Lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam "xuyên khủng hoảng" như nào?

Lãnh đạo xuyên khủng hoảng đã lan tỏa sức mạnh vượt khó đối với doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam; đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam nhìn thấy sự khác biệt trong chuỗi giá trị và hướng vận hành mới để chuẩn bị cho năm 2021 thách thức nhưng cũng đầy cơ hội phát triển sau đại dịch covid-19.

Hậu Covid, doanh nghiệp Việt Nam đối mặt với nhiều khủng hoảng thách thức

Từ đầu năm 2020 đến nay, dịch bệnh đã và đang tiếp tục gây ra những tổn hại nặng nề trên hầu hết các lĩnh vực ở mọi cấp độ đối với đời sống, xã hội. Riêng với doanh nghiệp, thiệt hại là vô cùng to lớn. Các báo cáo trong nước gần đây đã chỉ ra rất nhiều công ty, doanh nghiệp bị phá sản, vỡ nợ, phải cắt giảm nhân sự, kẹt cả đầu ra lẫn đầu vào. 

Bà Bùi Kim Thùy – Đại diện Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ ASEAN (USABC), chia sẻ: “Khi Covid nhiều người có thể hạn chế ăn mặc, đi làm, gặp gỡ bạn bè; nhưng khi bị hạn chế mạng nhiều người có thể cảm thấy bị phát điên. Và khi Covid xảy ra, rất nhiều doanh nghiệp trên toàn thế giới bị điêu đứng, đình trệ, thậm chí phá sản, chỉ có những công ty công nghệ vẫn phát triển tốt, cổ phiếu tăng đều… Điều này đặt ra yêu cầu bức thiết về chuyển đổi số đối với mọi doanh nghiệp nếu muốn vững vàng trước mọi khủng hoảng”.

Theo bà Vũ Kim Hạnh – Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao -  cho biết, Việt Nam có thuận lợi là đã khống chế được dịch Covid nhanh hơn tất cả các quốc gia khác trên thế giới. Và khi mà nền kinh tế cả thế giới đang suy giảm hết, thì Việt Nam vẫn giữ được mức tăng trưởng được 2,2 %.  “Tuy nhiên có một điều chúng ta không thể “mài” 2,2 % này ra để ăn được. Cuối cùng chúng ta vẫn phải đối mặt với chuyện là làm sao nâng cao khả năng để tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu, thu hút được đầu tư có lựa chọn. Hàm lượng về nội địa cũng như tư cách về thương hiệu, sự vững vàng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của chúng ta hiện nay rất yếu. Mình cứ nói mình hãnh diện là nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, số 1 về hồ tiêu, về điều, về café, nhưng đa phần chúng ta đều chỉ xuất thô.”. Bà Hạnh nhấn mạnh thêm, kinh tế Việt Nam còn yếu cả về mảng công nghiệp phụ trợ và nguồn nhân lực, cụ thể là thiếu nhân lực cho kĩ thuật, công nghệ mới,… cho chuyển đổi số.

Vậy doanh nghiệp có thể làm gì để có thể tồn tại và phát triển được?

Với kinh nghiệm 18 năm làm việc tại Samsung Việt Nam, và nhiều năm làm việc tại các công ty, quỹ đầu tư khác, ông Tô Chính Nghĩa chia sẻ kinh nghiệm lãnh đạo “xuyên khủng hoảng” đầy tính thực chiến của mình.

Theo ông Nghĩa, các cuộc khủng hoảng ngày càng đa dạng, nó xuất thân từ chính bản thân doanh nghiệp, từ chính trị, cho đến thiên tai, dịch bệnh. Tất cả những điều này khiến môi trường kinh doanh thay đổi rất nhiều, và doanh nghiệp muốn trụ vững nên thực hiện một số giải pháp như sau:

Thứ nhất là làm thế nào để có thể đảm bảo an toàn vốn, giống như với gia đình, nhất định doanh nghiệp nhất phải có một dòng tiền tối thiểu để duy trì hoạt động, giống như máu trong cơ thể và không nó có thì chắc là chết. “Đối mặt với khủng hoảng, chúng ta buộc phải nhớ đây là cuộc khủng hoảng kinh khủng, và các doanh nghiệp/ doanh chủ cần hành động như Samsung đã áp dụng khi giải quyết các khủng hoảng của mình là: nếu không có lãi đóng cửa ngay lập tức, không có chuyện nuôi và hy vọng sang năm nó có thể sinh ra lãi hay gì đó”.

Thứ hai là thay đổi tư duy. Thị trường thay đổi hết rồi , thậm chí còn thay đổi một cách đột biến, nên doanh nghiệp/ doanh chủ không thể tư duy theo kiểu cũ được. Ở Việt Nam, đợt Covid thứ hai đã đẩy tiến trình online lên một tốc độ đáng kinh ngạc. Bây giờ bán hàng không cần phải offline, và bếp ở trên đám mây chứ không phải ở cửa hàng nữa. 4.0 tác động làm cho hoạt động tiếp cận khách hàng hoàn toàn trở nên khác biệt và online là một cái giải pháp rất là rõ ràng. Cho nên ông Nghĩa cho rằng khủng hoảng Covid đẩy mạnh nhu cầu và tính cấp thiết phải giải quyết các vấn đề còn tồn đọng ở các công ty. Trong quá trình phát triển lúc nào công ty cũng cần hoàn thiện, cải cách; nhưng vì doanh nghiệp quá bận bịu với dòng tiền, với công việc hàng ngày, không có thời gian nào dừng lại để làm những công việc đó. Và mặt tích cực của Covid là tạo cơ hội cho nhiều doanh nghiệp thực hiện việc này, để dứt khoát cắt bỏ cái cũ và phát triển cái mới. “Một khi đã thay đổi rồi thì chúng ta bắt đầu phải nhìn lại thị trường, cốt lõi của doanh nghiệp, và chúng ta bắt buộc phải nhìn thấy nó bởi vì người tiêu dùng cũng thay đổi luôn rồi” ông Nghĩa nói.

Theo ông Nghĩa, điều thú vị là ngoài những doanh nghiệp số trong cuộc khủng hoảng này vẫn có những doanh nghiệp sống rất là tốt. Ví dụ, trước khi ông Khoa tiếp nhận, hệ thống Vinmart báo lỗ khủng khiếp, hàng mấy nghìn tỷ một năm. Tuy nhiên khi mua lại ông Khoa đã tiến hành những giải pháp rất là thú vị, như cắt đi tất cả những cửa hàng kinh doanh lỗ, ký hợp đồng trực tiếp với các công ty cung cấp sản phẩm…và chỉ sau một năm thôi anh ấy đang báo lãi. Trong khủng hoảng nếu tận dụng được cơ hội thì chúng ta vẫn thấy có các giải pháp.  

Bà Kim Hạnh nhấn mạnh, chuyển đổi số là vấn đề căn bản để doanh nghiệp Việt có thể tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Các doanh nghiệp cũng không nên nghĩ chuyển đổi số với sự hạn hẹp về mặt kỹ thuật. Đơn giản với nền nông nghiệp thì chuyển đổi số là không tách rời khỏi nền nông nghiệp hiện đại của thế giới. Người ta không thể chấp nhận sản phẩm của chúng ta nếu như nó không đạt tiêu chuẩn và chất lượng, không truy xuất được nguồn gốc, hay đảm bảo tất cả các yếu tố về an toàn.  “Chuyển đổi số là doanh nghiệp phải làm tiêu chuẩn quản lý bằng số như thế nào, ghi nhật ký, truy xuất nguồn gốc, QR code làm sao… Khi đã đạt tiêu chuẩn rồi, thì doanh nghiệp phải làm các bước khác để người ta tiếp nhận mình trong môi trường của người ta. Tôi nghĩ chúng ta cần hiểu về chuyển đổi số, số hóa; thực hiện nó để quản trị và thay đổi các điều kiện để thâm nhập được vào chuỗi cung ứng của thế giới” Bà Hạnh nói. 

Trong khủng hoảng, có thể nói vai trò lãnh đạo của người chủ doanh nghiệp là vô cùng quan trọng, để có thể dẫn dắt doanh nghiệp mạnh mẽ bước qua cơn sóng gió này, sống được trong khủng hoảng và sống khỏe khi mọi thứ phục hồi. Ông Phạm Trí Nguyễn - Thành viên HĐQT Ngân hàng Thương mại cổ phần Phương Đông cho rằng, với vai trò này lãnh đạo các doanh nghiệp cần phải có cách nhìn cũng như sự chuẩn bị chu đáo cho con đường phía trước. “Giống như việc chạy marathon vậy, phải huấn luyện cho các cơ bắp biết cách chạy như thế nào, khi nào nên chạy nhanh, khi nào nên chạy giữ sức… Việc sắp xếp định hướng phát triển doanh nghiệp tốt, sẽ giúp các doanh nghiệp dễ nhận được đầu tư nước ngoài, để tiếp tục phát triển hơn nữa dù có gặp khủng hoảng hay không”.   

Vấn đề giáo dục, đào tạo nhân lực để đáp ứng quá trình chuyển đổi số, tái cấu trúc, sẵn sàng đối phó với mọi khủng hoảng là vấn đề được tất cả các diễn giả đồng tình. Ở khía cạnh này, ông Cô Gia Thọ, Chủ tịch Tập đoàn Thiên Long cho rằng việc đào tạo lực lượng nhân sự nên chia theo những giai đoạn khác nhau, căn cứ vào nhu cầu thực tế của xã hội. “Ví dụ một người làm một nghề, giáo dục cố gắng giúp họ đáp ứng nhu cầu của công việc đó. Sau rồi làm lâu, họ muốn phát triển thêm nữa, thì họ học thêm. Tức là việc giáo dục, đào tạo phải có một cái giai đoạn nào đó, không phải là ai cũng chạy marathon với việc học hành. Nó sẽ có những giai đoạn rất thiết thực. Hướng về phát triển giáo dục thì phải hướng được bây giờ chúng ta đang thiếu cái gì và phải trang bị nó. Có như vậy việc giáo dục, đào tạo mới toàn diện được ”.  

Ông Nguyễn Cảnh Bình - Chủ tịch HĐQT Alpha Books thì chia sẻ, để góp phần nâng tầm tri thức cho lãnh đạo doanh nghiệp nói riêng và người lao động nói chung, nhằm sẵn sàng đáp ứng nhu cầu phát triển, chuyển đổi số, hiện nay ông đang làm hai việc:Thứ nhất là mang những tri thức có chiều sâu từ thế giới về thông qua con đường xuất bản. Hiện nay, sách Alpha Books cung cấp ra thị trường không chỉ là những ấn phẩm liên quan đến việc làm giầu, marketing… mà nó còn phải là những tinh hoa quản trị, lãnh đạo doanh nghiệp từ những viện nghiên cứu hàng đầu thế giới như Harvard Business Review; sách triết học, nghệ thuật, âm nhạc ở tầm cao hơn. Xa hơn nữa đó là tri thức về những phát minh, sáng chế, đề tài khoa học..., để người Việt có thể thừa hưởng, kế tục một cách nhanh nhất những thành quả từ các các quốc gia tiên tiến và rút ngắn con đường đi đến thành công.  “Chúng tôi hy vọng các bạn trẻ lứa tuổi 12-17 được tiếp cận dòng chảy này và sẽ sớm hình thành nên những ý tưởng, công nghệ, startup mới, hòa nhập vào dòng chảy thế giới”. ông Bình chia sẻ. 

Việc thứ hai ông Bình thực hiện là thành lập ra Viện lãnh đạo ABG, định vị mình ở vị trí trung gian giữa một bên là các cơ quan nhà nước đào tạo hệ thống nhân lực cho Chính phủ, một phía là các trường đại học đào tạo nhân sự cho doanh nghiệp. Viện Lãnh đạo ABG đã và đang hoạt động với mục tiêu xây dựng một đội ngũ lãnh đạo có kiến thức về văn hóa chính trị lịch sử, ngoại giao và nhiều thứ khác; đồng thời có tinh thần kinh doanh, có tri thức trẻ, có kiến thức về quản trị dự án hiện đại; với mong muốn đội ngũ nhân sự này sẽ có những đóng góp tích cực cho sự phát triển của cộng đồng, xã hội sau này.

An Thảo