Doanh nghiệp đã được chết dễ dàng?

00:00 12/10/2020

Theo số liệu mới được Bộ KH&ĐT công bố, 8 tháng năm 2018, cả nước có 41.660 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động hoặc chờ giải thể, tăng 45,9% so với cùng kỳ năm trước... Điều này có đáng phải lo ngại?

Còn nhớ hồi tháng 7/2015, lúc cả nước sôi nổi góp ý cho văn kiện ĐH XII của Đảng, TS Võ Đại Lược là người được UB Trung ương MTTQ Việt Nam mời góp ý tại nhiều hội thảo.

10 ngành nghề kinh doanh có số lượng doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn nhiều nhất trong 6 tháng đầu năm 2018 so với cùng kỳ năm 2017. (Nguồn: Tổng cục Thống kê, đơn vị: Doanh nghiệp)

Để doanh nghiệp được phép chết

Trong đó, ông nói thằng: “Đảng phải làm sao để pháp luật được thực thi tốt. Vì pháp luật có được tuân thủ thì người dân và doanh nghiệp làm ăn mới tốt, dân mới giàu, nước mới mạnh”. Ông dẫn ra ví dụ về Luật phá sản được Quốc hội ban hành năm 2014: “Luật này rất tốt, nó giải quyết được nhiều vấn đề khi một doanh nghiệp không còn hiệu quả. Thế mà từ khi luật ban hành đến nay, chỉ mới 8 doanh nghiệp được phá sản theo luật. Tức là doanh nghiệp chết mà… không được phép chết”.

Đến nay thì tình hình này đã khác. Tổng cục Thống kê vừa công bố: số doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể trong 7 tháng năm 2018 là 7.714 doanh nghiệp, tăng 16,7% so với cùng kỳ năm trước. Tính đến ngày 18/9, số doanh nghiệp giải thể đã đạt hơn 9.100 doanh nghiệp.

Nhưng nhìn về những năm trước, số doanh nghiệp rất khó phá sản dù đã có Luật Phá sản 2004. Hồi đó, nếu chỉ một lý do như báo cáo tài chính không lập đúng thời điểm, thì doanh nghiệp cũng không thể phá sản. Một doanh nghiệp phá sản thường phải do tòa án tuyên. Đây cũng chính là lý do khiến cho việc một doanh nghiệp muốn công bố phá sản gặp khó khăn do các chủ nợ, mà chủ yếu là các ngân hàng thương mại gây sức ép để không phải ra tòa.

Luật phá sản 2014 quy định: khi một doanh nghiệp phá sản, thì tài sản sẽ được chia theo quy định, đến lượt chủ nợ có khi không còn bao nhiêu. Mặt khác, nếu doanh nghiệp nộp đơn phá sản, có nghĩa món vay phải đưa vào lập dự phòng, mà thời gian tòa tuyên phá sản khá dài thì khoản nợ ấy bị treo lâu, dễ bị liệt vào nợ xấu, ảnh hưởng đến lợi nhuận cả năm của ngân hàng.

Ngành tòa án cũng ngại tiếp nhận đơn yêu cầu được phá sản. Số đơn được giải quyết phá sản rất ít. Mà khi không phá sản được thì chủ doanh nghiệp không được quyền thành lập và giữ chức vụ quản lý doanh nghiệp mới.

“Cá nhanh nuốt cá chậm”

Tuy vậy, nhìn nhận một cách thị trường, một doanh nghiệp sinh ra, phát triển và phá sản là một quy luật bình thường. Trước sức ép của công nghệ, của chuỗi giá trị, của những yêu cầu khắt khe từ thị trường, từ người tiêu dùng, quy luật đào thải là điều hết sức tự nhiên. Tình hình hiện nay, như Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc từng ví von, không phải là “cá lớn nuốt cá bé”, mà là “cá nhanh nuốt cá chậm”.

Doanh nghiệp nào không nhanh nhạy, nắm bắt xu hướng thị trường, không cải tiến trình độ quản trị, đào tạo năng lực nhân sự, mạnh dạn ứng dụng khoa học công nghệ, thì tất yếu dẫn đến hệ quả là năng lực cạnh tranh sẽ thấp. Mặt khác, cũng chính vì “cá nhanh” có thể nắm bắt được xu hướng thị trường, tìm ra ngay đâu là thế mạnh kinh doanh hoặc nhận rõ cơ hội kinh doanh hiệu quả hơn, nên các chủ doanh nghiệp đóng cửa để chuyển sang lĩnh vực kinh doanh khác cũng khá dễ dàng.

Mặt khác, các doanh nghiệp gia nhập và rút lui khỏi thị trường là điều phổ biến. Ủy ban Châu Âu từng thống kê tỉ lệ doanh nghiệp tồn tại sau 5 năm ở khu vực này chỉ là 46%. Tỷ lệ này tại Mỹ là 50%.

Nhưng dù sao các chuyên gia vẫn lo ngại với các doanh nghiệp phá sản, tạm ngừng hoạt động ở Việt Nam. Lý do đơn giản là bởi, ở Châu Âu hay Mỹ, số lượng doanh nghiệp về cơ bản đã đáp ứng được tỷ lệ doanh nghiệp/số dân. Việt Nam phấn đấu năm 2020 đạt 1 triệu doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả, điều này sẽ giúp Việt Nam đạt tỷ lệ 1 doanh nghiệp/100 dân.

Đại Dương