Biden: 'Chúng tôi đang cạnh tranh với Trung Quốc để giành chiến thắng trong thế kỷ 21'

Trong bài phát biểu đầu tiên trước Quốc hội vào tối thứ Tư (28/4), Biden đã đưa ra một kế hoạch đầy tham vọng nhằm củng cố quyền lực quốc gia của Mỹ - từ việc tăng thêm bốn năm nữa cho giáo dục công đến tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để chống lại thách thức từ Trung Quốc.

"Chúng tôi đang cạnh tranh với Trung Quốc và các nước khác để giành chiến thắng trong Thế kỷ 21", tổng thống nói trước sự hoan nghênh nhiệt liệt.

Về chính sách đối ngoại, Biden nói rằng ông đã nói với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Mỹ sẽ duy trì sự hiện diện quân sự mạnh mẽ ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, "giống như cách chúng tôi làm với NATO ở châu Âu - không phải để bắt đầu xung đột mà là để ngăn chặn xung đột."

Ngay sau 9 giờ tối, vị tổng thống 78 tuổi bước vào căn phòng của Hạ viện trong tiếng vỗ tay không ngớt, đi ngang qua các lối đi vắng vẻ, vì sự kiện được tiến hành theo các biện pháp an ninh được nâng cao, các tuân thủ quy định giãn cách xã hội, và chỉ với khoảng 200 người tham dự, tất cả dều phải đeo khẩu trang.

Biden mở đầu bằng cách nói rằng ông, cùng với tất cả người Mỹ, đã phải trải quai thời kì một quốc gia đang chìm trong khủng hoảng đó là  "đại dịch tồi tệ nhất trong một thế kỷ. Cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái. Cuộc tấn công tồi tệ nhất vào nền dân chủ của chúng ta kể từ Nội chiến."

Nhưng "sau 100 ngày giải cứu và đổi mới, theo quan điểm của tôi, nước Mỹ đã sẵn sàng để cất cánh", Tổng thống Mỹ cho biết trong bài phát biểu của mình. "Chúng tôi đang làm việc trở lại, mơ ước một lần nữa, khám phá một lần nữa và dẫn đầu thế giới một lần nữa."

Trước khi ông nhậm chức, nhiều người theo dõi chính sách đã kỳ vọng nhiệm kỳ tổng thống sớm của Biden sẽ cải thiện dược các vấn đề trong nước, và điều đó phần lớn đã đúng: những thành tựu hàng đầu mà tổng thống nêu bật mới đây bao gồm tiêm chủng cho 200 triệu người Mỹ - gấp đôi lời hứa ban đầu của ông và việc thông qua kích thích kinh tế 1,9 nghìn tỷ đô la.

Ông cũng nhân dịp này để đưa ra một số chính sách thúc đẩy cho hai dự luật chi tiêu khác - Kế hoạch Việc làm Mỹ và Kế hoạch Gia đình Mỹ, với tổng chi tiêu tổng cộng hơn 4 nghìn tỷ đô la. Hai đề xuất kết hợp với nhau sẽ đầu tư vào cơ sở hạ tầng quan trọng bao gồm cả lĩnh vực kỹ thuật số, cũng như mang lại cho người Mỹ phúc lợi tốt hơn như chăm sóc sức khỏe và thêm bốn năm giáo dục miễn phí bằng cách đánh thuế 1% hàng đầu của đất nước.

Các đề xuất sẽ có ý nghĩa là một sự mở rộng lớn của chính phủ Mỹ nhưng đồng thời có thể sẽ vấp phải sự phản đối gay gắt từ các đảng viên Cộng hòa.

Nhưng tác động của những nỗ lực tái thiết lập quốc gia này vượt ra ngoài phạm vi đối nội, theo Biden và nhóm của ông.

"Các khoản đầu tư mà tôi đề xuất tối nay cũng thúc đẩy một chính sách đối ngoại có lợi cho tầng lớp trung lưu", Biden nói trong phát biểu hôm thứ Tư.

"Đơn giản là không có lý do gì tại sao các cánh quạt cho tuabin gió không thể được chế tạo ở Pittsburgh (thành phố lớn thứ 2 ở tiểu bang Pennsylvania, Hoa Kỳ) thay vì Bắc Kinh", ông nói về Kế hoạch Việc làm của Mỹ.

Trên thực tế, dự luật cơ sở hạ tầng sâu rộng có mục tiêu rõ ràng là vượt lên trên Trung Quốc.

Biden cũng cho biết khi nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, "Tôi đã nói với ông ấy rằng chúng tôi hoan nghênh cuộc chạy đua để giành vị trí dẫn đầu".

"Chúng tôi không phải là hướng tới xung đột", Biden tiếp tục. "Nhưng tôi đã nói rõ rằng tôi sẽ bảo vệ lợi ích của Mỹ trên toàn diện" và đứng lên chống lại các hành vi thương mại không công bằng bao gồm trợ cấp của nhà nước đối với hành vi trộm cắp công nghệ và sở hữu trí tuệ của Mỹ.

"Tôi đã nói với ông ấy như những gì tôi đã nói với nhiều nhà lãnh đạo thế giới - rằng Mỹ sẽ không lùi bước trước cam kết đối với nhân quyền và các quyền tự do cơ bản."

Ryan Hass, cựu Giám đốc An ninh Quốc gia về Trung Quốc, Đài Loan và Mông Cổ và hiện là thành viên cấp cao tại Washington think tank Brookings, nói rằng dưới thời chính quyền Biden, mối quan hệ Trung-Mỹ đang "chuyển dần từ đối đầu gay gắt sang cạnh tranh sâu sắc."

Trong 100 ngày đầu tiên, chính quyền Biden đang cố gắng truyền đạt cho Trung Quốc rằng "đừng đánh giá thấp Hoa Kỳ, chúng tôi có khả năng tự sửa chữa. Chúng tôi tin rằng những ngày tốt đẹp nhất của chúng tôi vẫn còn ở phía trước.

Một phần quan trọng trong kế hoạch của Mỹ để giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh cường quốc với Trung Quốc là củng cố các liên minh của họ, chính quyền Biden đã nhiều lần nói rõ.

Nhật Bản dường như đang đứng đầu trong danh sách các ưu tiên của mình: trong tháng này, chính ông Biden đã chào đón Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga với tư cách là nguyên thủ quốc gia đầu tiên đến thăm chính quyền của ông tại Washington.

Một tuyên bố chung của hai nhà lãnh đạo cho biết Washington và Tokyo sẽ làm việc cùng nhau "để đối mặt với những thách thức từ Trung Quốc" và đảm bảo một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương "tự do và cởi mở", đồng thời đề cập đến "tầm quan trọng của hòa bình và ổn định trên toàn Đài Loan. Eo biển ”cũng như cách ứng xử của Trung Quốc ở Hồng Kông, Tân Cương và Tây Tạng.

Biden và Suga cũng đã cùng nhau công bố Quan hệ đối tác, mở rộng các lĩnh vực hợp tác từ chuỗi cung ứng chất bán dẫn đến năng lượng sạch.

Nhật Bản cũng là một trong những điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin, với chuyến đi còn lại là Hàn Quốc. Bộ đôi chính sách đối ngoại hàng đầu của Mỹ đã gặp những người đồng cấp Nhật Bản và Hàn Quốc - bao gồm cả một cuộc họp ba bên - thảo luận về các vấn đề bao gồm cả Triều Tiên.

Chính quyền Biden vẫn đang trong quá trình xem xét chính sách kéo dài để xác định một chiến lược toàn diện của Trung Quốc. Cho đến nay, phần lớn di sản của cựu Tổng thống Donald Trump vẫn còn nguyên giá trị bao gồm cả thuế quan. Nhóm Biden dường như đang tăng gấp đôi với những hạn chế đối với các công ty Trung Quốc cũng như kế hoạch đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực công nghệ của  Mỹ.

Nhưng những chiến lược lớn này cũng phụ thuộc vào khả năng ngăn chặn COVID-19 của chính Mỹ cũng như khả năng giúp các nước khác chống lại đại dịch.

Biden nói. "Khi nguồn cung cấp vắc-xin của chính chúng tôi phát triển đủ đáp ứng nhu cầu của chúng tôi, chúng tôi sẽ trở thành kho vắc-xin cho các quốc gia khác, giống như Mỹ là kho vũ khí của nền dân chủ trong Thế chiến thứ hai."

Về mặt này, chính quyền của ông còn có Bắc Kinh - vốn đang cố gắng giành được sự ủng hộ trên toàn thế giới bằng chính sách ngoại giao vắc xin của riêng mình để cạnh tranh.

Bảo Bảo (Theo Nikkei Aisa)