"Cha đẻ cặp siêu nhẹ" Nguyễn Trí Kiên: Từ nghề y đến nghiệp doanh nhân

Bỏ bệnh viện đi may túi xách

Doanh nhân Nguyễn Trí Kiên sinh năm 1968 trong một gia đình chuyên may túi xách, cặp học sinh rồi bỏ mối ở các chợ. Sau khi tốt nghiệp bác sĩ Nhi khoa tại Đại học Y Tây Nguyên vào năm 1992, ông về làm việc cho bệnh viện Nhi Đồng 2, TP.HCM. Tuy nhiên, ngay khi học xong chương trình Thạc sĩ, ông Kiên lại bỏ bệnh viện để quay về nghề sản xuất túi xách của gia đình.

Thật ra cho đến khi đã tốt nghiệp đại học, Nguyễn Trí Kiên vẫn chưa hề nghĩ rằng có ngày anh lại trở thành doanh nhân. Bố mẹ anh sống bằng nghề may túi xách, cặp học sinh rồi bỏ mối ở các chợ. Chỉ là cơ sở nhỏ nên ba mẹ anh phải quần quật suốt ngày để anh chuyên tâm học hành, trở thành bác sĩ như mong ước của mọi người trong gia đình.

Ra trường, anh vừa làm việc ở bệnh viện, vừa tiếp tục học chương trình sau đại học để nâng cao kiến thức. “Công việc của một bác sĩ nhi lúc đó cũng khá tốt với tôi. Sở dĩ tôi nghỉ việc ở bệnh viện, về phụ giúp ba mẹ vì là con trai duy nhất trong gia đình, tôi muốn gánh vác bớt những khó khăn, cực nhọc cho ba mẹ và các em. Lúc ấy, tôi nghĩ mình chỉ tạm ngưng nghề bác sĩ một vài năm, khi nào việc kinh doanh của gia đình khá lên một chút thì tôi có thể yên tâm trở lại công việc mình yêu thích. Nhưng không ngờ tôi lại thích và theo luôn nghề này cho đến hôm nay. Đó như là một bước ngoặt cơ duyên đối với tôi”, anh Kiên tâm sự.

Khó khăn buổi đầu không thể nói hết khi Nguyễn Trí Kiên rẽ sang “chiến đấu” trên thương trường. Khắc phục điều này, anh không ngừng học hỏi kiến thức và tích lũy kinh nghiệm về kinh doanh để lèo lái “con thuyền” của mình sao cho nó không bị chìm trong những ngày đầu khởi sự doanh nghiệp. Chính sự ham học hỏi ấy đã giúp anh từng bước gầy dựng cơ ngơi thành công như kỳ vọng.

Từ một cơ sở sản xuất gia đình với vỏn vẹn hơn 10 người thợ, nay đã tăng lên gần 400 công nhân với hai nhà máy công suất 500.000 sản phẩm/năm. Theo anh Kiên, hiện sản phẩm của Miti chiếm khoảng 30 - 40% thị trường ở TP.HCM với doanh thu khoảng 100 tỉ đồng (2013).

“Tôi khá may mắn”, Kiên nói về thành công của mình. Sự may mắn của Kiên trước tiên chính là việc gặp được những "quý nhân" rất giỏi trong lĩnh vực kinh doanh.

Người đầu tiên là một thương gia người Đài Loan đặc biệt, không chỉ giỏi kinh doanh mà còn có kinh nghiệm trong việc xây dựng thương hiệu. Chỉ sau hai năm làm ăn với ông, Kiên đã học được nhiều thứ và vận dụng vào việc xây dựng, phát triển thương hiệu của mình.

Vào thời điểm đó, câu chuyện thương hiệu rất ít được doanh nghiệp Việt Nam để ý đến, nhưng Minh Tiến là một trường hợp ngoại lệ. Trong khi nhiều cơ sở khác vẫn chỉ biết sản xuất rồi mang ra chợ bán thì Minh Tiên lại xây dựng được một thương hiệu riêng với tên viết tắt Miti và câu slogan “luôn luôn bên bạn - always beside you” khiến người tiêu dùng xem Miti như là một sản phẩm cao cấp.

Tạo được chỗ đứng với thương hiệu túi xách Miti, nhưng thành công nhất với Nguyễn Trí Kiên và Miti cho đến đến thời điểm hiện nay chính là dòng cặp siêu nhẹ.

Những năm 2000, mặc dù đã tạo được dấu ấn với sản phẩm túi xách, nhưng cặp học sinh vẫn là dòng sản phẩm chủ lực của Miti. Bằng kiến thức của một bác sĩ nhi khoa, anh nhìn thấy tác hại của những chiếc cặp thông thường với trọng lượng quá sức. Ông Kiên cho biết, vào năm 2000, có đến 40% học sinh bị vẹo, lệch cột sống do mang những chiếc cặp quá nặng so với sức của các em.

Muốn làm một điều gì đó để thay đổi nhưng nhiều lần nghiên cứu Kiên vẫn chưa thể tìm ra được lời giải. Bởi lúc đó, nguyên liệu chính là nhựa tái sinh nên những chiếc cặp học sinh thời đó vừa hôi, vừa nặng, lại dễ gãy.

Và vị quý nhân thứ hai của Kiên xuất hiện và cũng lại là một người Đài Loan. Tình cờ trong một dịp hội thảo, Kiên gặp được nhà sản xuất chuyên cung cấp nhựa nguyên sinh không độc hại, không mùi, bền và đặc biệt có trọng lượng rất nhẹ. Với loại vật liệu mới, Kiên bắt tay vào thiết kế chiếc cặp siêu nhẹ. Sau 2 năm liên tục cải tiến, đầu năm 2002 chiếc cặp siêu nhẹ với 600 gram (chỉ bằng 1/3 trước kia) được đưa ra thị trường.

Khởi đầu từ sản phẩm của Miti, chỉ một năm sau, thị trường cặp siêu nhẹ bùng nổ và và đã đánh bật được cặp xách Trung Quốc trước đó vốn thống trị tại thị trường Việt Nam.

Bài toán tăng trưởng và sở hữu

Mặc dù đã đánh bật được hàng Trung Quốc nhưng từ đó, Miti lại vấp phải sự cạnh tranh không nhỏ từ các doanh nghiệp nội địa. Hiện thị trường nội địa đã có hơn 200 doanh nghiệp chuyên sản xuất và cung ứng cặp, túi.

Cạnh tranh gay gắt nhưng ông chủ của Miti cho biết, dư địa thị trường vẫn còn rất lớn, ước tính từ 1.500 tỉ đồng đến 1.700 tỉ đồng.

Theo ông Kiên, nguồn lực của Miti vẫn còn hạn chế nên chưa thể tạo sự tăng trưởng đột biến. “Vay ngân hàng để đầu tư thì không có tài sản để thế chấp trong khi gọi vốn từ các quỹ đầu tư thì chúng tôi chưa muốn”, ông Kiên nói.

Giải thích nguyên nhân của việc từ chối các quỹ đầu tư, ông Kiên cho rằng, nguyên tắc hoạt động của quỹ đầu tư vẫn là vì lợi nhuận, dễ dẫn đến việc trao tay phần vốn góp một khi quỹ đầu tư không đạt được mức sinh lợi mong muốn. Ngoài ra, ông cũng muốn đưa Miti phát triển hơn để được đánh giá cao hơn trong mắt các nhà đầu tư.

Để giữ vững tốc độ tăng trưởng doanh thu 20% hằng năm, ông Kiên đã đưa ra những chiến lược kinh doanh hợp lý. Một trong những số đó là chiến thuật tạo ra nhu cầu.

Cụ thể, sau cặp siêu nhẹ, Miti tiếp đà tạo ra các sản phẩm siêu nhẹ khác như túi xách, vali... Chỉ 1 năm xuất hiện, vali siêu nhẹ của Miti đã nhận được tín hiệu khá tốt từ khách hàng. Mỗi tháng, Miti cung cấp gần 10.000 chiếc vali siêu nhẹ. Ngoài dòng sản phẩm Miti, ông Kiên cho biết hiện doanh nghiệp cũng đã triển khai dòng sản phẩm cao cấp hơn mang thương hiệu Bravio, gồm ba lô và túi xách công sở.

Miti cũng bắt đầu tính chuyện làm phình to chiếc bánh thị trường bằng việc mở rộng ra các khu vực trong nước và quốc tế.

Hiện nay thị trường xuất khẩu vẫn chưa chiếm tỉ lệ cao trong tổng doanh thu của Miti. Nhưng Miti đã có kế hoạch đầu tư mở rộng sản xuất và phát triển thêm trường mới. “Tôi vừa đi khảo sát thị trường Lào, sắp tới sản phẩm của Miti sẽ chính thức xâm nhập thị trường Lào”, ông Kiên cho hay.

Đây có lẽ là một hướng đi phù hợp cho chiến lược tăng trưởng của Miti và phù hợp với tình hình chung. Theo báo cáo của Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2014, sản phẩm ba lô, túi xách xuất khẩu tăng trưởng 40,7% so với cùng kỳ năm 2013.

Trong khi đó với thị trường trong nước, hiện Miti đã có hơn 400 đại lý và 80 cửa hàng trực thuộc công ty. “Thời điểm này, nhiều doanh nghiệp co cụm lại, thu hẹp sản xuất, kinh doanh, nên đây là cơ hội tốt để Miti tăng tốc phát triển mạng lưới bán lẻ. Tuy nhiên chúng tôi cũng sẽ chỉ phát triển một cách chọn lọc”, ông Kiên nói.

Có lẽ sự thận trọng của ông Kiên là không thừa bởi hiện nay, ngay trong hệ thống cửa hàng của Miti cũng đang gặp vấn đề. Ông Kiên cho biết, các cửa hàng của Miti hiện chỉ bán các sản phẩm của công ty nên hiệu quả kinh doanh không cao. Sắp tới, những cửa hàng này sẽ bán thêm sản phẩm của nhiều doanh nghiệp khác.

Sự thận trong này cũng là điều dễ hiểu, bởi Miti cũng từng gặp vấn đề vì mở rộng quá nhanh. Năm 2008, Miti thành lập nhà máy ở miền Bắc và đã đóng cửa sau hơn một năm hoạt động do gặp nhiều khó khăn về con người, nguồn nguyên liệu và vận chuyển.

Ông Kiên kể lại, hồi trước công nhân của nhà máy chủ yếu là người Bắc, mỗi lần về quê là họ nghỉ luôn. Vì thế ông cho rằng mở nhà máy ở ngoài đó sẽ vừa thu hút công nhân cũ vừa phục vụ thị trường. Tuy nhiên, ông không ngờ rằng sự phát triển đó đã vượt quá sức của doanh nghiệp, nhà máy ở xa nên việc quản lý khó khăn.

Tạm thành công với Miti, nhưng Nguyễn Trí Kiên không quay lại nghề y như dự định ban đầu mà lại đang rẽ sang một hướng khác. Đào tạo về quản trị năng lượng toàn diện. Dù anh nói rằng mình chỉ dành 10% cho lĩnh vực đào tạo nhưng suốt quá trình trò chuyện, anh dành hơn nửa thời gian để nói về nó.

Ông Kiên kể rằng, một biến cố trong gia đình đã khiến ông thay đổi suy nghĩ. Ông cho rằng, kinh doanh chỉ mang lại ý nghĩa về mặt tiền bạc cho mình, nhưng việc đào tạo về quản trị năng lượng toàn diện và thông minh sẽ mở ra cơ hội cho rất nhiều người. Bởi, mọi thứ được giải thích và khởi nguồn từ năng lượng. Nó là tiền đề của mọi thành công và hạnh phúc.

“Làm một người thành công cần để lại 2 thứ cho gia đình và xã hội, đó là tài sản và di sản. Tài sản thì có thể mất đi, nhưng di sản thì còn mãi”, ông Kiên nói về việc bước vào một lĩnh vực hoàn toàn mới.

TH