 tấn/ha xuống còn 48 tấn/ha. 

 Ông Lê Tuân - Phó Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc nguyên liệu Công ty Cổ phần Mía đường 333 (bên phải) trao đổi với phóng viên

Đối với Công ty Cổ phần Mía đường 333 thì để đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho nhà máy của công ty hoạt động, hàng năm công ty cần phải duy trì ổn định diện tích mía nguyên liệu từ 6.500 đến 7.500 ha. Tuy nhiên, niên vụ 2019 - 2020, tổng diện tích mía nguyên liệu của công ty chỉ còn 5.500 ha.  

Một góc vùng mía nguyên liệu của công ty tại huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk.

Theo ông Lê Tuân, Phó Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc nguyên liệu Công ty Cổ phần Mía đường 333, nguyên nhân diện tích và năng suất mía nguyên liệu ở hai huyện M’Đrắk và Ea Kar cũng như của công ty bị sụt giảm là do các năm qua giá đường trong nước giảm dẫn đến giá mía nguyên liệu giảm theo. Do đó, người dân đã chuyển đổi sang trồng các loại cây khác. Thực trạng này đã làm cho các công ty mía đường gặp rất nhiều khó khăn. Riêng đối với Công ty Cổ phần Mía đường 333, niên vụ 2019 - 2020, sản lượng mía nguyên liệu chỉ còn 270.000 tấn/320.000 kế hoạch. Vì thế, lượng đường thu được sau chế biến cũng sụt giảm, kéo theo rất nhiều hệ lụy, như: thời gian sản xuất bị rút ngắn, thu nhập của người lao động giảm v.v... Mặc dù vậy, công ty vẫn là doanh nghiệp mía đường đứng đầu về sản lượng mía nguyên liệu so với các công ty mía đường khác trong khu vực.       

Doanh nghiệp đồng hành với nông dân

Trước tình trạng diện tích trồng mía ngày càng giảm, công ty đã ký hợp đồng liên kết đầu tư cho các hộ trồng mía theo hình thức trả chậm, nâng mức đầu tư từ 30 triệu đồng lên 32 triệu đồng/ha trồng mới; từ 15 triệu đồng lên 17 triệu đồng/ha lưu gốc; cấp 25 tấn bã mía bùn để nông dân cải tạo đất và giảm 50% lãi suất mua phân bón đầu tư.

Gia đình ông Lê Sỹ Khánh ở thôn 10, xã Ea Sar, huyện Ea Kar đã gắn bó với cây mía 23 năm nay cho biết, nếu không có sự đồng hành, hỗ trợ của Công ty Cổ phần Mía đường 333 thì những người nông dân như ông rất khó đầu tư trồng mía trên diện tích lớn. Khi được công ty đầu tư ban đầu, nếu chăm sóc tốt thì 1 ha mía có thể lưu gốc từ 5 -7 năm. Và với 10 ha đất trồng mía, mỗi năm gia đình ông cũng thu được trên 800 tấn mía cây, với giá bán trung bình 750.000 đồng/tấn, sau khi trừ chi phí cũng thu lãi được khoảng 250 triệu đồng.

Còn gia đình bà Trịnh Thị Hoài Thi, cư trú tại thôn 6, xã Ea Sô, huyện Ea Kar trồng 15 ha mía. Tuy giá mía lên xuống, lợi nhuận bấp bênh nhưng gia đình vẫn không thể bỏ cây mía được. Theo bà, vùng đất nơi gia đình bà đang sinh sống rất thích hợp với cây mía. Hơn nữa, trồng mía thu lợi nhuận cao hơn trồng ngô, đậu. Nếu chuyển đổi sang trồng cây ăn quả, thì vốn đầu tư lớn và phải mất sau 3-4 năm mới có thu hoạch, gia đình sẽ gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó nếu ký hợp đồng trồng mía với Công ty Cổ phần Mía đường 333 thì sẽ được công ty đầu tư, hỗ trợ, như: cho ứng trước phân bón, hỗ trợ kỹ thuật, giảm lãi suất và hỗ trợ tiền mặt khi giá nguyên liệu giảm, cây mía gặp thiên tai, bão lụt…

 Chứng nhận dành cho sản phẩm đường của công ty đạt TOP 100 sản phẩm vàng thời hội nhập năm 2010.

Ông Lê Tuân cho biết thêm, ngoài các chính sách ưu đãi, hỗ trợ nông dân,  cũng như để khắc phục những khó khăn chung của ngành mía đường, Công ty Cổ phần Mía đường 333 đã tiết giảm rất nhiều khoản chi phí để mua được mía cho nông dân với giá tốt nhất. Công ty cũng đã đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại nâng công suất nhà máy từ 2.500 tấn mía/ngày lên 3.500 tấn mía/ngày, đồng thời sắp xếp lại tổ chức bộ máy và hoạt động sản xuất nhằm giảm chi phí quản lý, vận hành, tăng tối đa công suất hoạt động. Nhờ đó năng suất và chất lượng sản phẩm mía đường của công ty đã tăng lên. Thu nhập của người lao động cũng đã tăng bình quân 15%/năm. 

Thời gian qua, để xây dựng được vùng nguyên liệu đạt yêu cầu phục vụ cho sản xuất, Công ty Cổ phần Mía đường 333 đã hợp đồng với Viện Nghiên cứu mía đường tiến hành khảo nghiệm, nhân giống, giới thiệu cho nông dân những giống mía mới có năng suất, chất lượng cao, có khả năng chống hạn và ít sâu bệnh, thời gian giữ đường lâu hơn như: KK3, VN08-270, K95-156, K88-65… Song để có được vùng nguyên liệu mía phát triển ổn định, đời sống của người trồng mía được nâng lên thì ngoài những chính sách ưu đãi như công ty đang thực hiện, vấn đề tranh mua, tranh bán mía nguyên liệu đã và đang diễn ra cần phải được dẹp bỏ! Bởi theo ông Lê Tuân, tranh mua mía sẽ góp phần ‘‘kích cầu” để nông dân trồng mía, nhưng cạnh tranh không lành mạnh, tranh mua mía trong vùng nguyên liệu đã được quy hoạch của doanh nghiệp khác thì sẽ làm cho doanh nghiệp có vùng nguyên liệu phải đối mặt với nhiều khó khăn, cụ thể là đường giao thông trong vùng nguyên liệu nhanh bị hư hỏng, xuống cấp; nợ đầu tư trong nông dân khó thu v.v... Bên cạnh đó, để nông dân gắn bó mía cây mía lâu dài thì chính quyền các địa phương - nơi có vùng nguyên liệu cũng nên đồng hành cùng doanh nghiệp có những chính sách hỗ trợ kịp thời và hợp lý cho nông dân..../.   

Nguyễn Hiếu (Đắk Lắk)