Nền kinh tế Trung Quốc lớn như thế nào?

Trung Quốc lớn hơn rất nhiều so với đánh giá của Ngân hàng Thế giới​

Trung Quốc đã trải qua sự tăng trưởng theo cấp số nhân trong vài thập kỷ qua, phá vỡ các rào cản của một nền kinh tế đóng cửa được quy hoạch tập trung để phát triển thành một trung tâm sản xuất và xuất khẩu của thế giới. Trung Quốc được mệnh danh là , với cơ sở sản xuất và xuất khẩu khổng lồ.

Tuy nhiên, trong những năm qua, vai trò của dịch vụ đã dần tăng lên và sản xuất với tư cách là người đóng góp cho GDP đã giảm tương đối. Trở lại năm 1980, Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ 7, với GDP là 305,35 tỉ USD, trong khi quy mô của Mỹ lúc đó là 2.860 tỉ USD. Kể từ khi bắt đầu cải cách thị trường vào năm 1978, quốc gia châu Á này đã chứng kiến ​​sự tăng trưởng kinh tế trung bình 10% mỗi năm. Trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng đã chậm lại, mặc dù nó vẫn cao so với các quốc gia ngang hàng.

Theo Dự án Maddison tại Đại học Groningen, kinh tế Mỹ không vượt quá Trung Quốc cho đến những năm 1880. Hai nước bây giờ lại là đối thủ của nhau. Bởi vì số lượng công nhân của Trung Quốc gấp 4,7 lần so với Mỹ, nên họ chỉ cần một phần nhỏ trong số đó đạt năng suất là có thể vượt qua sản lượng của Mỹ. Có ít nhất 53 quốc gia sẽ có GDP lớn hơn Mỹ nếu họ đông dân như Trung Quốc.

Năm 2019, các công nhân của Trung Quốc đã sản xuất hàng hóa và dịch vụ trị giá hơn 99.000 tỉ nhân dân tệ (khoảng hơn 14.000 tỉ USD). Nước Mỹ sản xuất trị giá 21.400 tỉ USD. Điều này vẫn còn khá nhỏ so với Mỹ. Tỉ giá hiện tại 1 USD bằng 6,9 nhân dân tệ.

Nhưng 6,9 nhân dân tệ lại có vẻ lớn hơn nữa ở Trung Quốc so với 1 USD ở Mỹ. Chẳng hạn như một chiếc burger Big Mac của McDonald có giá khoảng 21,7 nhân dân tệ ở Trung Quốc và 5,71 USD ở Mỹ. Theo biện pháp đó, với 3,8 nhân dân tệ sẽ mua được nhiều như 1 USD. Nếu trong trường hợp này thì 99.000 tỉ nhân dân tệ có thể mua tới 26.000 tỉ USD. Vì điều này mà nền kinh tế Trung Quốc đã lớn hơn đáng kể so với Mỹ.

Được thúc đẩy bởi logic này, The Economist đã so sánh giá của các chiếc bánh Big Mac trên toàn thế giới kể từ năm 1986.

Big Mac Index là một chỉ số được tạo ra năm 1986 bởi tờ báo The Economist để đo lường ngang giá sức mua giữa các quốc gia và sử dụng giá của bánh burger Big Mac của McDonald làm đối chuẩn. Nguồn ảnh: pedestrian.tv.

Ngang giá sức mua (PPP) nghĩa là trong dài hạn tỉ giá phải dịch chuyển về mức mà tại đó giá của một giỏ hàng hóa dịch vụ ở 2 quốc gia bất kỳ phải ngang bằng nhau. Trong trường hợp này, giỏ hàng hóa là một chiếc bánh Big Mac. Bất kỳ thay đổi nào về tỉ giá hối đoái giữa các quốc gia nên được phản ánh bằng sự thay đổi giá của một giỏ hàng hóa.

Kết quả là một thước đo sơ bộ về sức mua của tiền tệ. Nó cho thấy rằng nhiều loại tiền tệ bị định giá thấp, liên quan đến đồng USD trên thị trường ngoại hối.

Nguồn ảnh: The Economist.

Trung Quốc đã không vượt qua nền kinh tế Mỹ cho đến năm 2016

Một số ít như đồng franc Thụy Sĩ lại được định giá quá cao. Vào tháng 1.2019, đồng bảng Anh bị định giá thấp hơn 27% so với đồng USD dựa theo chỉ số Big Mac. Đồng bảng Anh đã bị định giá thấp cho đến khi lạm phát cất cánh vào cuối năm ngoái. Điều này làm tăng giá nội địa ngay cả khi đồng bảng Anh vẫn cao hơn so với đồng USD. Riêng chỉ số Big Mac tăng 38% về giá.

Cứ sau vài năm, Ngân hàng Thế giới lại bắt đầu một nỗ lực có hệ thống hơn rất nhiều để đánh giá sức mua bằng cách so sánh hàng ngàn giá trên toàn thế giới. Kết quả có thể gây sửng sốt. Khảo sát về giá cả năm 2011 được công bố 6 năm trước cho thấy, giá cả ở Trung Quốc rẻ hơn so với suy nghĩ của Ngân hàng Thế giới trước đây vì thế nền kinh tế của nước này lớn hơn nhiều. Dựa trên những ước tính này, IMF tính toán rằng GDP của Trung Quốc đã vượt qua Mỹ vào năm 2014 và lớn hơn Mỹ 27% vào năm 2019.

Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát đã nghi ngờ những ước tính này. Vào năm 2010, một cuộc khảo sát không chính thức tại tạp chí tài chính Trung Quốc Tài Tân lưu ý rằng, một số mặt hàng được yêu thích ở Hàng Châu hơn ở Boston. Họ so sánh táo và nhận thấy rằng giống táo Golden Delicious đắt hơn 37% ở thành phố tại Trung Quốc.

Những người hoài nghi đã giữ một số dẫn chứng khi Ngân hàng Thế giới vào tháng 5 phát hành bảng so sánh giá mới nhất. Họ phát hiện rằng, mọi thứ đắt hơn ở Trung Quốc khoảng 17% so với Mỹ. GDP của Trung Quốc đã giảm hơn 3,2 triệu USD. Các ước tính cho thấy, Trung Quốc đã không vượt qua nền kinh tế Mỹ cho đến năm 2016.

IMF dự kiến GDP Trung Quốc ​​tăng trưởng 5,8% vào năm 2020, sẽ tăng lên khoảng 5,6% vào năm 2023. Trong những năm qua, sự khác biệt về quy mô của nền kinh tế Trung Quốc và Mỹ đã bị thu hẹp nhanh chóng. Năm 2018, GDP của Trung Quốc là 13.370 tỉ USD, thấp hơn Mỹ 7.210 tỉ USD. Năm 2020, khoảng cách dự kiến ​​sẽ giảm xuống còn 7.050 tỉ USD. Đến năm 2023, mức chênh lệch sẽ là 5.470 tỉ USD.

Liệu những ước tính mới này có mạnh mẽ hơn những nỗ lực trước đó không? So sánh giá cả trên toàn thế giới là một việc đầy khó khăn. Một mặt hàng có thể là mặt hàng chủ lực ở một nơi và lại là một món ngon ở một nơi khác. Ngân hàng Thế giới cũng phải quyết định trọng lượng bao nhiêu cho mỗi mặt hàng. Điều đó phụ thuộc vào thói quen mua sắm, mà điều này khác nhau một phần vì giá cả khác nhau. Việc so sánh này rất dễ dẫn đến một vòng lẩn quẩn.

Vì vậy, việc so sánh có thể giúp kiểm tra kết quả của Ngân hàng Thế giới đối với một kẻ phá hoại sân chơi như giá của một chiếc Big Mac. Chỉ số Big Mac cho thấy rằng Ngân hàng Thế giới bây giờ đánh giá thấp sức mua của tiền tệ Trung Quốc. Do đó, họ đánh giá sai quy mô kinh tế của Trung Quốc. McDonald đã từng là một biểu tượng của sức mạnh kinh tế của Mỹ. Bây giờ Big Mac cho thấy sức mạnh Mỹ đang bị vượt qua.

Khi các nền kinh tế được đánh giá về ngang giá sức mua, Mỹ mất vị trí hàng đầu trước đối thủ cạnh tranh gần gũi Trung Quốc. Xét về GDP tính theo PPP, Trung Quốc là nền kinh tế lớn nhất, với GDP (PPP) là 27.310 tỉ USD. Năm 2019, nền kinh tế Mỹ tính theo GDP (PPP) ở mức 21.440 tỉ USD, trong khi nền kinh tế Trung Quốc được đo ở mức 27.310 tỉ USD. Khoảng cách giữa quy mô của 2 nền kinh tế về GDP danh nghĩa dự kiến sẽ giảm vào năm 2023. GDP danh nghĩa là tổng sản phẩm quốc nội theo giá sản lượng hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được tính theo giá hiện tại, tính bằng USD. Nền kinh tế Mỹ được dự đoán sẽ tăng lên 24.880 tỉ USD vào năm 2023, theo sau là Trung Quốc với mức 19.410 tỉ USD.

Phùng Mỹ