Kinh doanh Khởi nghiệp Đầu tư cá nhân Kiến thức quản trị

Mở rộng thị trường nông sản cần tháo gỡ “nút thắt” hạ tầng thương mại

Chia sẻ Facebook

Nông nghiệp vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế sản phẩm của từng vùng, miền trên cả nước. Tình trạng nông sản được mùa, rớt giá vẫn diễn ra thường xuyên.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, tham dự Chương trình kết nối tiêu thụ hàng hóa và đặc sản vùng miền thông qua hệ thống chợ - tại Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Dầu Giây, Đồng Nai

Do đó, việc phát triển hệ thống hạ tầng thương mại đồng bộ như chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, kho logistics... là một trong những giải pháp quan trọng bảo đảm tiêu thụ các loại nông sản hàng hóa, tạo điều kiện để khu vực kinh tế nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa phát triển, nâng cao thu nhập của người dân

Hạ tầng thương mại phát triển chưa đồng bộ

Trong một báo cáo mới đây với Chính phủ, Bộ Công Thương đánh giá, hệ thống kết cấu hạ tầng thương mại phát triển chưa đồng bộ, hạ tầng bán lẻ như: Chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, của hàng chuyên doanh... tăng nhanh nhưng phân bố không đều, tập trung chủ yếu và phát triển mạnh ở các thành phố, thị xã, thị trấn. Tại khu vực nông thôn, miền núi, mạng lưới chợ còn thưa thớt, siêu thị, trung tâm thương mại còn ít. Hệ thống hạ tầng thương mại như chợ đầu mối, trung tâm logistics, kho chứa hàng hóa chưa theo kịp nhu cầu phát triển.

Về hệ thống chợ, tính đến hết năm 2017, cả nước có 8.539 chợ được phân bố theo các vùng như: Vùng đồng bằng sông Hồng có 1.895 chợ, chiếm 22,19%; vùng Đông Bắc có 1.146 chợ, chiếm 13,42%; vùng Tây Bắc có 270 chợ, chiếm 3,16%; vùng Bắc Trung Bộ có 1.358 chợ, chiếm 15,9%; vùng Duyên hải Nam Trung Bộ có 805 chợ, chiếm 9,42%; vùng Tây Nguyên có 380 chợ, chiếm 4,45%; vùng Đông Nam Bộ có 995 chợ, chiếm 11,65%; vùng đồng bằng sông Cửu Long có 1.690 chợ, chiếm 19,79%. Trong đó 87% là chợ hạng III, cơ sở vật chất còn hạn chế cần được nâng cấp và cải tạo.

Đặc biệt, chợ đầu mối, chợ tổng hợp quy mô lớn có chức năng bán buôn, thu gom và phát luồng hàng hoá còn ít (cả nước chỉ có 83 chợ đầu mối, chiếm gần 1% tổng số chợ). Vì vậy, hệ thống chợ chưa tương xứng với vị trí và vai trò của chợ và chưa đáp được đầy đủ nhu cầu của sản xuất kinh doanh và phục vụ đời sống sinh hoạt của người dân.

Hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại cũng phát triển và phân bổ không đồng đều. Hiện cả nước có 189 trung tâm thương mại, siêu thị, song đa phần tập trung tại các thành phố lớn và khu vực nội thành. Phần lớn các siêu thị và trung tâm thương mại chỉ tập trung tại các thành phố lớn và khu vực nội thành; tại các khu vực nông thôn, ngoại thành thì chưa phát triển. Riêng số lượng siêu thị và trung tâm thương mại tại 5 thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ lần lượt chiếm 49,23% và 52,76% so với số lượng siêu thị và trung tâm thương mại cả nước.

Hiện cả nước có 15 Trung tâm hội chợ triển lãm, được phân bố tại 11 tỉnh, thành, nằm rải rác ở cả 6 vùng trên địa bàn cả nước. Theo thống kê của Hiệp hội Hội chợ triển lãm và hội nghị Việt Nam (VECA), hàng năm, có khoảng trên 1.000 hội chợ, triển lãm thương mại quy mô lớn nhỏ khác nhau. Hệ thống hội chợ triển lãm hiện có mới chỉ đáp ứng được trên 40% số hội chợ, triển lãm được tổ chức hàng năm trên cả nước.

Bên cạnh đó, hệ thống trung tâm logistics mới được hình thành và phát triển chưa nhiều. Tính đến cuối năm 2017, cả nước có 50 trung tâm logistics (trong đó có 8 trung tâm logistics hạng I, 38 trung tâm logistics cấp tỉnh, 1 trung tâm logistics chưa phân hạng), chủ yếu phân bố tập trung ở một số khu công nghiệp. Quy mô của các trung tâm logistics nhìn chung còn nhỏ (dưới 10ha), trung tâm quy mô cấp vùng chưa phát triển. Hiện nay có 2 trung tâm logistics cấp vùng đang được đầu tư xây dựng tại TP. Bắc Giang và khu kinh tế cảng Vũng Áng (Hà Tĩnh).

Bộ Công Thương cũng chỉ ra, chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng thương mại còn hạn chế và thiếu sự đồng bộ. Ngân sách trung ương và địa phương đầu tư xây dựng chợ còn khiêm tốn so với các lĩnh vực khác. Ngoài ra, chủ trương xã hội hoá đầu tư phát triển hạ tầng thương mại còn gặp nhiều khó khăn, nhất là ở địa bàn nông thôn, miền núi...

Nhiều giải pháp và kiến nghị tháo gỡ “nút thắt”

Hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn và khu vực nội thành

Nhằm đảm bảo việc thu hút đầu tư phát triển hạ tầng thương mại, góp phần hỗ trợ tiêu thụ hàng hóa nông sản, trong đó có sản phẩm nông sản của các doanh nghiệp nông nghiệp, nông thôn. Đặc biệt, ngành nông nghiệp đang đứng trước những cơ hội phát triển rất lớn khi Việt Nam tham gia ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do.

Bộ Công Thương đã kiến nghị một loạt giải pháp nhằm tháo gỡ “nút thắt” hạ tầng thương mại như: rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách liên quan tới phát triển hạ tầng thương mại đảm bảo tính đồng bộ; phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tập trung kêu gọi đầu tư xây dựng một số loại hình hạ tầng thương mại có tính chất trọng tâm, trọng điểm, hỗ trợ tiêu thụ nông sản như chợ đầu mối, trung tâm logistics.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các hoạt động của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia; xây dựng và phát triển thương hiệu cho các mặt hàng nông sản Việt Nam; với xúc tiến thương mại thị trường trong nước, hỗ trợ nâng cao năng lực cho cộng đồng doanh nghiệp về nghiên cứu thị trường, phát triển hệ thống phân phối hàng nông sản; tiếp tục đổi mới cơ chế gắn kết giữa các nhà trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản thông qua việc tiếp tục xây dựng và triển khai thí điểm mô hình tiêu thụ nông sản, cung ứng vật tư nông nghiệp theo Quyết định số 23/QĐ-TTg năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển thương mại nông thôn giai đoạn 2010-2015 và định hướng đến năm 2020”.

Bộ Công Thương đề xuất, kiến nghị đối với các bộ, ngành trung ương, cụ thể: Rà soát điều chỉnh các quy hoạch liên quan tới phát triển hạ tầng thương mại, tích hợp vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội chung cho phù hợp với nhu cầu phát triển của vùng, của địa phương.

Nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung một số chính sách liên quan nhằm khuyến khích, hỗ trợ công tác đầu tư, phát triển hạ tầng thương mại cho đồng bộ, theo hướng bổ sung vào Danh mục ưu đãi đầu tư tại Nghị định số 118/2015/NĐ-CP đối với hình thức đầu tư xây dựng và quản lý, kinh doanh chợ tại địa bàn thành thị.

Đồng thời, nghiên cứu, bổ sung các loại hình bán lẻ khác có triển vọng phát triển (cửa hàng tiện lợi, bách hóa tổng hợp…) vào danh mục này; Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Quyết định 40/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 theo hướng không quy định cứng các chợ được đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước để tạo điều kiện cho công tác đầu tư phát triển chợ; Lồng ghép việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để nâng cấp, cải tạo hạ tầng chợ nông thôn. Đặc biệt quan tâm hỗ trợ đối với hệ thống chợ tại các vùng điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn;

Về phía các địa phương, cần cụ thể hóa các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho phù hợp với tình hình thực tế của địa phương nhằm thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển hạ tầng thương mại, đặc biệt là các tỉnh thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.

Trong quá trình xây dựng kế hoạch phân bổ ngân sách cho các dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, cần xem xét ưu tiên phân bổ nguồn kinh phí ngân sách hàng năm cho việc xây dựng, cải tạo, nâng cấp hệ thống hạ tầng thương mại, đặc biệt là hạ tầng chợ truyền thống.

Tiếp tục củng cố, nâng cấp, phát triển chợ truyền thống, kết hợp từng bước nâng cao chất lượng dịch vụ của chợ, đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống hàng ngày của người dân theo hướng văn minh, hiện đại, bảo đảm vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm. Đồng thời, tập trung rà soát và có kế hoạch đầu tư, hoàn thiện các hạng mục công trình hạ tầng thương mại nông thôn theo lộ trình đã đặt ra…

Thanh Minh